Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Chorwacji

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Chorwacji – lista miejsc w Chorwacji wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972 i ratyfikowanej przez Chorwację 6 lipca 1992 roku.

Obecnie (stan na 2023 rok) na liście znajduje się 10 obiektów: 8 dziedzictwa kulturowego i 2 o charakterze przyrodniczym.

Na chorwackiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Chorwacja zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajduje się 15 obiektów (stan na 2023 rok).

Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO

Park Narodowy Plitwice

Split

Dubrownik

Bazylika w Poreču

Trogir

Katedra w Szybeniku

Równina Stari Grad

Fort w Zadar

Fort w Szybenik

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Poniższa tabela przedstawia chorwackie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem;

Położenie – miasto, żupania; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa:

• kulturowe (K)
• przyrodnicze (P)
• kulturowo–przyrodnicze (K,P)

Rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpisy transgraniczne

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
98	Park Narodowy Plitwice Plitvice Lakes National Park		Żupania licko-seńska Żupania karlowacka 44°52′49,6″N 15°36′57,7″E	P (vii)(viii)(ix)	1979 2000	Park Narodowy położony jest niedaleko granicy z Bośnią i Hercegowiną. Jest znany z tzw. Jezior Plitwickich – 16 jezior krasowych połączonych ze sobą licznymi wodospadami. Żyją tu niedźwiedzie, wilki oraz wiele rzadkich gatunków ptaków.
97	Zabytkowe centrum Splitu wraz z pałacem Dioklecjana Historical Complex of Split with the Palace of Diocletian		Żupania splicko-dalmatyńska 43°30′50″N 16°27′21″E	K (ii)(iii)(iv)	1979	Drugie co do wielkości miasto w Chorwacji, jest znane z rezydencji rzymskiego cesarza Dioklecjana z przełomu III i IV wieku. Duża część zabudowy miasta powstała w stylu barokowym.
95	Stare Miasto w Dubrowniku Old City of Dubrovnik		Żupania dubrownicko-neretwiańska 42°38′25″N 18°06′30″E	K (i)(iii)(iv)	1979 1994 2018	Miasto przeżywało rozkwit od XIII do XVI wieku. Pełniło funkcję stolicy Republiki Raguzy. Zostało w dużym stopniu zniszczone, w wyniku trzęsienia ziemi w 1667 roku oraz w 1992 roku w wyniku wojny w Bośni i Hercegowinie.
809	Zespół bazylikalny Eufrazjana na Starym Mieście w Poreču Episcopal Complex of the Euphrasian Basilica in the Historic Centre of Poreč		Żupania istryjska 45°13′43″N 13°35′37″E	K (ii)(iii)(iv)	1997	Bazylika została wzniesiona w VI wieku, na miejscu dawnych obiektów sakralnych. Budynek jest jednym z najlepiej zachowanych przykładów wpływów sztuki bizantyńskiej w Chorwacji.
810	Zabytkowe miasto Trogir Historic City of Trogir		Żupania splicko-dalmatyńska 43°31′00″N 16°15′00″E	K (ii)(iv)	1997	Trogir został założony w III wieku p.n.e. przez greckich kolonistów z wyspy Issa. Miasto charakteryzuje szachownicowy układ ulic, pochodzący z okresu hellenistycznego. W 1123 roku zostało zniszczone przez Saracenów.
963	Katedra Świętego Jakuba w Szybeniku The Cathedral of St James in Šibenik		Żupania szybenicko-knińska 43°44′08″N 15°53′21″E	K (i)(ii)(iv)	2000	Budowa katedry trwała 124 lata, rozpoczęła się w 1431 roku, a zakończyła w 1555 roku. Budowla łączy w sobie style gotycki i renesansowy. W architekturze katedry widać również wpływy z innych kultur m.in.: weneckiej, dalmackiej oraz toskańskiej.
1240	Równina Stari Grad Stari Grad Plain		Żupania splicko-dalmatyńska 43°10′54″N 16°38′19″E	K (ii)(iii)(v)	2008	Krajobraz kulturowy wyspy Hvar, który zachował się w formie praktycznie niezmienionej od IV wieku p.n.e. Pierwsi na wyspę dopłynęli Grecy jońscy z Paros. Znajduje się tutaj również rezerwat przyrody.
1504	Średniowieczne cmentarze z kamieniami nagrobnymi zwanymi stećci Stećci Medieval Tombstone Graveyards		Żupania splicko-dalmatyńska	K (iii)(vi)	2016	Kamienne nagrobki pochodzące z późnego średniowiecza. W większości są zrobione z wapienia, serpentynów, łupków, zlepieńców lub tufu. Zawierają one szeroką gamę motywów dekoracyjnych i inskrypcji, które reprezentują ciągłości ikonograficzne średniowiecznej Europy. Wpis transgraniczny z Bośnią i Hercegowiną, Czarnogórą oraz Serbią.
1533	Fortyfikacje weneckie z XVI–XVII w.: Stato da Terra i zachodnia część Stato da Mar Venetian Works of Defence between the 16th and 17th Centuries: Stato da Terra – Western Stato da Mar		Szybenik, Zadar Żupania zadarska Żupania szybenicko-knińska 43°43′44,6″N 15°54′07,9″E 44°07′00″N 15°13′00″E	K (iii)(iv)	2017	Wpis na listę UNESCO obejmuje 2 forty obronne położone na terytorium Chorwacji. Wpis transgraniczny z Czarnogórą i Włochami.
1133	Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy Ancient and Primeval Beech Forests of the Carpathians and Other Regions of Europe		49°00′00″N 15°00′00″E	P (ix)	2007 (większe modyfikacje w 2011, 2017 oraz 2021)	Zespół względnie nienaruszonych europejskich lasów bukowych. Od końca ostatniej epoki lodowcowej buk europejski zaczął się rozprzestrzeniać na terenie Alp, Karpat, Dinaryd oraz Pirenejów. Udana ekspansja na całym kontynencie europejskim była możliwa dzięki szerokiej tolerancji buka na różne warunki klimatyczne. Wpis transgraniczny z Austrią, Albanią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą oraz Włochami.

Obiekty na chorwackiej liście informacyjnej UNESCO

Zadar

Zespół miasta Ston

Fort Tvrđa

Varaždin

Veliki Tabor

Lonjsko polje

Welebit

Split

Lubenice

Winnice Primošten

Pustinja Blaca

Motovun

Miasto Korčula

Park Narodowy Kornati

Park Krajobrazowy Telašćica

Obiekty wpisane na chorwacką listę informacyjną UNESCO

Poniższa tabela przedstawia chorwackie obiekty na liście informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście informacyjnej wraz z jej angielskim oryginałem;

Położenie – miasto, żupania; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa:

• kulturowe (K)
• przyrodnicze (P)
• kulturowo–przyrodnicze (K,P)

Rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
157	Zadar – kompleks biskupi Zadar – Episcopal complex		Żupania zadarska 44°07′00″N 15°13′00″E	K (i)(ii)(iii)(iv)(vi)	2005	Wpis na listę informacyjną obejmuje katedrę św. Anastazji, kościół św. Donata oraz pałac arcybiskupi. Zadar jest znany z zachowanego rzymskiego układu ulic.
160	Zespół historyczno-urbanistyczny z: miastem Ston, wsią Mali Ston, murami obronnymi, rezerwatem przyrody Malostonski zaljev, Stonsko polje oraz solankami Historical-town planning ensemble of Ston with Mali Ston, connecting walls, the Mali Ston Bay nature reserve, Stonsko Polje and the salt pans		Żupania dubrownicko-neretwiańska 42°50′10″N 17°41′46″E	K (i)(iii)(iv)(v)	2005	Ston był jednym z najważniejszych fortów Republiki Raguzy. Na listę informacyjną wpisany został również pobliski rezerwat przyrody oraz miejskie solanki.
161	Zespół historyczno-urbanistyczny Tvrđa (fort) w Osijeku Historical-Town Planning Ensemble Tvrda (Fort) in Osijek		Żupania osijecko-barańska 45°33′00″N 18°40′00″E	K (i)(iv)(vi)	2005	Tvrđa – twierdza gwiazda, jest jednym z największych i najlepiej zachowanych zespołów budynków barokowych w Chorwacji. Pełniła funkcję administracyjnego, handlowego oraz wojskowego centrum miejskiego.
162	Varaždin – historyczne centrum i stare miasto (zamek) Varazdin – Historic Nucleus and Old Town (the Castle)		Żupania varażdińska 46°18′00″N 16°20′00″E	K (i)(iii)(iv)(vi)	2005	Centrum miasta stanowi zespół średniowieczno-renesansowo-barokowych budynków. Przez krótki okres w XVIII wieku, Varaždin był stolicą Chorwacji.
1167	Burg – zamek Veliki Tabor Burg – Castle of Veliki Tabor		Hum Košnički Żupania krapińsko-zagorska 46°09′16,9″N 15°39′03,9″E	K (iv)	2005	Zamek, wybudowany na przełomie XV i XVI wieku, łączy w sobie cechy późnogotyckiej i renesansowej architektury. Po zakończeniu I wojny światowej służył jako więzienie.
2012	Park Przyrody Lonjsko polje Lonjsko Polje Nature Park		Żupania sisacko-moslawińska 45°25′12″N 16°38′24″E	K, P	2005	Lonjsko polje jest największym bagiennym obszarem chronionym położonym w dorzeczu Dunaju. Znajdują się tutaj ważne siedliska ptaków, a także złoża ropy naftowej i gazu ziemnego.
2013	Góry Welebit Velebit Mountain		Żupania licko-seńska Żupania zadarska 44°32′00″N 15°14′00″E	P (vii)(viii)(ix)(x)	2005	Najwyższy łańcuch górski w Chorwacji. Na jego terenie znajdują się dwa parki narodowe: Park Narodowy Welebitu Północnego oraz Park Narodowy Paklenica. W 1932 roku miało tutaj miejsce powstanie nacjonalistów, skierowane przeciwko królowi.
2015	Zabytkowe centrum Splitu wraz z pałacem Dioklecjana (rozszerzenie) Diocletian’s Palace and the Historical Nucleus of Split (extension)		Żupania splicko-dalmatyńska 43°30′50″N 16°27′21″E	K (i)(ii)(iii)(iv)(v)	2005	Jest to propozycja rozszerzenia wpisu „Zabytkowe centrum Splitu wraz z pałacem Dioklecjana” o dodatkowe zabytki, w tym m.in. akwedukt Dioklecjana.
2017	Lubenice Lubenice		Żupania primorsko-gorska 44°53′13,2″N 14°19′55,2″E	K (v)	2005	Wieś położona na wyspie Cres, na wzgórzu na wysokości 378 m n.p.m., zamieszkana od czasów prehistorycznych.
5102	Winnice Primošten Primošten Vineyards		Żupania szybenicko-knińska 43°35′00″N 15°55′00″E	K (v)(vi)	2007	Winnice Primošten reprezentują tradycyjną formę uprawy śródziemnomorskiej. Zajmują one łączną powierzchnię 18,4 hektarów.
5103	Pustinja Blaca Hermitage Blaca		Żupania splicko-dalmatyńska 43°17′35″N 16°31′46″E	K (ii)(v)	2007	Dawna pustelnia (erem) założona w XVI wieku. W 1963 roku otwarto tutaj muzeum m.in. ze sztuką barokową.
5104	Miasto Motovun City of Motovun		Żupania istryjska 45°20′09″N 13°49′40″E	K (ii)(iv)	2007	W czasach starożytnych miasto pełniło funkcję rzymskiego obozu wojskowego. W średniowieczu Motovun zostało zajęte przez Republikę Wenecką, co przyspieszyło jego rozwój.
5105	Historyczne miasto Korčula The historic town of Korčula		Żupania dubrownicko-neretwiańska 42°57′41″N 17°08′09″E	K (ii)(iii)(iv)(v)	2007	Historyczne, ufortyfikowane miasto położone na wschodnim wybrzeżu wyspy Korčula.
5106	Park Narodowy Kornati oraz Park Krajobrazowy Telašćica Kornati National Park and Telašćica Nature Park		Żupania szybenicko-knińska Żupania zadarska 43°47′00″N 15°20′00″E 43°54′00″N 15°09′36″E	P (vii)(viii)(x)	2007	Dwa obszary ochrony przyrody położone na archipelagach. Na ich terenach znajdują się różne krasowe formy terenu oraz ważne obszary ochrony przyrody morskiej.
6476	Granice Cesarstwa Rzymskiego – Limes Dunajski (Chorwacja) Frontiers of the Roman Empire – The Danube Limes (Croatia)		Obszar wzdłuż Dunaju	K (ii)(iii)(iv)	2020	Wpis obejmuje rzymskie umocnienia graniczne wzdłuż Dunaju. Znajdują się one na terytorium Bułgarii, Chorwacji, Rumunii oraz Serbii.

Linki zewnętrzne

• Lista światowego dziedzictwa UNESCO