Lista światowego dziedzictwa UNESCO na Białorusi
Lista światowego dziedzictwa UNESCO na Białorusi – lista miejsc na Białorusi wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972 roku[1] i ratyfikowanej przez Białoruś 12 października 1988 roku[2].
Obecnie (stan na 2023 rok) na liście znajdują się cztery obiekty: trzy dziedzictwa kulturowe oraz jedno o charakterze przyrodniczym[2].
Na białoruskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Białoruś zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa, znajduje się pięć obiektów (stan na 2023 rok)[2].
Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO
[edytuj | edytuj kod]
Poniższa tabela przedstawia białoruskie wpisy na liście światowego dziedzictwa UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście[3] wraz z jej angielskim oryginałem[2];
- Położenie – miasto, obwód; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[4]:
- kulturowe (K),
- przyrodnicze (P),
- kulturowo–przyrodnicze (K,P);
- Rok wpisu – roku wpisu na listę;
- Opis – krótki opis wpisu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Wpisy transgraniczne
| Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 33 | Puszcza Białowieska Białowieża Forest |
|
Obwód brzeski oraz Obwód grodzieński 52°39′30,8″N 23°57′21,2″E/52,658556 23,955883 |
P (ix)(x) | 1979 1992 2014 |
Puszcza Białowieska to ogromny obszar lasów pierwotnych, w których występuje duża bioróżnorodność gatunkowa. Występuje tutaj najliczniejsza populacja żubra europejskiego. Wpis transgraniczny z Polską[5]. |
| 625 | Zespół zamkowy w Mirze Mir Castle Complex |
|
Mir, Obwód grodzieński 53°27′04,7″N 26°28′24,4″E/53,451319 26,473450 |
K (ii)(iv) | 2000 | Zamek został wybudowany w stylu gotyckim na przełomie XV i XVI wieku. Budynek był dwukrotnie przebudowywany, najpierw w stylu renesansowym, a następnie w stylu barokowym. W 1792 roku doszło tutaj do bitwy pod Mirem między wojskami polskimi a rosyjskimi[6]. |
| 1187 | Południk Struvego Struve Geodetic Arc |
|
Obwód brzeski oraz Obwód grodzieński 54°17′30″N 26°02′43″E/54,291667 26,045278 53°33′38″N 24°52′11″E/53,560556 24,869722 52°17′22″N 25°38′58″E/52,289444 25,649444 52°12′28″N 25°33′23″E/52,207778 25,556389 52°09′39″N 25°34′17″E/52,160833 25,571389 |
K (ii)(iv)(vi) | 2005 | Na Białorusi znajduje się 5 z 34 punktów pomiarowych południka Struvego. Zostały one założone w latach 1816–1852 na terenie ówczesnej unii Szwecji i Norwegii oraz Imperium Rosyjskiego, pod nadzorem rosyjskiego naukowca Friedricha Georga Wilhelma von Struvego i rosyjskiego oficera Carla F. Tennera. Wpis transgraniczny z Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją oraz Ukrainą[7]. |
| 1196 | Architektoniczny, rezydencjonalny i kulturalny zespół rodu Radziwiłłów w Nieświeżu Architectural, Residential and Cultural Complex of the Radziwill Family at Nesvizh |
|
Nieśwież, Obwód miński 53°13′22″N 26°41′29″E/53,222778 26,691389 |
K (ii)(iv)(vi) | 2005 | Zamek był siedzibą polskiego rodu Radziwiłłów od XVI do XX wieku. Wybudowano go w latach 1582–1600 na zlecenie Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła. W okresie dwudziestolecia międzywojennego zamek zasłynął jako miejsce spotkania Józefa Piłsudskiego z polskimi arystokratami[8]. |
Obiekty na białoruskiej liście informacyjnej UNESCO
[edytuj | edytuj kod]
Poniższa tabela przedstawia obiekty na białoruskiej liście informacyjnej UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na białoruskiej liście informacyjnej[2];
- Położenie – miasto, obwód; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według zgłoszenia[4]:
- kulturowe (K),
- przyrodnicze (P),
- kulturowo–przyrodnicze (K,P);
- Rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną;
- Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Wpisy transgraniczne
| Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1892 | Kanał Augustowski Augustow Canal |
|
Obwód grodzieński 53°51′46,3″N 23°37′25,0″E/53,862861 23,623597 |
K (i)(ii) | 2004 | Kanał Augustowski został zbudowany w latach 1823–1839, aby zapewnić bezpośrednie połączenie dwóch głównych rzek, Wisły oraz Niemna. Jego długość wynosi 101 km, a średnia głębokość 2,25 m[9]. |
| 1893 | Cerkiew Przemienienia Pańskiego oraz Sobór św. Zofii w Połocku Saviour Transfiguration Church and St. Sophia Cathedral in the town of Polatsk |
|
Połock, Obwód witebski 55°30′14,7″N 28°46′50,8″E/55,504094 28,780781 55°29′10,3″N 28°45′31,3″E/55,486194 28,758694 |
K (i)(ii) | 2004 | Cerkiew Przemienienia Pańskiego w Połocku została wybudowana w latach 1152–1161. W 1582 roku król Stefan Batory przekazał cerkiew zakonowi jezuitów. Sobór św. Zofii został wybudowany w latach 1044–1066. Katedra była dwukrotnie przebudowywana w 1447 oraz w 1618 roku[10]. |
| 1895 | Cerkiew Świętych Borysa i Gleba w Grodnie SS. Boris and Gleb (Kalozha) Church in the city of Hrodna |
|
Grodno, Obwód grodzieński 53°40′42,2″N 23°49′07,3″E/53,678389 23,818694 |
K (i)(ii) | 2004 | Cerkiew została wybudowana w 1180 roku niedaleko Niemna. W kolejnych wiekach budynek przeszedł szereg remontów. W 1853 roku w wyniku osunięcia się skarpy niemeńskiej zawaliła się południowa ściana oraz apsyda[11]. |
| 1899 | Ufortyfikowane świątynie na Białorusi, w Polsce i na Litwie Edifices for Worship of Fortress Type in Belarus, Poland and Lithuania |
|
Synkowicze, Murowanka, Komaje Obwód brzeski oraz Obwód miński 53°07′23,2″N 25°09′26,7″E/53,123111 25,157417 53°41′51,6″N 25°00′00,0″E/53,697667 25,000000 55°03′37,0″N 26°36′19,0″E/55,060278 26,605278 |
K (i) | 2004 | Wpis na listę informacyjną obejmuje trzy ufortyfikowane świątynie chrześcijańskie na Białorusi: cerkiew św. Michała Archanioła w Synkowiczach, cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Murowance oraz kościół św. Jana Chrzciciela w Komajach. Wszystkie one powstały na przełomie XVI i XVII wieku[12]. |
| 1901 | Drewniana architektura sakralna (XVII–XVIII w.) na Polesiu Worship wooden architecture (17th -18th centuries) in Polesye |
|
Obwód brzeski oraz Obwód homelski | K (i)(ii)(iii) | 2004 | Nominacja na listę informacyjną obejmuje architekturę drewnianą na Polesiu, gdzie drewno jest od wieków głównym materiałem budowlanym. Architektura ta pochodzi z XVII oraz XVIII wieku[13]. |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ a b c d e UNESCO World Heritage Centre, Belarus - UNESCO World Heritage Convention [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ l (red.), Polski Komitet ds Unesco: Białoruś [online], www.unesco.pl [dostęp 2022-12-29] (ang.).
- ↑ a b UNESCO World Heritage Centre, The Criteria for Selection [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2022-12-27] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Białowieża Forest [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Mir Castle Complex [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Struve Geodetic Arc [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Architectural, Residential and Cultural Complex of the Radziwill Family at Nesvizh [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Augustow Canal [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Saviour Transfiguration Church and St. Sophia Cathedral in the town of Polatsk [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, SS. Boris and Gleb (Kalozha) Church in the city of Hrodna [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Edifices for Worship of Fortress Type in Belarus, Poland and Lithuania [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-03-11] (ang.).
- ↑ UNESCO World Heritage Centre, Worship wooden architecture (17th -18th centuries) in Polesye [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-03-11] (ang.).