Piramida Cheopsa
 Wielka Piramida Cheopsa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Architekt |
prawdopodobnie Hemiunu |
| Wysokość całkowita |
146,59 m |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Egiptu  | |
 29°58′44″N 31°08′02″E/29,978889 31,133889
| |
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
I, III, VI |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Kraje arabskie |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę | |
Piramida Cheopsa, Wielka Piramida, piramida Chufu – piramida znajdująca się w Egipcie na płaskowyżu w Gizie. Zbudowana w okresie Starego Państwa ok. 2560 lat p.n.e. z przeznaczeniem na grobowiec faraona Cheopsa (egip. Chu-fu), prawdopodobnie według projektu Hemona[1].
W egiptologii przyjmuje się, że czas budowy wynosił ok. 20 lat. Wielka Piramida jest częścią nekropolii memfickiej. W starożytności uznana została za jeden z siedmiu cudów świata i jako jedyny z nich dotrwała epoki nowożytnej, chociaż nie bez szwanku: straciła licówkę i skarby[2].
Piramida Cheopsa wraz z piramidą Chefrena i piramidą Mykerinosa stanowią najokazalszy i najbardziej znany w świecie zespół piramid. W ich pobliżu znajduje się Wielki Sfinks.
Wielka Piramida postawiona została na sztucznie wyrównanym terenie, zmierzone różnice poziomu wynoszą do 2 cm. Boki kwadratowej podstawy ustawione są względem stron świata z dokładnością 4 minut kątowych[3]. Kamienne bloki z wapienia ważące ok. 2,5 tony (największe ok. 15 ton), zostały ustawione z wielką precyzją. Cała budowla składa się z ok. 2,3 miliona kamiennych bloków[potrzebny przypis], ma masę ponad 6 milionów ton i zajmuje powierzchnię 5,2 hektara. Do budowy komór użyto także granitowych bloków ważących od 25 do 80 ton, pochodzących z Asuanu. Piramida była pierwotnie pokryta w całości wykonaną z gładzonego wapienia warstwą zewnętrzną. Z okrywy tej pozostały jedynie nieliczne fragmenty u podnóża piramidy. Pierwotna wysokość budowli wynosiła 146,6 m, a bok podstawy 230,3 m[4], współcześnie w wyniku utraty piramidionu i erozji liczy 138,75 m.
Nazwa piramidy
[edytuj | edytuj kod]
|
|
Achet-Chufu – Horyzont Chufu.
Konstrukcja piramidy
[edytuj | edytuj kod]
Schemat przekroju pionowego przez Piramidę Cheopsa:
1. Pierwotne wejście
2. Obecne wejście wydrążone w 820 r. z rozkazu kalifa Al-Mamuna
3. Korytarz łączący korytarze Zstępujący i Wstępujący
4. Korytarz Zstępujący
5. Niedokończona komora
6. Korytarz Wstępujący
7. Komora królowej z ukośnymi kanałami (7')
8. Korytarz poziomy
9. Wielka Galeria
10. Komora królewska z sarkofagiem i ukośnymi kanałami (10')
11. Pasaż – przedsionek
12. Szyb łączący Galerię z Korytarzem Zstępującym
Wejście do piramidy znajduje się w północnej ścianie, około 7 m na wschód od środka, na wysokości 17 m. Od wejścia prowadzi Korytarz Zstępujący o wymiarach 114 cm × 119 cm, opadający w dół pod kątem 26° 31′. Ma on długość 105 m i prowadzi poprzez masyw piramidy oraz skałę podłoża do poziomego korytarza o długości 8,84 m, wiodącego do komory wydrążonej w skale macierzystej, około 27,5 m poniżej poziomu gruntu. Komora ta, o wymiarach 14 m (wsch.-zach.) × 8,25 m × 3,5 m, jest niedokończona – ma nierówne ściany i podłogę.
W południowej ścianie piramidy, naprzeciwko wejścia, znajduje się otwór drzwiowy, prowadzący do ślepo zakończonego korytarza, również pozostawionego przez budowniczych w stanie nieukończonym. Prawdopodobnie porzucenie planu wykorzystania komory jako grobowej nastąpiło, gdy zaczęto wznosić część nadziemną piramidy. Spowodowało to zmianę planu budowy całej piramidy. Wykorzystano 18-metrową część Korytarza Zstępującego i zaczęto drążyć w jego suficie długi na 39 m Korytarz Wstępujący. Ma on przekrój taki jak Korytarz Zstępujący; wznosi się pod kątem 26° 20′. Prawdopodobnie po pogrzebie króla wejście do Korytarza Wstępującego zostało zamaskowane kamienną płytą o kształcie i kolorze pozostałych płyt sufitu Korytarza Zstępującego[5].
Poprzez poziomy pasaż na końcu Korytarza Wstępującego, o wysokości zaledwie 114 cm i nierównej powierzchni posadzki, dochodzi się do tzw. Komory Królowej, położonej dokładnie w centrum piramidy. Prace w niej także nie zostały doprowadzone do końca. Świadczą o tym nierówności posadzki i brak wyłożenia jej kamieniem lepszego gatunku. Komora ta, o wymiarach 5,74 m (oś płn.-płd.) × 5,23 m, przykryta jest stropem namiotowym, którego szczyt znajduje się na wysokości 6,22 m. We wschodniej ścianie komory znajduje się nisza o wspornikowych ścianach bocznych, szeroka na 1,57 m u podstawy, na 4,67 m wysoka i głęboka na 104 cm.
W południowej i północnej ścianie komory znajdują się prostokątne otwory prowadzące do ślepych kanałów. Północny kanał wiedzie najpierw poziomo na długości 193 cm, po czym załamuje się w górę pod kątem 37° 28′, południowy wiedzie poziomo na długości 203 cm, po czym załamuje się pod kątem 38° 28′.
Prawdopodobnie po wykonaniu Korytarza Wstępującego, pasażu i Komory Królowej nastąpiła ponowna zmiana planów, w wyniku której nastąpiła dalsza rozbudowa korytarzy w piramidzie – powstanie Wielkiej Galerii i Komory Króla.
Wielka Galeria jest przedłużeniem Korytarza Wstępującego. Jej długość wynosi 46,63 m, a wysokość 8,53 m. Istnieje pogląd, że Wielka Galeria była zaplanowana wcześniej dla zmagazynowania granitowych bloków, użytych jako zasuwy blokujące wejście do Korytarza Wstępującego.
Gładkie ściany z wypolerowanego wapienia wznoszą się na wysokość 2,28 m. Powyżej, kolejnych siedem warstw bloków skalnych jest wysunięte ku środkowi o 7,5 cm każdy, tworząc strop wspornikowy. W trzeciej warstwie wysuniętych bloków, po obu stronach Galerii, wzdłuż całej jej długości, budowniczowie wykuli występy przy dolnej krawędzi bloków. U najwyższej warstwy bloków sufit Galerii o szerokości 104 cm tworzą płyty kamienia ułożone pod kątem nieco ostrzejszym niż kąt wznoszenia się Galerii. W ten sposób każda z płyt ma własny „zaczep” na ostatniej warstwie ścian Galerii, co zmniejszyło nacisk stropu całej Galerii u jej dolnej części. Wzdłuż całej Galerii, po jej obu stronach, przy posadzce ciągną się dwie rampy o wymiarach 61 cm wysokości i 50 cm szerokości. Pomiędzy rampami przestrzeń posadzki ma taką samą szerokość jak strop, tj. 104 cm. W ścianach na poziomie ramp znajduje się 56 otworów (po 27 z każdej strony i po jednym w wysokim stopniu u góry), prawdopodobnie gniazda belek, na których skonstruowano z desek podłogę, łączącą Korytarz Wstępujący z Wielką Galerią, jednocześnie zakrywającą przejście do Komory Królowej.
W miejscu łączenia się Korytarza Wstępującego z Galerią znajduje się wylot szybu, niegdyś zamaskowany blokiem kamiennym – pierwszym zaczynającym rampę wzdłuż Galerii po jej zachodniej stronie – o takim samym wyglądzie, jak pozostałe bloki rampy. Szyb zmieniający kąt opadania, częściowo pionowy, łączy się z Korytarzem Zstępującym w jego części prowadzącej poprzez skały podłoża.
Wielka Galeria kończy się wysokim stopniem, po którego przekroczeniu otwiera się długi i wąski pasaż, prowadzący od Komory Króla. Pasaż ten w jednej trzeciej długości ma podwyższony sufit i zwiększoną szerokość, tworząc przedsionek o ścianach południowej, wschodniej i zachodniej, wykonanych z czerwonego granitu. W ścianach wschodniej i zachodniej przedsionka wykute są po cztery szerokie bruzdy – trzy z nich, sięgające od podłogi po sufit, a czwarta sięgająca sufitu przedsionka. Stanowiły niegdyś prowadnice granitowych zasuw, opuszczanych za pomocą lin i okrąglaków, zainstalowanych w półokrągłych wycięciach-zagłębieniach, widniejących do dziś w zachodniej ścianie przy samym suficie przedsionka. W ścianie południowej widnieją cztery kanały, przez które przewleczono liny.
W poprzek przedsionka, wpuszczone w pary bruzd nadal tkwią dwie płyty granitowych zasuw. Komora Króla o wymiarach 10,56 m (oś wsch.-zach.) × 5,23 m × 5,81 m zbudowana jest w całości z granitu. W ścianach północnej i południowej, na wysokości około jednego metra od posadzki, znajdują się wyloty prostokątnych kanałów. Kanały te – odmiennie od tych w Komorze Królowej – mają wyloty na zewnątrz piramidy. Kanał północny wznosi się pod kątem 31°, a południowy pod kątem 45°. W komorze znajduje się granitowy sarkofag, noszący ślady licznych uszkodzeń, pozbawiony pokrywy. Jest o 2 cm szerszy od prześwitu Korytarza Wstępującego, co wskazuje, że umieszczono go w komorze w czasie budowy piramidy. Niezwykłym rozwiązaniem architektonicznym jest konstrukcja stropu Komory Króla. Sufit komory stanowi dziewięć płyt granitu o łącznej wadze około 400 ton. Nad nimi znajduje się pięć zamkniętych pomieszczeń. Cztery z nich o sufitach płaskich a piąta, najwyższa, o stropie namiotowym. Konstrukcja ta miała na celu odciążenia stropu samej Komory Króla, zabezpieczając komorę grobową przed zawaleniem w wyniku nacisku masy skalnego budulca piramidy.
Dane techniczne
[edytuj | edytuj kod]Wymiary po wybudowaniu:
- wysokość do wierzchołka – 146,59 m
- długości boków:
- zachodni – 230 m 35,9 cm
- wschodni – 230 m 39,2 cm
- północny – 230 m 25,5 cm
- południowy – 230 m 45,3 cm
- nachylenie ścian bocznych – 51° 52′
Budowa piramidy
[edytuj | edytuj kod]O budowie piramidy wspominali starożytni:
Cheops na postawienie piramidy potrzebował dwudziestu lat. Wszystkim Egipcjanom kazał na siebie pracować. Jednym rozporządzono z łomów kamienia w górach arabskich włóczyć skały do Nilu, innym sprowadzone na łodziach przez rzekę kazał odbierać. Pracowało tak bez przerwy do stu tysięcy ludzi. Budowano zaś piramidę w kształt schodów.
Dzięki ostatnim badaniom znaleziono najstarsze zapisane papirusy, związane z piramidą. Zostały odkryte przez francuską misję w porcie Wadi-el-Garf. Zawierają one dzienniki robotników odpowiedzialnych za transport bloków, wykorzystywanych przy budowie piramidy[6].
Spekulacje pseudonaukowe
[edytuj | edytuj kod]
Piramida Cheopsa stanowi obiekt wielu pseudonaukowych spekulacji. Doszukiwano się w niej mistycznych liczb, poprzez odpowiednie przeliczanie jej obwodu czy długości korytarzy próbując wydobyć rzekomo zakodowane skomplikowane wzory matematyczne, dane astronomiczne czy przepowiednie o przyszłych losach świata[7]. Jako pierwszy, w książce z 1859 roku pt. The Great Pyramid: Why Was It Built? & Who Built It? (Wielka Piramida: Dlaczego została zbudowana? I kto ją zbudował?), pogląd iż w Wielkiej Piramidzie celowo wprowadzono wartości matematyczne zaproponował John Taylor (1781–1864)[8]. Później Charles Piazzi Smyth, astronom towarzystwa Astronomer Royal for Scotland, w opublikowanej w 1864 roku książce Our Inheritance in the Great Pyramid (Nasze dziedzictwo w Wielkiej Piramidzie) wyraził pogląd, że w wymiarach geometrycznych piramidy Cheopsa są ukryte zależności matematyczne i astronomiczne[9]. Niektórzy kaznodzieje chrześcijańscy XIX wieku uważali Wielką Piramidę za „Biblię w kamieniu”. Wyznawcą takiego poglądu był m.in. kanonik François Napoléon Marie Moigno (1804–1884) z katolickiej bazyliki Saint-Denis, luterański teolog i duchowny Joseph Seiss (1823–1904), założyciel Badaczy Pisma Świętego Charles Taze Russell[10][11] czy jeden z prekursorów uzdrowieniowego przebudzenia zielonoświątkowego William Marrion Branham[12]. Zwolennicy paleoastronautyki tacy jak Erich von Däniken przypisują wzniesienie piramidy wysoko zaawansowanym pozaziemskim cywilizacjom[13].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Owen Jarus, Ancient Logbook Documenting Great Pyramid's Construction Unveiled, [w:] Live Science [online], livescience.com, 16 lipca 2016 [dostęp 2016-07-17], Cytat: "The logbook also says that in Khufu's 27th year, the construction of the Great Pyramid was being overseen by the vizier Ankhaf (also spelled Ankhhaf), the half- brother of Khufu." (ang.).
- ↑ Wielka Piramida, Szymon Zdziebłowski, Poznań 2023 ISBN 978-83-67616-04-1
- ↑ K. Spence, Ancient chronology – Astronomical orientation of the pyramids [online], Nature (2001), s. 2.
- ↑ Wielka Piramida, Szymon Zdziebłowski, Poznań 2023 ISBN 978-83-67616-04-1, s. 52
- ↑ Wielka Piramida, Szymon Zdziebłowski, Poznań 2023 ISBN 978-83-67616-04-1, s. 143, 144
- ↑ Filip Taterka, Najwybitniejsi władcy Egiptu. W porządku chronologicznym, wybór autorski., „Pomocnik historyczny”, 2018, ISSN 2391-7717.
- ↑ C.W. Ceram, Bogowie, groby i uczeni, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2002, s. 152–153.
- ↑ Ralph Greenberg, Pi and the Great Pyramid [online], washington.edu, 2000 [dostęp 2014-11-01] (ang.).
- ↑ Charles Piazzi Smyth [online], pinetreeweb.com, 31 grudnia 2002 [dostęp 2014-11-01] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-18] (ang.).
- ↑ George D. Chryssides, The A to Z of Jehovah's Witnesses, Plymouth: Scarecrow Press, 2008, s. 66.
- ↑ Służenie razem ze strażnikiem!, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 stycznia 2000, s. 9, 10, ISSN 1234-1150.
- ↑ William Marion Branham – czyj prorok? Chleb z Nieba (2010)
- ↑ Łukasz Michalik, Kosmici w Egipcie, czyli jak rozsądek przegrywa z szarlatanami [online], nauka.gadzetomania.pl [dostęp 2014-11-07] [zarchiwizowane z adresu 2014-11-07].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Piramida Cheopsa w Wikimapii
- Piramida Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa na żywo
Soraya Field Fiorio, How did they build the Great Pyramid of Giza?, kanał TED-Ed na YouTube, 13 października 2022 [dostęp 2024-09-02].