Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Szwajcarii

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Szwajcarii – lista miejsc w Szwajcarii wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972 i ratyfikowanej przez Szwajcarię 17 września 1975 roku.

Obecnie (stan na 2023 rok) na liście znajduje się 13 obiektów: 9 dziedzictwa kulturowego i 3 o charakterze przyrodniczym.

Na szwajcarskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Szwajcaria zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajduje się 1 obiekt (stan na rok 2023).

Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO

Opactwo Sankt Gallen

Berno

Klasztor benedyktyński Św. Jana w Münstair

Jungfrau-Aletsch

Monte San Giorgio

Lavaux

Rhätische Bahn

Sardona

La Chaux-de-Fonds

Le Locle

Prehistoryczne osady na palach

Dzieła architektury Le Corbusiera

Obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Poniższa tabela przedstawia szwajcarskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem;

Położenie – miasto, kanton; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa:

• kulturowe (K),
• przyrodnicze (P),
• kulturowo–przyrodnicze (K,P).

Rok – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpisy transgraniczne

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
267	Zespół zabytkowy w Bernie Old City of Berne		ChBerno Kanton Berno 46°56′53″N 7°27′01″E	K (iii)	1983	Założone w XII w. Berno rozwijało się według ściśle określonych założeń urbanistycznych – do dziś zachowały się XV-wieczne arkady oraz XVI-wieczne fontanny; w XVIII w. miasto średniowieczne zostało odbudowane.
268	Opactwo Sankt Gallen Abbey of St Gall		ChSt. Gallen Kanton St. Gallen 47°25′23″N 9°22′38″E	K (ii)(iv)	1983	Przykład wielkiego karolińskiego założenia monastycznego, z jedną z najbogatszych i najstarszych na świecie bibliotek klasztornych; w XVIII w. przebudowany w stylu barokowym, klasztor funkcjonował od VIII w. do sekularyzacji w 1805 roku.
269	Klasztor benedyktyński Św. Jana w Münstair Benedictine Convent of St John at Müstair		ChMüstair Kanton Gryzonia 46°37′45″N 10°26′52″E	K (iii)	1983	Karoliński klasztor w dolinie Gryzonii, typowy dla czasów odnowy monastycyzmu chrześcijańskiego; z zachowanym zespołem malowideł ściennych z ok. 800 roku, freskami i sztukateriami z okresu romańskiego.
884	Trzy zamki, mury i fortyfikacje miasta Bellinzone Three Castles, Defensive Wall and Ramparts of the Market-Town of Bellinzona		ChBellinzona Kanton Ticino 46°11′35,3″N 9°01′20,7″E	K (iv)	2000	Zespół zabytkowy Bellinzony z systemem fortyfikacji wokół zamku Castelgrande, systemem umocnień z zamkiem Montebello oraz odosobnionym zamkiem Sasso Corbaro.
1037	Jungfrau-Aletsch Swiss Alps Jungfrau-Aletsch		ChBerno Kanton Valais 46°30′00″N 8°02′00″E	P (vii) (viii)(ix)	2001 2007	Obszar Alp z największym lodowcem Europy i bogactwem form lodowcowych: dolin U-kształtnych, cyrków, turni i moren. Charakteryzuje się różnorodnością alpejskiej flory i fauny.
1090	Monte San Giorgio Monte San Giorgio		It45°53′20″N 8°54′50″E	P (viii)	2003 2010	Góra w kształcie piramidy (1096 m n.p.m.) na południu Lago di Lugano – jedno z najbardziej znaczących stanowisk skamieniałości flory i fauny z triasu środkowego. Wpis transgraniczny z Włochami.
1243	Krajobraz kulturowy winnic tarasowych w Lavaux Lavaux, Vineyard Terraces		ChKanton Vaud 46°29′31″N 6°44′46″E	K (iii)(iv)(v)	2007	Krajobraz kulturowy winnic tarasowych nad Jeziorem Genewskim.
1276	Linia kolejowa w Alpach Retyckich wraz z krajobrazem kulturowym Albula/Bernina Rhaetian Railway in the Albula / Bernina Landscapes		ChKanton Gryzonia 46°51′06,3″N 9°31′57,3″E	K (ii)(iv)	2008	Dwie zabytkowe linie kolejowe biegnące przez Alpy Szwajcarskie dwoma przełęczami: otwartą w 1904 roku linię prowadząca przez przełęcz Albula o długości 67 km z 42 tunelami i 144 wiaduktami i mostami; oraz linię biegnącą przez przełęcz Bernina o długości 61 km z 13 tunelami i 52 wiaduktami i mostami. Przykład wybitnych osiągnięć myśli technicznej i architektonicznej z początku XX w. zrealizowanych z poszanowaniem krajobrazu, przez który kolej poprowadzono. Wpis transgraniczny z Włochami.
1179	Szwajcarska arena tektoniczna Sardona Swiss Tectonic Arena Sardona		Ch46°55′00″N 9°15′00″E	P (viii)	2008	Arena tektoniczna w północno-wschodniej części kraju, obejmująca obszar z siedmioma szczytami o wysokości powyżej 3000 m n.p.m., dokumentująca proces formowania się gór w wyniku zderzenia kontynentalnych płyt tektonicznych.
1302	Układ urbanistyczny miast zegarmistrzowskich La Chaux-de-Fonds/Le Locle La Chaux-de-Fonds / Le Locle, Watchmaking Town Planning		ChKanton Neuchâtel 47°06′05″N 6°49′30″E 47°03′11″N 6°44′53″E	K (iv)	2009	Sąsiadujące ze sobą XIX-wieczne miasta położone w Jurze, na terenach niesprzyjających uprawie roli, przykład oryginalnego rozwoju urbanistycznego, służącego racjonalnej organizacji produkcji zegarmistrzowskiej. Zagospodarowanie przestrzenne obu miast odzwierciedla przejście z wytwórczości rzemieślniczej do bardziej złożonego systemu produkcji fabrycznej.
1363	Prehistoryczne osady na palach Prehistoric Pile Dwellings around the Alps		Ch47°16′42″N 8°12′27″E	K (iv)(v)	2011	Wpis transgraniczny z Austrią, Francją, Niemcami, Słowenią i Włochami, obejmujący 111 obszarów w Alpach i w okolicy Alp, na terenie których znajdują się pozostałości prehistorycznych osad na palach z ok. 5000–500 p.n.e. na brzegach jezior i rzek oraz na terenach podmokłych.
1321	Dzieła architektury Le Corbusiera The Architectural Work of Le Corbusier, an Outstanding Contribution to the Modern Movement		ChGenewa Kanton Genewa 46°12′00,6″N 6°09′23,1″E	K (i)(ii)(vi)	2016	Wpis wraz z Argentyną, Belgią, Francją, Niemcami, Indiami i Japonią. Obejmuje 17 budowli według projektów Le Corbusiera (1887–1965) – na terenie Szwajcarii: Immeuble Clarté w Genewie.
1133	Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy Forêts primaires et anciennes de hêtres des Carpates et d’autres régions d’Europe (Switzerland)		49°00′00″N 15°00′00″E	P (ix)	2018	Zespół względnie nienaruszonych europejskich lasów bukowych. Od końca ostatniej epoki lodowcowej buk europejski zaczął się rozprzestrzeniać na terenie Alp, Karpat, Dinaryd oraz Pirenejów. Udana ekspansja na całym kontynencie europejskim jest możliwa, dzięki szerokiej tolerancji buka na różne warunki klimatyczne. Wpis transgraniczny z Austrią, Albanią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Ukrainą oraz Włochami.

Obiekty na szwajcarskiej liście informacyjnej UNESCO

Most nad Salginą

Obiekty wpisane na szwajcarską listę informacyjną UNESCO

Poniższa tabela przedstawia obiekty na szwajcarskiej liście informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie nazwa obiektu wraz z jej francuskim oryginałem na szwajcarskiej liście informacyjnej;

Położenie – miasto, kanton; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według zgłoszenia:

• kulturowe (K),
• przyrodnicze (P),
• kulturowo–przyrodnicze (K,P).

Rok – rok wpisu na listę informacyjną;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

Nr ref.	Obiekt	Zdjęcie	Położenie	Typ	Rok	Opis
6191	Most nad Salginą Pont sur la gorge du Salgina		ChKanton Gryzonia 46°58′54,5″N 9°43′06,1″E	K (i)(iv)	2017	Most z betonu zbrojonego (132 m długości) wybudowany w 1929 roku według projektu szwajcarskiego inżyniera Roberta Maillarta (1872–1949), rozpięty na wysokości 93 m nad poziomem wody.

Linki zewnętrzne

• Lista światowego dziedzictwa UNESCO