Citipes

Citipes
Funston, 2020
Okres istnienia: kampan PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 83.6/72.2 83.6/72.2
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
(bez rangi)	celurozaury
Nadrodzina	owiraptorozaury
Rodzina	cenagnaty
Podrodzina	Caenagnathinae
Rodzaj	Citipes
Gatunki
Citipes elegans

Citipes – rodzaj wymarłego dinozaura, niewielkiego teropoda z grupy owiraptorozaurów i rodziny cenagantów.

Formacja Dinosaur Park w kanadyjskiej Albercie dostarczyła wiele skamieniałości dinozaurów, w tym także przedstawicieli rodziny cenagnatów, grupy owiraptorozaurów zamieszkujących w epoce kredy późnej Azję i Amerykę Północną. Pierwszych przedstawicieli tej rodziny odkryto w skałach formacji Dinosaur Park jeszcze w początkach XX wieku, opisywał je w 1924 Gilmore (Chirostenotes pergracilis), a w kolejnych latach dochodziły kolejne znaleziska, tak z rzeczonej formacji, jak również z innych miejsc w Ameryce Północnej, ale i z Azji, w tym Chin, Uzbekistanu i Mongolii. Tymczasem systematyka cenagnatów z formacji Dinosaur Park nie była jednoznacznie wyjaśniona, wyróżniano zwykle 2 bądź 3 taksony reprezentujące 3 odmienne morfotypy, w tym Chirostenotes pergracilis, kreowany przez Sternberga w 1940 Caenagnathus collinsi. Kolejny takson, mniejszych rozmiarów od poprzednich, znany z pozostałości kończyny dolnej (tarsometatarsus) i prawdopodobnie żuchwy, opisywano różnymi nazwami w zależności od rodzaju, do którego zaliczano szczątki: Ornithomimus, Elmisaurus, Leptorhynchos z epitetem gatunkowym elegans. W 2020 Gregory F. Funston po przeprowadzonej analizie histologicznej nazwał trzeci morfotyp Citipes legans. Rodzaj ten odróżnić można po zrośniętych w tarsometatarsus stępie i śródstopiu, podobnie jak u elmizaura, i to właśnie do budowy stopy zwierzęcia nawiązał autor, tworząc nową nazwę rodzajową Citipes, oznaczającą po łacinie szybką stopę. W rodzaju umieszczono pojedynczy gatunek Citipes elegans, opisany przez Parksa w 1933 w rodzaju ornitomim. Holotypem obrano niekompletny tarsometatarsus z formacji Dinosaur Park skatalogowany jako ROM 781. Jako cechy diagnostyczne wskazano III i IV kości stępu współskostniałe ze sobą i z proksymalną częścią śródstopia u dorosłego osobnika, II i IV kość śródstopia bez wystających końców bliższych (odróżnienie od elmizaura) oraz III kość śródstopia o wydatnych grzbietach kostnych krzyżowych na powierzchni tylnej u małego cenagnata.

Poniższy kladogram obrazuje umiejscowienie rodzaju w świetle badań Atkinsa-Weltmana i innych przy okazji opisu nowego rodzaju Eoneophron z 2024:

Oviraptorosauria	Incisivosaurus Caudipteryx Avimimus Oviraptoridae Caenagnathidae Microvenator Gigantoraptor Caenagnathasia Nomingia Epichirostenotes Anomalipes Chirostenotes Hagryphus Eoneophron Citipes Elmisaurus Apatoraptor Caenagnathus Anzu