Bagdad

Bagdad

‏بغداد‎

Czerwona strefa w Bagdadzie
Flaga
Państwo	Irak
Muhafaza	Bagdad
Prezydent	Sabir al-Isawi
Powierzchnia	2260,2 km²
Wysokość	44 m n.p.m.
Populacja (2011) • liczba ludności	7 216 040
Kod pocztowy	10001–10090
Położenie na mapie Iraku Bagdad
33°20′N 44°23′E
Strona internetowa

Bagdad (arab. ‏بغداد‎ [bɐʁˈd̪ɑːd̪]) – stolica Iraku; liczba mieszkańców wynosi ponad 7 mln. Położony nad Tygrysem jest jednym z największych miast na Bliskim Wschodzie.

Historia

Bagdad został założony w 762 roku przez drugiego kalifa z dynastii Abbasydów, Al-Mansura. Zgodnie z intencją założyciela miał być stolicą dynastii Abbasydów i zastąpić dotychczasową siedzibę kalifa, Al-Kufę. Przenosiny były podyktowane zagrożeniem ze strony ugrupowań szyickich i podbitej ludności. Z tego też powodu został usytuowany w zakolu Tygrysu.

Pierwotna nazwa Madinat as-Salam (czyli „Miasto Pokoju”) utrzymała się aż do podboju Mongołów w 1258, po czym miasto przejęło nazwę po okolicznej wiosce. Miasto zbudowano na planie koła o średnicy ok. 3 km, co zapewniało mu funkcjonalność.

Miasto było otoczone z czterech stron murami nazwanymi odpowiednio: Al-Kufa, Basra, Khuraan i Damaszek. Nazwy miały związek z tym, że poszczególne bramy były zwrócone w kierunkach wymienionych miast. Odległość pomiędzy poszczególnymi bramami wynosiła około 2400 m. Każda z bram posiadała podwójne drzwi wykonane z żelaza. W związku z tym, że były bardzo ciężkie, ich otwarcie i zamknięcie wymagało współdziałania kilku dorosłych mężczyzn. Grubość muru przy bramach wynosiła 44 m u podstawy oraz około 12 m u szczytu. Reszta muru posiadała wysokość 30 m, na którą składały się blanki. Był on dodatkowo otoczony innym potężnym murem o grubości 50 m. Wyżej wymieniony – zewnętrzny mur – był wyposażony w wieżyczki oraz zaokrąglone blanki. Dodatkową ochronę zapewniała solidna pochyłość, którą uzyskano stosując zaprawę murarską (cegły z palonym wapnem). Na zewnątrz drugiego muru znajdowała się fosa wypełniona wodą.

W ciągu jednego pokolenia miasto stało się głównym centrum nauczania i handlu. Niektóre źródła podają, że liczyło wtedy ponad milion mieszkańców, jednak bardziej prawdopodobne są mniejsze liczby.

W Bagdadzie założono m.in. bibliotekę Chizanat al-Hikma, która przeistoczyła się w najważniejszą akademię muzułmańskiego świata nazwaną Bajt al-Hikma.

Początkowy rozrost Bagdadu został spowolniony w obliczu kłopotów jakie zaczęły spotykać kalifat, m.in. tymczasowe przenosiny stolicy do Samarry (w latach 808–819 oraz 836–892), utrata najodleglejszych zachodnich i wschodnich prowincji, okresy politycznej dominacji lokalnej perskiej dynastii Bujjidów 945–1055 oraz Turków seldżuckich (1055–1135), a także spory na łonie islamu o schedę po Proroku i o tytuł kalifa (Fatymidzi, Umajjadzi).

Pomimo to miasto pozostało jednym z kulturowych i handlowych ośrodków imperium, aż do 10 lutego 1258, gdy zostało złupione przez Mongołów pod wodzą Hulagu-chana. Mongołowie zmasakrowali wtedy 800 tys. mieszkańców miasta, w tym także kalifa Al-Mustasima, jak się okazało ostatniego z linii Abbasydów, i zniszczyli znaczną część miasta. Napaść na Bagdad zakończyła schyłek kalifatu abbasydzkiego i przyspieszyła upadek cywilizacji arabskiej.

W 1401 roku Bagdad został ponownie splądrowany przez Mongołów pod wodzą Timura (Tamerlana). Stał się stolicą prowincji kontrolowanej przez Dżalajirydów (1400–1411), stowarzyszone plemiona mongolskie: Kara Kojunlu (1412–1469), Ak Kojunlu (1469–1508) i dynastię Safawidów (1508–1534). W 1534 został podbity przez Imperium Osmańskie.

Pozostał pod panowaniem tureckim do czasu zajęcia Iraku przez Brytyjczyków w 1917 roku i ustanowienia królestwa Iraku w 1921. W 1932 roku Irak formalnie uzyskał niepodległość, a w 1946 pełną. Przez cały ten czas pozostawał jego stolicą.

Populacja miasta wzrosła z 145 tys. w 1900 (szacunkowa liczba) do 580 tys. w 1950. Bagdad bardzo ucierpiał w trakcie i po wojnie w Zatoce Perskiej w 1991 – zniszczenia infrastruktury komunikacyjnej, energetycznej i wodno-kanalizacyjnej.

Położenie geograficzne

Plan miasta z 2003 r.

Bagdad znajduje się w centralnej części Iraku, w środkowym biegu rzeki Tygrys, która jest żeglowna od wybrzeża do Bagdadu. Centrum miasta jest położone na wysokości 44 m n.p.m.

Jeśli chodzi o klimat, Bagdad jest jednym z największych miast z klimatem gorącej pustyni. Pod względem temperatury maksymalnej jest to jedno z najgorętszych miast świata. Temperatury w lipcu i sierpniu z łatwością przekraczają 44 °C. W lipcu ta wartość może wzrosnąć nawet do +49 °C. Opady, prawie zerowe w lato, i bardzo małe zachmurzenie dają długie godziny nasłonecznienia. Temperatury rzędu 30 °C i więcej trafiają się od kwietnia do późnego października/wczesnego listopada i prawie 90% opadów przypada na zimowe półrocze.

Polityka

W Bagdadzie znajduje się największa na świecie placówka dyplomatyczna Stanów Zjednoczonych, której oficjalne otwarcie miało miejsce 5 stycznia 2009. Położona jest w sercu tzw. „Zielonej strefy”. Jej powierzchnia, obejmująca kompleks budynków, odpowiada wielkością powierzchni Watykanu.

Miasta partnerskie

• Kair, Egipt
• Amman, Jordania
• Damaszek, Syria
• Bejrut, Liban
• Dubaj, Zjednoczone Emiraty Arabskie
• Sana, Jemen

Zobacz też

• zdobycie Bagdadu przez Mongołów
• zielona strefa
• archidiecezja Bagdadu