Mormi złocisty
Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
| Catopuma temminckii | |||||
| (Vigors & Horsfield, 1827)[1] | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
mormi złocisty | ||||
| |||||
| Podgatunki | |||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[25] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Mormi złocisty[26], mormi[27][l], kot złoty azjatycki[27], azjatycki kot złocisty (Catopuma temminckii) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae), jeden z dwóch gatunków swego rodzaju oprócz mormi borneańskiego. Wymienia się 3 podgatunki. Długość głowy i tułowia 66,2 do 105 cm, masa samic 8,5 kg, samców do 15,7 kg. Cechuje się znaczną zmiennością ubarwienia, najczęściej złotego bądź czerwonobrązowego, niekiedy w ciapki, na twarzy nosi białe pasy. Zasiedla lasy Azji Południowo-Wschodniej i sprawnie się wspina, ale poluje na ziemi, głównie na gryzonie, koczkodanowate, kanczyle, łuskonośne, ptaki. Ciąża trwa 78-80, matka rodzi najczęściej jedno kocię, rzadziej do trzech. Zagrażają mu wylesianie i polowania.
Budowa
[edytuj | edytuj kod]
Długość głowy i tułowia mormi złocistego wynosi od 66,2 do 105 cm, czemu towarzyszy ogon mierzący pomiędzy 42,5 a 57,5 centymetra. Samiec osiąga masę ciała pomiędzy 12 a 15,7 kg, podczas gdy samica około 8,5 kg. W efekcie samiec waży więcej[28], jest też większy od samicy[25]. Czyni to mormi złocistego większym od mormi borneańskiego[29], nie wspominając o istotnie mniejszym lamparciku marmurkowym[30].
Mormi złociste wbrew swej nazwie różnią się kolorem futra. Może być ono jednobarwne: koloru złotego, brązu ciemnego, brązu bladego, cynamonu, szarości, jasnej czerwieni czy nawet czarne. Niekiedy też zdobią je ciemne ciapki i paski. Obserwuje się je w szczególności u mieszkańców niektórych części Chin[28] i Bhutanu. Mogą one tworzyć rozety. Mówi się wtedy o typie ocelota. Najczęściej jednak chodzi o złoto czy czerwony brąz. Brzuszna strona klatki, brzucha i przednich kończyn białe są z lekkim plamkowaniem[25].
Zwraca uwagę ciemny tył uszu, zaokrąglonych i krótkich. Z kolei w środku mają one kolor bladoszary. Twarz zwierzęcia ma także białą linię biegnącą do dołu z rogu oka, niezbyt długą, jak również inną białą linię ciągnącą od okolic nosa, porównywaną przez Sunquistów z wąsem[28].
Zwierzę podwija koniec ogona[25]. Ogon w dystalnej jednej trzeciej nosi na dole białawą pręgę[28]. Koniec ogona i kończyn są zaś czarne[25].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1827 roku brytyjscy zoolodzy Nicholas Aylward Vigors i Thomas Horsfield, umieszczając go w rodzaju Felis i nadając mu epitet gatunkowy temminckii[1]. Miejsce typowe to Sumatra, Indonezja[31][32]. Holotyp to czaszka i skóra młodocianego samca (sygnatura BMNH:Mamm:1855.12.24.250) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[33]. Podgatunek (jako odrębny gatunek) po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1831 roku angielski etnograf i przyrodnik Brian Houghton Hodgson, umieszczając nowo opisany takson w rodzaju Felis i nadając mu epitet gatunkowy moormensis[2]. Miejsce typowe to Nepal[8]. Holotyp to czaszka dorosłego samca (sygnatura BMNH:Mamm:GERM 118.a) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[34]. Okaz typowy został przywieziony żywy do Wielkiej Brytanii jako podarunek premiera Nepalu[2].
C. temminckii czasami obejmuje C. badia jako podgatunek, ale analiza genetyczna wykazuje, że lepiej jest uważać te dwa gatunki za odrębne[35].
Mormi złocisty należy do rodzaju mormi[28]. Do tego rodzaju należy jeszcze inny gatunek, mianowicie mormi borneański, słabo poznany i bardzo rzadki[29]. W przeszłości zdarzało się różnym autorom zaliczać do tego samego rodzaju również lamparcika marmurkowego[36], niemniej obecnie gatunek ten umieszczany jest w odrębnym monotypowym rodzaju[30]. O odrębności świadczy odmienna budowa czaszki, ogona czy stawu skokowego[25].
Oba te rodzaje należą do podrodziny kotów w obrębie rodziny kotowatych[37].
Handbook of the Mammals of the World wyróżnia 3 podgatunki[28]:
- C. t. dominicanorum Sclater, 1898,
- C. t. temminckii, podgatunek nominatywny,
- C. t. tristis Milne-Edwards, 1872[28].
Jednak ostatnie oceny wspierają podział na dwa podgatunki[8][35], dlatego autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World (kontynuacji Handbook of the Mammals of the World) rozpoznają obecnie dwa podgatunki – C. t. temminckii i C. t. moormensis[35].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Catopuma: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Catus Frisch, 1775 (kot) oraz Puma Jardine, 1834 (puma)[38].
- temminckii: Coenraad Jacob Temminck (1778–1858), holenderski zoolog, ilustrator i kolekcjoner[39].
- moormensis: Moormi, nietybetańska ludność zamieszkująca Nepal[2].
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]
Aktywność mormi złocistego przypada raczej na noc, wtedy też wykonano 69% przedstawiających go zdjęć. Niemniej aktywny jest również w dzień[28] i zmierzchem. Badania w Parku Narodowym Phu Khieu wskazały dwa piki aktywności za dnia i wieczorem[25]. Wspina się świetnie, jednakże poluje prawdopodobnie na ziemi[28].
Rozród mormi złocistego nie został dobrze poznany. Wszystkie posiadane informacje pochodzą od zwierząt obserwowanych w niewoli[28]. Jest to i tak więcej niż w przypadku mormi borneańskiego, gatunku o rozrodzie nieznanym nauce[29]. Cykl miesiączkowy zmierzony u jednej z samic trwał 39 dni, przy czym 6 dni trwała ruja. Po współżyciu z samcem samica zachodzi w ciążę trwającą jakieś 78–80 dni. Po tym czasie wydaje na świat najczęściej pojedyncze kocię, aczkolwiek opisywano mioty liczące do 3 noworodków. Młode osiągają dojrzałość płciową w wieku 2 lat[28]. Pokolenie trwa 6 lat[25].
Rozmieszczenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Mormi złocisty występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji, zamieszkując w zależności od podgatunku[35]:
- C. temminckii temminckii – Półwysep Malajski i Sumatra.
- C. temminckii moormensis – region subhimalajski od Nepalu, Indii i Bhutanu na południe do południowej Tajlandii, w tym znaczna część Chińskiej Republiki Ludowej i Indochin.
Zasięg gatunku obejmuje następujące państwa: Bangladesz, Bhutan, Chińska Republika Ludowa, Indie, Indonezja, Kambodża, Laos, Malezja, Mjanma, Nepal, Tajlandia, Wietnam. Tereny te leżą na wysokości od poziomu morza do 3738 m w Bhutanie, a nawet 3960 m w Khangchendzonga w Indiach[25] w Himalajach[28].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]
Siedlisko mormi złocistego stanowią nizinne tropikalne lasy deszczowe bądź podzwrotnikowe wilgotne lasy wiecznie zielone, ale także suche lasy liściaste. Ponadto autorzy wspominają o okazjonalnych doniesieniach z terenów trawiastych, skalistych[28] czy porosłych krzewami. Widywano tego ssaka w lasach pofragmentowanych czy zdegradowanych działalnością ludzką, pojedynczą samicę znaleziono w resztkach lasu pomiędzy dwiema plantacjami kawy[25]. Różni to morgi złocistego od swego borneańskiego krewniaka, bardziej prawdopodobnie uzależnionego od lasów[29]. Zwierzę wydaje się prowadzić tryb życia bardziej naziemny niż sympatryczne z nim kotowate pantera mglista, pantera sundajska czy lamparcik marmurkowy[25].
Kotowate są hiperdrapieżnikami, ograniczającymi się w zasadzie do pokarmów mięsnych[37]. Dotyczy to również mormi złocistego. Na Półwyspie Malajskim w jadłospisie zwierzęcia odnotowano lutunga ciemnego, myszowate, kanczyle, ptaki[28], węże[25] i jaszczurki. Opisywano także zabijanie przez niego kóz, owiec, a nawet cieląt wołów. Odnośnie polowania występują wyłącznie informacje anegdotyczne[28] (to i tak więcej niż w przypadku mormi borneańskiego, o którego odżywianiu nie wiadomo kompletnie nic[29]), wedle których poluje on głównie na ziemi pomimo dobrej umiejętności wspinaczki[28].
Nie bardzo wiadomo, jakie zagęszczenie osiąga gatunek, dane z kamer wskazują na wartości podobne jak w przypadku pantery mglistej i sundajskiej czy lamparcika marmurkowego[25]. U tej pierwszej na 100 km² przypada między 0,3 a 5,14 osobnika[40], u sundajskiej od 0,8[41] do 1,9[42]. Poszczególne wyniki są jednak zmienne zależnie od miejsca. Odnotowane terytoria miały 33u samicy i 48 km² u samca, zachodząc obficie na terytoria sąsiadujących osobników[25].
Zagrożenia i ochrona
[edytuj | edytuj kod]
Całkowita liczebność gatunku spada, spadek mieści się prawdopodobnie między 20 a 30%. Największe spadki dotyczą Wietnamu i Chin, gdzie notowano go co prawda w 3 prowincjach, ale w pojedynczych miejscach. Prawdopodobnie w obu tych państwach mormi nie przetrwa długo[25].
IUCN po raz pierwszy rozpoznała gatunek w 1986, jeszcze w rodzaju Felis, uznała jednakowoż status za nieokreślony (I). Oceną taką powtórzyła w 1988, 1990 i 1994, w tym ostatnim umieszczając go już w rodzaju Catopuma. W 1996, powracając do Felis, organizacja uznała zwierzę za gatunek niższego ryzyka. W 2002 przyznała mu status gatunku narażonego na wyginięciu (VU), by w 2008 zmienić klasyfikację na gatunek bliski zagrożenia (NT), umieszczając go w tym ostatnim roku w rodzaju Pardofelis. W 2014 powtórzono klasyfikację jako NT, aczkolwiek blisko VU. IUCN wskazuje na ubóstwo danych pozwalających rzetelnie ocenić status gatunku. Obejmuje go załącznik I CITES. Polowań zakazano w Bangladeszu, Chinach, Indiach, Indonezji, Kambodży, kontynentalnej Malezji, Mjanmie, Nepale, Tajlandii i Wietnamie, nie zawsze jednak w krajach tych prawa się rzeczywiście przestrzega. Laos polowania limituje[25].
Zagrożenia czyhające na mori złocistego to polowania i niszczenie jego siedlisk, w szczególności wobec niezwykle wysokiego tempa wylesiania w Azji Południowo-Wschodniej[25]. Lasy zmieniane są w tereny użytkowane przez człowieka, siedliska niszczą tamy. W niektórych okolicach wzmaga się zabijanie zwierzęcia, przez co uzyskuje się części jego ciała i skóry na sprzedaż[25]. Swego czasu zabroniono handlu produktami z tygrysa, w tym jego kośćmi, używanymi niegdyś na dużą skalę w medycynie ludowej. Zakaz handlu tygrysimi kośćmi spowodował zastępowanie ich kośćmi innych kotowatych[37], także mormi złocistego. Skóry zdarte z mormi złocistego specjalnie malowano, by wyglądały na tygrysie. Ponadto zabijany jest nie tylko celem zysku z handlu, ale także z zemsty za polowania na drób. Jest także zjadany. Polowania nasilone są zwłaszcza w Chinach i Wietnamie, ale poluje na niego też rdzenna ludność Bangladeszu[25].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Błędna identyfikacja Felis aurata Temminck, 1825.
- ↑ Miejsce typowe: Dardżyling, Indie[4]; holotyp: być może w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; etymologia: łac. nigrescens, nigrescentis ‘czarniawy’, od nigrescere ‘być czarnym’, od niger ‘czarny’[5].
- ↑ Nomen nudum.
- ↑ Miejsce typowe: Chińska Republika Ludowa[8]; holotyp: zamontowana skóra dorosłego samca (sygnatura MNHN-ZM-MO-1867-535) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu[9]; etymologia: łac. tristis ‘smutny, ponury’[10].
- ↑ Miejsce typowe: Kuatun, Fujian, Chińska Republika Ludowa[8]; holotyp: czaszka i skóra samca (sygnatura BMNH:Mamm:1899.12.27.1)[12]; okaz typowy podarował ogrodowi zoologicznemu Towarzystwa Zoologicznego w Londynie 6 grudnia 1897 roku irlandzki ornitolog John David Digues La Touche, gdzie zwierzę żyło aż do śmierci 26 marca 1898 roku[13]; etymologia: Dominikanie, katolicki zakon męski[14].
- ↑ Miejsce typowe: Syczuan, Chińska Republika Ludowa[4][15]; lektotypy: czaszki dorosłego samca i samicy (sygnatury ZIN O. 6333 i ZIN S. 6174) ze zbiorów Muzeum Zoologicznego przy Instytucie Zoologicznym Rosyjskiej Akademii Nauk w Petersburgu; okaz typowy zebrany w 1894 roku[15]; Piotr Pietrowicz Siemionow-Tian-Szanskij (1827–1914), rosyjski geograf, badacz Azji Środkowej w latach 1856–1857, entomolog[16].
- ↑ Miejsce typowe: Syczuan, Chińska Republika Ludowa[4]; holotyp: skóra (sygnatura BMNH:Mamm:1908.6.13.2) ze zbiorów mUzeum Historii Naturalnej w Londynie; okaz typowy zebrał Mason Mitchell[18]; etymologia: Mason Mitchell, brytyjski ornitolog[19].
- ↑ Miejsce typowe: Weishi, Junnan, Chińska Republika Ludowa[4]; skóra, być może w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie[20]; etymologia: dr Rudolf Emil Mell (1878–1970) niemiecki entomolog, kolekcjoner, pedagog w Chinach[21].
- ↑ Miejsce typowe: Tengueh, południowo-zachodni Junnan, Chińska Republika Ludowa[4][8]; holotyp: skóra która znajdowała się w Royal Asiatic Society Museum w Szanghaju[8].
- ↑ Nowa nazwa dla Felis (Catopuma) melli Matschie, 1922.
- ↑ Kombinacja nazw; niepoprawna późniejsza pisownia Felis dominicanorum P.L. Sclater, 1898.
- ↑ Nazwa mormi używana jest również w odniesieniu do rodzaju Catopuma.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d N.A. Vigors & T. Horsfield. Descriptions of two Species of the genus Felis, in the collection of the Zoological Society. „The Zoological Journal”. 3, s. 451, 1827. (ang.).
- ↑ a b c d B.H. Hodgson. Some Account of a new Species of Felis. „Gleanings in Science”. 3, s. 177, 1831. (ang.).
- ↑ E. Blyth. Synoptical List of the Species of Felis inhabiting the Indian Region and the adjacent parts of Middle Asia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1863, s. 185, 1863. (ang.).
- ↑ a b c d e J.R. Ellerman & T.C.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Wyd. 2. London: Trustees of the British Museum (Natural History), 1966, s. 312. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, nigrescens [dostęp 2023-12-24].
- ↑ J.E. Gray: Catalogue of the Specimens and Drawings of Mammals, Birds, Reptiles, and Fishes of Nepal and Tibet, presented by B. H. Hodgson, esq., to the British Museum. Wyd. 4. London: The Trustees, 1863, s. 3. (ang.).
- ↑ A. David. Rapport adressé a mm. les professeurs-administrateurs du Muséum d’histoire naturelle. „Nouvelles archives du Muséum d’histoire naturelle”. 7, s. 92, 1870. (fr.).
- ↑ a b c d e f A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 36–37, 2017. (ang.).
- ↑ MO-1867-535, [w:] Mammals (ZM) [online], Muséum national d’Histoire naturelle [dostęp 2024-12-24] (fr. • ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, tristis [dostęp 2023-12-24].
- ↑ A. Milne-Edwards: Études pour servir a l’histoire de la faune mammalogique de la Chine. W: H. Milne-Edwards: Recherches pour servir à l’histoire naturelle des mammifères: comprenant des considérations sur la classification de ces animaux. T. 1. Paris: G. Masson, 1868–1874, s. 223, ryc. 31. (fr.).
- ↑ 1899.12.27.1. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2024-12-24]. (ang.).
- ↑ R.I. Pocock. The Marbled Cat (Pardofelis marmorata) and some other Oriental Species, with the Definition of a new Genus of the Pelidæ. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 102 (3), s. 749, 1932. (ang.).
- ↑ a b P.L. Sclater. Report on the Additions to the Society’s Menagerie in December 1897. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1898, s. 2, ryc. 1, 1898. (ang.).
- ↑ a b А.В. Абрамов & Г.Ф. Барышников: Каталог типовых экземпляров коллекции Зоологического института АН СССР. Млекопитающие (Mammalia). Cz. 2: Выпуск 2. Хищные (Carnivora), хоботные (Proboscidea), десмостилии (Desmostylia). Ленинград: Наука, 1990, s. 16. (ros.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, semenovi [dostęp 2023-12-24].
- ↑ K.A. Satunin. Neue Katzenarten aus Central-Asien. „Ежегодникъ Эooлoгическагo Музея Императорскoй Акaдeмiи Нaукъ”. 9, s. 524, 1904. (niem.).
- ↑ 1908.6.13.2. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2024-12-24]. (ang.).
- ↑ a b R. Lydekker. Exhibition of, and remarks upon, a skin of a Wild Cat from Sze-chuen. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1908 (2), s. 433, 1908. (ang.).
- ↑ a b R. Mell. Beiträge zur Fauna Sinica. I. Die Vertebraten Südchinas; Feldlisten und Feldnoten der Säuger, Vögel, Reptilien, Batrachier. „Archiv für Naturgeschichte”. Abteilung A. 88 (10), s. 36, 1922. (niem.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, melli [dostęp 2023-12-24].
- ↑ A. de C. Sowerby. A new cat from west China. „The China Journal of Science & Arts”. 2, s. 352, 1924. (ang.).
- ↑ A.B. Howell. A new name for Felis (Catopuma) melli Matschie, and note on the nomenclature of Felis pardus centralis Lönnberg. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 39, s. 143, 1926. (ang.).
- ↑ A.B. Howell. Mammals from China in the collections of the United States National Museum. „Proceedings of the United States National Museum”. 75, s. 33, 1929. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s J. McCarthy i inni, Catopuma temminckii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2021-3 [dostęp 2022-03-27] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 134. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 158. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p 10. Asian Golden Cat, s. 141, w: M.E. & F.C. Sunquist, Family Felidae (Cats), [w:] D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy), Handbook of the Mammals of the World, t. 1. Carnivores, Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 54-169, ISBN 978-84-96553-49-1 (ang.).
- ↑ a b c d e 9. Bay Cat, s. 141, w: M.E. & F.C. Sunquist, Family Felidae (Cats), [w:] D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy), Handbook of the Mammals of the World, t. 1. Carnivores, Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 54-169, ISBN 978-84-96553-49-1 (ang.).
- ↑ a b 8. Marbled Cat, s. 141, w: M.E. & F.C. Sunquist, Family Felidae (Cats), [w:] D.E. Wilson & R.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 1. Carnivores, Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 54-169, ISBN 978-84-96553-49-1 (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Catopuma temminckii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-03-27].
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Catopuma temminckii (Vigors & Horsfield, 1827). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-12-24]. (ang.).
- ↑ 1855.12.24.250. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2024-12-24]. (ang.).
- ↑ GERM 118.a. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2024-12-24]. (ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 398. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ J. Ross i inni, Pardofelis marmorata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2019-3 [dostęp 2020-03-06] (ang.).
- ↑ a b c M.E. & F.C. Sunquist, Family Felidae (Cats), [w:] D.E. Wilson & R.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 1. Carnivores, Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 54-, ISBN 978-84-96553-49-1 (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 165, 1904. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 407–408. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ L. Grassman i inni, Neofelis nebulosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2022-1 [dostęp 2022-03-24] (ang.).
- ↑ A. Hearn i inni, Neofelis diardi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2024-2 [dostęp 2024-11-23] (ang.).
- ↑ Jedediah Brodie, Anthony J. Giordano, Density of the Vulnerable Sunda clouded leopard Neofelis diardi in a protected area in Sabah, Malaysian Borneo, „Oryx”, 46 (3), 2012, s. 427–430 (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).