Leśnica (Słowacja)
 Kościół w Leśnicy | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Kraj | |||
| Powiat | |||
| Starosta |
Ján Gondek[1] | ||
| Powierzchnia |
14,60[2] km² | ||
| Wysokość |
490[3] m n.p.m. | ||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Nr kierunkowy |
+421 52[3] | ||
| Kod pocztowy |
065 33[3] | ||
| Tablice rejestracyjne |
SL | ||
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |||
Położenie na mapie Słowacji  | |||
| 49°24′08,28″N 20°28′10,56″E/49,402300 20,469600 | |||
| Strona internetowa | |||
Leśnica[6] (słow. Lesnica, niem. Leschnitz, węg. Erdős, do 1902 Lesnicz) – wieś w północnej Słowacji (w historycznym regionie Spisz), położona w powiecie Lubowla. W 2011 liczyła 522 mieszkańców.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1297. Założona została przez rodzinę Görgey na terenie dzisiejszej Starej Leśnicy. W XV wieku istniała także Nowa Leśnica, co może świadczyć o szybkim rozwoju miejscowości. Od XVI wieku wieś stała się własnością zakonników z Czerwonego Klasztoru. Przez długi czas była odizolowana od świata – nie istniała żadna droga do tej miejscowości. Dzięki tej izolacji dobrze zachował się tutaj oryginalny folklor pieniński: dawne zwyczaje, styl budownictwa, ubiory, tradycje pasterskie. W 1751 dotarli do niej przez Przełom Pieniński członkowie wiedeńskiej wyprawy naukowej. Pierwszą, bardzo wąską drogę wykonano w latach 1870–1875 ze Szczawnicy (tzw. Droga Pienińska). Dzięki tej drodze w XIX wieku Leśnica stała się popularna wśród kuracjuszy spacerujących pomiędzy Śmierdzonką (Smerdžonka, dziś część Czerwonego Klasztoru) a Szczawnicą. Wielokrotnie np. w swoich wierszach wymienia ją Maria Konopnicka. Obecną drogę do Wielkiego Lipnika przez przełęcz pod Tokarnią wykonano dopiero w 1967.
Po I wojnie światowej wieś stała się przedmiotem sporu pomiędzy Polską a Czechosłowacją – ostatecznie włączono ją do tej ostatniej. Kazimierz Łapczyński w 1862 pisał o Leśnicy: "zamieszkałą jest przez ludność polską, ale silnie naciskana słowackim żywiołem". W 1938 Polska wymogła przyłączenie miejscowości w swoje granice. 30 czerwca 1939 wieś weszła w skład gminy Szczawnica Wyżna[7]. W 1939 stała się ona częścią Słowacji. Po wojnie po raz kolejny Leśnica była przedmiotem sporów międzynarodowych, ale ostatecznie pozostała w Czechosłowacji.
Najważniejszym zabytkiem Leśnicy jest kościół rzymskokatolicki z XVII wieku, zbudowany na fundamentach gotyckich. Wśród budynków częste są domy w zabudowie szeregowej z bocznymi bramami wejściowymi i drewniane chaty z grubych bierwion.
Położenie geograficzne i turystyka
[edytuj | edytuj kod]Jest to jedyna miejscowość całkowicie położona w środku Pienin. Rozłożona jest na wysokości 470–520 m n.p.m. w głębokiej dolinie Leśnickiego Potoku pomiędzy Małymi Pieninami a Grupą Golicy. Od zachodniej strony dolina ta ciasnym wąwozem (przełom Leśnickiego Potoku), pomiędzy wapiennymi ścianami Wylizanej i Golicy uchodzi do doliny Dunajca.
Miejscowość utrzymuje silne kontakty z pobliską Szczawnicą, z której często przychodzą tutaj pieszo polscy turyści (30 min.). Dojazd samochodem możliwy jest okrężną drogą przez Czerwony Klasztor i przełęcz pod Tokarnią. Licznie przychodzą tutaj szczawniczanie na odpust na św. Michała (29 września). Obecnie wieś jest jednym z centrów ruchu turystycznego w słowackiej części Pienin. Wielu jej mieszkańców zajmuje się obsługą spływu Dunajcem. W zimie działa wyciąg narciarski. Dla potrzeb turystów istnieje restauracja, centrum turystyczne, pensjonaty i schronisko turystyczne (Chata Pieniny). W sezonie często występy ludowych kapel.
- Szlaki turystyczne
niebieski: Droga Pienińska – Leśnica – przełęcz Limierz – Przełęcz pod Klasztorną Górą – Czerwony Klasztor. 2.10 h, ↓ 2 h
zielony: Leśnica – przełęcz Pod Płaśniami – Haligowce. 2.05 h, ↓ 2.05 h
żółty: do skrzyżowania z niebieskim na Szafranówce. 35 min., ↓ 25 min.
Horská záchranná služba
[edytuj | edytuj kod]W Leśnicy znajduje się stacja słowackiego Górskiego Pogotowia Ratunkowego (sł.Horská záchranná služba). Ratownicy ze stacji zajmująca się ratownictwem górskim, udzielając pomocy turystom i mieszkańcom w nagłych przypadkach[8].
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]
Kultura
[edytuj | edytuj kod]We wsi jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka[9].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 14,60S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 264. [dostęp 2017-10-29].
- ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 57, poz. 375
- ↑ HORSKÁ ZÁCHRANNÁ SLUŽBA, Lesnica, Lesnica. horska-zachranna-sluzba.trade.sk. [dostęp 2024-09-18]. (słow.).
- ↑ Júlia Dudášová-Kriššáková, Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20-24, ISBN 978-80-555-1714-8 (słow.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
- Pieniny polskie i słowackie. Mapa 1:20 000. Wrocław: Wyd. Kartograficzne Eko-Graf, 2000. ISBN 83-86645-38-5.
| Miasta |
|
|---|---|
| Wsie |
|
