Domy bamberskie na Dębcu w Poznaniu
Domy bamberskie na Dębcu – istniejące na Dębcu w Poznaniu budynki mieszkalne, budowane przez mieszkańców pochodzenia bamberskiego lub skoligaconych Polaków, zasiedlających dawne podpoznańskie wsie, które obecnie stanowią dzielnice miasta i uległy głębokim przekształceniom przestrzennym.
Geneza
[edytuj | edytuj kod]Osadnicy bamberscy przybyli w rejon Dębca około 1730, otrzymawszy pola, które ciągnęły się na zachód w stronę Świerczewa i na wschód sięgając Dębiny oraz Warty. W roku 1876 wielki pożar pochłonął większą część zabudowań dębieckich. Wkrótce po tym wydarzeniu potomkowie osadników bamberskich zbudowali nowe, murowane budynki, które przetrwały do dziś. Większość z nich wznosi się wzdłuż ulicy 28 Czerwca 1956 r. (dawniej Dębieckiej, przejściowo Dzierżyńskiego)[1].
Obiekty
[edytuj | edytuj kod]Kolejno, od północy[1]:
Nr | Nr domu | Nazwa/właściciel | Data powstania | Zdjęcie | Uwagi |
1. | 290 | Dom Trittów | 1879-1885 | Budynek z czerwonej cegły, nietynkowany, z zabudowaniami gospodarczymi. Mieścił restaurację, gdzie spotykali się członkowie Kółka Rolniczego, a także pierwszą szatnię drużyny piłkarskiej Lecha Poznań, którą Trittowie wspierali finansowo. | |
2. | 295 | Maksymilian Muth | XIX/XX w. | Jeden z czterech podpoznańskich domów Muthów w formie dworu. Cofnięty od ulicy i odgrodzony odeń ozdobną bramą. Portyk wsparty na czterech półkolumnach. Maksymilian Muth ofiarował dom kościołowi i wyprowadził się z niego. W latach 1923–1942 w ogrodzie stał pierwszy kościół na Dębcu (kaplica Najświętszego Serca Jezusowego[2]), rozebrany na rozkaz nazistów niemieckich. Dom Mutha pełnił rolę probostwa, a po wojnie przedszkola prowadzonego przez zakonnice. W 1991 ustawiono tu głaz upamiętniający kościół. | |
3. | 297 | Dom Walterów | 1880 | Dwuczłonowy, parterowo-piętrowy. W części parterowej wnęka z figurą św. Wawrzyńca. Figura była dawniej częścią XIX-wiecznej kapliczki przydrożnej zlokalizowanej przy ul. św. Szczepana 17, zniszczonej przez hitlerowców w 1939. Ocaloną figurę wstawiono do wnęki po 1945[3]. | |
4. | 299 | Dom Blumrederów | 1880 | Piętrowy obiekt wybudowali Blumrederowie, ale w połowie XX wieku przejęła go (w drodze małżeństwa) rodzina Trittów. Zachowane budynki gospodarcze na tyłach. | |
5. | 311 | Dom Paetzów | lata 80. XIX w. | Piętrowy, z naczółkiem (widok z 1991, obecnie pokryty reklamami, w tle bloki Klina Dębieckiego) | |
6. | 313 | Dom Kayserów | lata 80. XIX w. | Piętrowy. | |
7. | 315 | Dom Muthów | 1882[4] | Piętrowy. | |
8. | 316 | Dom Paetzów | lata 80. XIX w. | Piętrowy. Wyburzony na przełomie XX i XXI wieku, posiadał wnękę na figurę maryjną (zdjęcie z 1991). | |
9. | 320 | Dom Kosickich | 1882 | Ceglany, piętrowy, z zachowanymi zabudowaniami gospodarczymi (m.in. stodołą) i tablicą pamiątkową w kalenicy. |
Stan zachowania obiektów jest różny, wiele z nich posiada liczne dobudówki, pokryta jest reklamami i szpecącymi banerami.
Inne
[edytuj | edytuj kod]Oprócz bamberskich domów zachował się także krzyż drewniany przy domie Trittów (nr 290) z okresu międzywojennego, zniszczony przez hitlerowców i wzniesiony na nowo po wojnie[1].
Pośród zabudowań bamberskich stoi też dawna ceglana szkoła wiejska, niegdyś zlokalizowana w centrum wsi Dębiec[2].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Maria Paradowska, Poznań. Zabytki bamberskie, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2008, ss.28-36, ISBN 978-83-7503-056-3
- ↑ a b Poznań: przewodnik po zabytkach i historii, Janusz Pazder (oprac.), Jerzy Borwiński, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2003, s. 337, ISBN 83-87847-92-5, OCLC 830535344 .
- ↑ Joanna i Jerzy Sobczakowie, Poznań - kapliczki przydrożne, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2010, s.54-55, ISBN 978-83-7503-112-6
- ↑ Praca zbiorowa, Poznań - spis zabytków architektury, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2004, s.81, ISBN 83-89525-07-0