Polaris Dawn
| |
| Dane misji | |
| Indeks COSPAR |
2024-161A[1] |
|---|---|
| Zaangażowani | |
| Oznaczenie kodowe |
61042 |
| Pojazd | |
| Statek kosmiczny |
Crew Dragon Resilience |
| Rakieta nośna | |
| Załoga | |
 Od lewej: Isaacman, Menon, Gillis i Poteet | |
| Dowódca | |
| Załoga |
Jared Isaacman |
| Start | |
| Miejsce startu | |
| Początek misji |
10 września 2024, 09:23 UTC |
| Orbita okołoziemska | |
| Liczba orbit |
75 |
| Apogeum |
1400 km |
| Perygeum |
190 km |
| Okres orbitalny |
106 min |
| Inklinacja orbity |
51,7° |
| Lądowanie | |
| Miejsce lądowania | |
| Lądowanie |
15 września 2024, 07:37 UTC |
| Czas trwania misji |
4 dni, 22 godziny i 14 minut |
| Program Polaris | |
Polaris Dawn – prywatny lot kosmiczny przeprowadzony przez SpaceX, sfinansowany przez dyrektora generalnego Shift4 Payments, Jareda Isaacmana[2][3]. Podczas misji kapsuła Crew Dragon ma wyniosła Isaacmana i jego trzyosobową załogę – Scotta Poteeta, Sarę Gillis i Annę Menon na silnie eliptyczną orbitę, sięgającą 1400 kilometrów od Ziemi. Była to najdalsza wyprawa od Ziemi od czasu programu Apollo, która umożliwiła przelot przez część pasa Van Allena, w celu zbadania wpływu promieniowania kosmicznego i lotów kosmicznych na ludzkie ciało[4]. W dalszej części misji Isaacman i Gillis podjęli próbę pierwszego komercyjnego spaceru kosmicznego. Start odbył się 10 września 2024 roku[5]. Lot został zrealizowany przy wykorzystaniu kapsuły Crew Dragon i jest pierwszą z trzech zaplanowanych misji programu Polaris[6].
Misja Polaris Dawn ustanowiła kilka rekordów. Anna Menon i Sarah Gillis, znalazły się dalej od Ziemi niż wcześniejsze astronautki[7], dodatkowo 30-letnia Gillis stała się najmłodszą osobą uczestniczącą w spacerze kosmicznym[8]. Podczas przeprowadzenia spaceru kosmicznego ustanowiono także nowy rekord liczby osób, które jednocześnie były wystawione na działanie przestrzeni kosmicznej[9]. Załoga przyczyniła się również do pobicia rekordu największej liczby osób przebywających jednocześnie w przestrzeni kosmicznej, ustanowionego po misji Sojuz MS-26 wystrzelonej 11 września 2024 roku wraz z dziewięcioma członkami załogi Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i trzema członkami załogi chińskiej stacji kosmicznej Tiangong[10].
Po misji trwającej prawie pięć dni, 15 września 2024 roku załoga bezpiecznie powróciła na Ziemię, wodując w Zatoce Meksykańskiej[11].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Polaris Dawn został ogłoszony przez Jareda Isaacmana w lutym 2022 roku, pięć miesięcy po pierwszej całkowicie prywatnej misji kosmicznej Inspiration4, która również była wspierana finansowo przez Isaacmana[3][12]. Istotną częścią powstałego programu Polaris było opracowanie technologii niezbędnych do realizacji misji, w tym skafandrów kosmicznych przeznaczonych do spacerów kosmicznych, komunikacji laserowej między statkiem kosmicznym Crew Dragon a konstelacją Starlink oraz znalezienia rozwiązań, które mogłyby pozwolić wyeliminować problem braku śluzy powietrznej w statku kosmicznym Crew Dragon[13][14].
Pierwotnie lot miał wystartować już pod koniec 2022 roku, jednak opóźnienia, które powstały podczas procesu projektowania skafandrów kosmicznych sprawiły, że data startu przesunęła się na marzec 2023 roku[15][16]. Do połowy 2023 roku planowana data startu przesunęła się ponownie na początek 2024 roku[17]. Jared Isaacman potwierdził w grudniu 2023 roku datę startu misji Polaris Dawn na kwiecień 2024 roku, a od lutego 2024 roku start ma się odbyć nie wcześniej niż latem 2024 roku[13][18][19].
Przed startem misji Polaris Dawn w kapsule statku kosmicznego Crew Dragon Resilience wprowadzono szereg zmian konstrukcyjnych, instalując między innymi dodatkowe zbiorniki azotu i tlenu oraz przedni właz nazwany „skywalker”, który zastąpił port dokowania[20].
Misja została ponownie opóźniona po awarii górnego stopnia rakiety Falcon 9 Block 5 w dniu 12 lipca 2024 roku. Na konferencji prasowej, która odbyła się 26 lipca 2024 roku ogłoszono, że misja Polaris Dawn wystartuje „późnym latem” po załogowej misji SpaceX Crew-9 zakontraktowanej dla NASA, która przed opóźnieniem miała wystartować 18 sierpnia[21]. SpaceX poinformowało następnie, że start odbędzie się 26 sierpnia, jednak później SpaceX przesunęło datę startu o jeden dzień na 27 sierpnia. Ostatecznie do startu doszło 10 września[22][23].
Załoga
[edytuj | edytuj kod]| Pozycja | Astronauta |
|---|---|
| Dowódca |  Jared Isaacman, Program Polaris
Drugi lot kosmiczny |
| Pilot | Scott Poteet, Program Polaris
Pierwszy lot kosmiczny |
| Specjalista misji | Sarah Gillis, Program Polaris
Pierwszy lot kosmiczny |
| Lekarz | Anna Menon, Program Polaris
Pierwszy lot kosmiczny |
Misja
[edytuj | edytuj kod]Aby zminimalizować ryzyko uderzenia mikrometeorytów, kontrolerzy misji posiadali elastyczne okno startowe dla misji Polaris Dawn, co pozwoliło im wybrać czas z minimalną ilością kosmicznych śmieci na docelowej orbicie. Statek Dragon został początkowo umieszczony na orbicie eliptycznej o apogeum 1200 kilometrów, przechodzącą przez Anomalię południowoatlantycką na niskiej wysokości 190 kilometrów co naraża załogę na promieniowanie kosmiczne odpowiadające trzem miesiącom spędzonym na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej w zaledwie kilku przelotach, umożliwiając cenne badania wpływu promieniowania kosmicznego i lotów kosmicznych na ludzkie ciało[24][25].
Start misji Polaris Dawn był zaplanowany na 27 sierpnia 2024 roku o godzinie 3:38 czasu wschodniego[26]. Pierwsza próba startu została odwołana z powodu wycieku helu[27]. Druga próba startu, która została przeprowadzona w dniu 28 sierpnia została ostatecznie przerwana z powodu złych warunków meteorologicznych w miejscu odzyskiwania kapsuły pięć dni po starcie[28]. 8 września 2024 roku SpaceX poinformowało, że planuje wystrzelić misję Polaris Dawn nie wcześniej niż 10 września[29]. Ostatecznie misja Polaris Dawn z powodzeniem wystartowała 10 września 2024 roku o godzinie 09:23 czasu UTC[5].
W ciągu godziny po starcie załoga rozpoczęła protokół wstępnego oddychania, aby móc zredukować ilość azotu w swoich ciałach i zminimalizować ryzyko choroby dekompresyjnej podczas planowanego spaceru kosmicznego w trzecim dniu misji[30]. W ciągu trzech dni ciśnienie w kabinie stopniowo spadło z 100 do 59 kPa, podczas gdy poziom czystego tlenu wzrastał[30]. Podczas pierwszej godziny w przestrzeni kosmicznej załoga przeprowadziła dokładną kontrole kapsuły Crew Dragon pod kątem wszelkich uszkodzeń, które mogłyby być związane ze startem. Następnie uruchomiono silniki Draco, które wyniosły statek na wysokość 1400 kilometrów od Ziemi[30]. Jest to najwyższa orbita planety, jaką kiedykolwiek przeleciał załogowy statek kosmiczny, bijąc rekord ustanowiony przez Gemini 11, jednocześnie będąc najdalej od Ziemi od czasu programu Apollo[31][32][33].
Drugiego dnia lotu apogeum Dragona zostało obniżone do „orbity przelotowej” wynoszącej 730 kilometrów, tego samego dnia załoga przygotowała swoje skafandry przeznaczone do spaceru kosmicznego i przeprowadziła pokładowe eksperymenty naukowe[30][34]. Tego samego dnia załoga przyczyniła się do pobicia rekordu największej liczby osób przebywających jednocześnie w przestrzeni kosmicznej, ustanowionego po starcie misji Sojuz MS-26, która rozpoczęła się 11 września 2024 roku. W tym samym czasie w przestrzeni kosmicznej przebywała dziewięcioosobowa załoga Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i trzyosobowa załoga chińskiej stacji kosmicznej Tiangong[10].
Trzeci dzień lotu poświęcony był pierwszemu w historii komercyjnemu spacerowi kosmicznemu. Po intensywnych przygotowaniach, wszyscy czterej członkowie załogi założyli swoje skafandry przeznaczone do aktywności pozaziemskiej, w których znajduje się 100% tlenu pod ciśnieniem 35 kPa. Ponieważ statek Crew Dragon nie posiada śluzy powietrznej, cała kapsuła została rozhermetyzowana podczas spaceru kosmicznego, wystawiając wszystkich członków załogi na działanie próżni kosmicznej, choć tylko dwóch z nich częściowo opuściło statek kosmiczny. Dekompresja kapsuły trwała około 30 minut, po czym Jared Isaacman wyszedł po raz pierwszy, spędzając na zewnątrz statku 7 minut i 56 sekund. Następna był Sarah Gillis, która spędziła na zewnątrz 7 minut i 15 sekund. Od otwarcia włazu kapsuły Dragon do jego zamknięcia, spacer kosmiczny trwał 26 minut i 40 sekund[35][36]. Podczas spaceru kosmicznego, Jared Isaacman i Sarah Gillis przeprowadzili kilka testów mobilności skafandra, w tym próby kontroli rąk i korzystania z ogranicznika stóp[30].
Pod koniec ostatniego dnia na orbicie okołoziemskiej załoga odrzuciła moduł bagażowy statku Dragon 2 o godzinie 06:35 UTC i przeprowadziła siedmiominutowy manewr deorbitacyjny o godzinie 06:41 UTC[37][38]. Kapsuła wodowała na wodach Zatoki Meksykańskiej w pobliżu wysp Dry Tortugas na Florydzie 15 września 2024 roku o godzinie 07:37 czasu UTC[39]. Miejsce lądowania było jedną z dwóch nowych opcji dodanych przez SpaceX dla tej misji, ponieważ w miejscu lądowania przewidywano trudne warunki pogodowe[38].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ 2024-161A
- ↑ Stephen Clark, Billionaire plans three more flights with SpaceX, culminating in Starship mission – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-04-16] (ang.).
- ↑ a b Christian Davenport, Jared Isaacman, who led the first all-private astronaut mission to orbit, has commissioned 3 more flights from SpaceX [online], washingtonpost.com, 14 lutego 2022 [dostęp 2024-04-16] (ang.).
- ↑ Sharmila Kuthunur, SpaceX’s Polaris Dawn astronauts will make a daring trek into Earth’s Van Allen radiation belt [online], Space.com, 9 września 2024 [dostęp 2024-09-23] (ang.).
- ↑ a b Sawyer Rosenstein, SpaceX launches historic Polaris Dawn mission [online], NASASpaceFlight.com, 10 września 2024 [dostęp 2024-09-10] (ang.).
- ↑ Michael Sheetz: Billionaire astronaut Jared Isaacman buys more private SpaceX flights, including one on Starship. CNBC, 2022-02-14. [dostęp 2022-02-18]. (ang.).
- ↑ Robert Z. Pearlman, Polaris Dawn crew flies higher than 1966 Gemini 11 orbital record [online], Space.com, 11 września 2024 [dostęp 2024-09-19] (ang.).
- ↑ SpaceX’s Polaris Dawn makes history with first private spacewalk [online], Al Jazeera [dostęp 2024-09-19] (ang.).
- ↑ Tariq Malik, SpaceX Polaris Dawn private spacewalk mission: Live updates [online], Space.com, 20 sierpnia 2024 [dostęp 2024-09-19] (ang.).
- ↑ a b Mike Wall, New record! 19 people are orbiting Earth right now [online], Space.com, 11 września 2024 [dostęp 2024-09-19] (ang.).
- ↑ Mike Wall, SpaceX’s private Polaris Dawn astronauts splash down to end historic spacewalk mission (video) [online], Space.com, 15 września 2024 [dostęp 2024-09-19] (ang.).
- ↑ Elizabeth Howell, SpaceX’s private Polaris Dawn space crew talks about their ambitious mission (exclusive) [online], Space.com, 7 września 2022 [dostęp 2024-04-16] (ang.).
- ↑ a b Jeff Foust, Polaris Dawn rescheduled for April [online], SpaceNews, 11 grudnia 2023 [dostęp 2024-04-16] (ang.).
- ↑ Eric Berger, Polaris Dawn takes to the skies, setting the stage for a daring private spacewalk [online], Ars Technica, 10 września 2024 [dostęp 2024-09-23] (ang.).
- ↑ Elizabeth Howell, Polaris Dawn: The trailblazing commercial mission of the Polaris Program [online], Space.com, 30 stycznia 2023 [dostęp 2024-04-16] (ang.).
- ↑ Chris Young, SpaceX’s private Polaris Dawn mission could launch by March 2023 [online], Interesting Engineering, 19 października 2022 [dostęp 2024-04-16] (ang.).
- ↑ Jeff Foust, Polaris Dawn mission likely to slip to 2024 [online], SpaceNews, 22 sierpnia 2023 [dostęp 2024-04-16] (ang.).
- ↑ Jeff Foust, Polaris Dawn private astronaut mission slips to mid-2024 [online], SpaceNews, 11 lutego 2024 [dostęp 2024-04-16] (ang.).
- ↑ Seth Kurkowski, Polaris Dawn is getting closer and closer to being launch ready [online], Space Explored, 15 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-16] (ang.).
- ↑ Overview: Approaching Dawn [online], www.linkedin.com [dostęp 2024-09-23] (pol.).
- ↑ Mike Wall, SpaceX’s historic Polaris Dawn astronaut mission delayed until mid-August [online], Space.com, 26 lipca 2024 [dostęp 2024-08-25] (ang.).
- ↑ SpaceX set for historic Polaris Dawn launch, first commercial spacewalk [online], Morningstar, Inc., 22 sierpnia 2024 [dostęp 2024-08-25] (ang.).
- ↑ SpaceX is set to launch an ambitious mission featuring the first civilian spacewalk [online], NBC News, 22 sierpnia 2024 [dostęp 2024-08-25] (ang.).
- ↑ Polaris Dawn, Polaris Dawn Selects 38 Science and Research Experiments to Advance Human Health and Space Exploration [online], prnewswire.com [dostęp 2024-09-13] (ang.).
- ↑ Overview: Approaching Dawn [online], linkedin.com [dostęp 2024-09-13] (pol.).
- ↑ Kenneth Chang, NASA Says Boeing Starliner Astronauts May Fly Home on SpaceX in 2025, „The New York Times”, 7 sierpnia 2024, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-08-25] (ang.).
- ↑ SpaceX wykryło usterkę. Przełożono start misji Polaris Dawn. Jest nowa data [online], nextgazetapl, 27 sierpnia 2024 [dostęp 2024-08-27] (pol.).
- ↑ Mike Wall, SpaceX delays Polaris Dawn astronaut launch until at least Aug. 30 due to bad weather [online], Space.com, 28 sierpnia 2024 [dostęp 2024-09-10] (ang.).
- ↑ Jackie Wattles, SpaceX launches Polaris Dawn crew on daring excursion into Earth’s radiation belts [online], CNN, 10 września 2024 [dostęp 2024-09-10] (ang.).
- ↑ a b c d e Eric Berger, Two private astronauts took a spacewalk Thursday morning – yes, it was historic [online], Ars Technica, 12 września 2024 [dostęp 2024-09-13] (ang.).
- ↑ Jonathan McDowell, Following the first apogee boost, the mean elements had an apogee of 1395.6 km. The first apogee in the new orbit was at 0111:20 UTC, with an standard height of 1400.0 km (moment of maximum distance from geocenter); the max geoid height was 1408.3 km at around the same time [online], x.com, 11 września 2024 [dostęp 2024-09-13] (ang.).
- ↑ Jonathan McDowell, For comparison, the best data I have for Gemini 11 suggests an apogee of 1374.0 km (standard height) with a geoid height maxium of 1377.9 km. However this is not an SGP4 dataset and perturbations are not taken into account – could be 2 km off. Clear that Polaris Dawn was higher [online], x.com, 11 września 2024 [dostęp 2024-09-13] (ang.).
- ↑ Scott Poteet Discusses Inspiration4 and Polaris Dawn Missions (Part 2) – AmericaSpace [online], www.americaspace.com, 9 maja 2022 [dostęp 2024-09-13] (ang.).
- ↑ Jonathan McDowell, New Polaris Dawn TLE shows it in a 192 × 730 km orbit, ready for tomorrow’s spacewalk [online], x.com, 11 września 2024 [dostęp 2024-09-13] (ang.).
- ↑ Jonathan McDowell, The spacewalk time using my 5kPa rule was 33min 25s. The hatch open/close time was about 26m 40s. Isaacman was outside hatch for 7 min 56m; Gillis for about 7m15s [online], x.com, 12 września 2024 [dostęp 2024-09-13] (ang.).
- ↑ Kenneth Chang, First Private Spacewalk in SpaceX Capsule Achieves New Milestone [online], nytimes.com, 11 września 2024 [dostęp 2024-09-13] (ang.).
- ↑ Jonathan’s Space Report – Latest Issue [online], planet4589.org [dostęp 2024-09-19].
- ↑ a b Justin Davenport, Polaris Dawn returns home after landmark commercial spaceflight [online], NASASpaceFlight.com, 14 września 2024 [dostęp 2024-09-19] (ang.).
- ↑ Jackie Wattles, SpaceX Polaris Dawn crew returns home after history-making mission [online], CNN, 15 września 2024 [dostęp 2024-09-19] (ang.).