Bohdan Butenko

Bohdan Butenko

Bohdan Butenko, 28 maja 2011
Data i miejsce urodzenia	8 lutego 1931 Bydgoszcz
Data śmierci	14 października 2019
Dziedzina sztuki	grafika
Ważne dzieła
Kwapiszon Gapiszon Gucio i Cezar
Odznaczenia
Strona internetowa

Bohdan Butenko (ur. 8 lutego 1931 w Bydgoszczy, zm. 14 października 2019) – polski rysownik, ilustrator i grafik, autor komiksów oraz książek, scenarzysta, projektant lalek i dekoracji dla teatrów lalkowych.

Życiorys

Urodził się w Bydgoszczy, gdzie mieszkał z rodzicami do wybuchu II wojny światowej; okres okupacji przetrwał w Warszawie. Po wojnie mieszkał w Pruszkowie, maturę zdał w Liceum Ogólnokształcącym im. Tomasza Zana w tym mieście. Naukę akademicką rozpoczął w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, która w 1950 została połączona z Akademią Sztuk Pięknych i do 1957 funkcjonowała pod nazwą Akademia Sztuk Plastycznych w Warszawie (od 1957 Akademia Sztuk Pięknych). W 1955 został absolwentem tejże uczelni. Dyplom obronił w pracowni Jana Marcina Szancera.

Karierę artystyczną rozpoczął w 1955 jako redaktor artystyczny w wydawnictwie Nasza Księgarnia. Współpracował z czasopismami dla dzieci, tj. „Miś”, „Świerszczyk”, „Płomyczek”, „Płomyk”. Był twórcą postaci Gapiszona, Kwapiszona, Gucia i Cezara, ilustratorem wielu książek dla dzieci. Wykonał kilkaset opracowanych graficznie i zilustrowanych książek (własnych i cudzych). Opracowywał graficznie również publikacje informacyjne i edukacyjne (m.in. Encyklopedię Warszawy oraz Pisarzy świata. Słownik encyklopedyczny). Był również autorem scenografii dla Kabaretu Starszych Panów oraz licznych scenografii teatralnych. Przez około dwadzieścia lat współpracował z Telewizją Polską. Bohdan Butenko większość swoich prac podpisywał Butenko pinxit – z użyciem łacińskiego wyrażenia oznaczającego namalował. Stworzone przez niego postacie Gapiszona, Kwapiszona, Gucia i Cezara znalazły się na czterech znaczkach pocztowych wydanych w 2011 przez Pocztę Polską.

Członek Związku Polskich Artystów Plastyków (w latach 1955–1982) oraz Międzynarodowej Izby ds. Książek dla Młodych (IBBY). W latach 1990–2011 pełnił funkcję prezesa Fundacji Świat Dziecka, której był współzałożycielem. Opracował projekt statuetek Donga, przyznawanego przez tę instytucję.

Otrzymał m.in. trzykrotnie nagrodę przyznawaną w ramach Internationale Buchkunst-Ausstellung w Lipsku, różne nagrody i wyróżnienia w konkursie PTWK „Najpiękniejsza Książka Roku”. W 1990 ilustrowana przez niego książka O Felku, Żbiku i Mamutku została uznana książką roku przez polską sekcję IBBY.

W 2022 Bohdan Butenko został patronem przedszkola i żłobka „Filip i Maja” w Dąbrowie Górniczej. W 2023 ukazała się poświęcona mu publikacja Bohdan Butenko. Pinxit i cała reszta autorstwa Dariusza Rekosza.

Wybrane wystawy

Wystawy indywidualne: Paryż – 1964, 1966, 1992, Bratysława – 1966, Budapeszt – 1967, 1994, Tokio – 1979, Sztokholm – 1989, Berlin Zachodni – 1989, Kopenhaga – 1990, Praga – 1991, Baltimore – 1993, Warszawa – 1999, Oświęcim – 2000, Suwałki – 2001, Poznań – 2001, 2004, 2011, Szczecin – 2003, Sopot – 2003. Brał także udział w wystawach zbiorowych, m.in. w Biennale Ilustracji Bratysława, IBA w Lipsku i Międzynarodowych Targach Książki Dziecięcej w Bolonii.

Odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2011)
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1976)
• Order Uśmiechu (2012)
• Nagroda Prezesa Rady Ministrów za twórczość artystyczną (1974)
• Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2006)
• „Pegazik”, nagroda Poznańskich Spotkań Targowych (2006)
• „Guliwer w krainie Liliputów”, nagroda kwartalnika „Guliwer”
• Nagroda specjalna Fundacji „ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom” (2011)

Bibliografia

• Katalog wystawy: Bohdan Butenko – ilustracje. Poznań: Galeria Sztuki Współczesnej Profil, 2004. ISBN 83-918425-9-2. Brak numerów stron w książce
• Bohdan Butenko. muzeumkarykatury.pl. [dostęp 2012-07-14].
• Bibliografie osobowe: Bohdan Butenko. „Poradnik Bibliograficzno-Metodyczny”. Nr 2 (209). Rok LIII, s. 72–76, 2020. ISSN 0238-9142. 

Linki zewnętrzne

• Bohdan Butenko. butenko.pl. [dostęp 2022-01-17].
• Bohdan Butenko: Oficjalne portfolio. bohdanbutenko.pl. [dostęp 2022-01-17].
• Tomasz Marciniak: Bohdan Butenko i Jego Twórczość. cartoon.com.pl, 30 października 2003. [dostęp 2012-02-24].
• Sylwetka/twórczość: Bohdan Butenko o sobie, Bohdan Butenko w oczach innych. Zestawienie bibliograficzne: Twórczość Bohdana Butenki. „BIBiK: Biuletyn Informacji Bibliotecznych i Kulturalnych Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi”. Nr 2 (155). Rok XIX, s. 3–9, A–D, 24 marca 2015. [dostęp 2021-07-14].