Zamek w Wąwolnicy
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Zamkowa 24 |
| Typ budynku | |
| Inwestor |
Kazimierz III Wielki |
| Rozpoczęcie budowy |
poł. XIV wieku |
| Zniszczono |
1567, XIX wiek |
| Pierwszy właściciel |
Kazimierz III Wielki |
| Kolejni właściciele |
Opactwo Benedyktynów na Łysej Górze |
Położenie na mapie powiatu puławskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
 51°17′50,8″N 22°08′41,2″E/51,297444 22,144778
| |
Zamek w Wąwolnicy – nieistniejący zamek zbudowany w połowie XIV wieku przez króla Kazimierza Wielkiego na Wzgórzu Kościelnym w Wąwolnicy w województwie lubelskim. Zamek służył królowi jako stacja podczas postojów w czasie objazdów po państwie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Zamek jako inwestycja Kazimierza Wielkiego został wymieniony w Kronice katedralnej krakowskiej napisanej przez Janka z Czarnkowa wkrótce po śmierci króla w 1370 roku[1]. Pod 1461 rokiem zamek w Wąwolnicy został odnotowany jako: castrum nostrum Wawelnica w związku z odbywającymi się na zamku posiedzeniami sądowymi lubelskiego kasztelana nad drobną szlachtą[1]. Sądy kasztelana lubelskiego w Wąwolnicy potwierdzone są źródłowo od 1381 roku po 1474 roku. W miejskich zapisach sądowych wymieniony został burgrabia zamku w Wąwolnicy pod rokiem 1496, 1499, 1500. W 1518 roku tenutariusz królewskiego klucza dóbr wąwolnickich – Mikołaj Firlej, otrzymał dodatkowo dzierżawę na dwa lata wąwolnickiej stacji podróżnej mieszczącej się na zamku[1]. Zamek i miasto spłonęły podczas wielkiego pożaru w 1567 roku, w związku z czym przeniesiono miasto na przedmieście, gdzie lokowano je na nowo[1]. Natomiast teren dawnego miasta i zamku stopniowo stawał się własnością opactwa benedyktynów na Łysej Górze[1]. W 1650 roku odnotowano zły stan zabudowań zamkowych. W 1819 roku na mocy bulli papieża Piusa VII zlikwidowano klasztory na Łysej Górze i w Wąwolnicy[1].
W 1845 roku odnotowano: Miejscowe podanie głosi, że kościół i klasztor przerobiony został ze starego zamku, jakoż dotąd w zabudowaniach klasztornych widać ślady muru ze strzelnicami i obszerniejszego gmachu[1]. Z tego i innych przekazów z XIX wieku wynika, że budynek zamku zamek został przejęty na siedzibę klasztorną benedyktynów, a zabudowania tego klasztoru znajdowały się poza kościołem św. Wojciecha, tj. na północno-wschodniej partii dzisiejszego Wzgórza Kościelnego, gdzie około 1850–1860 po rozbiórce murów zamkowych wzniesiono plebanię[1].
W latach 1999–2002 archeolog Irena Kutyłowska w północno-wschodniej części Wzgórza odkryła mury sklepionej partii piwnicznej dużej wieży mieszkalno-obronnej przylegającej do nieistniejącego na powierzchni obronnego muru miejskiego Wąwolnicy[1]. Od południa do terenu zamkowego przylegał średniowieczny dwukondygnacyjny kościół św. Wojciecha, rozebrany częściowo w 1907 roku (dolna kondygnacja się zachowała)[1].
Z czasów Kazimierza Wielkiego do czasów współczesnych przetrwała tylko dwupoziomowa kaplica Matki Bożej Kębelskiej (do 1914 roku nosiła wezwanie św. Wojciecha), która wyznacza północno-wschodni narożnik rynku średniowiecznego miasta oraz południowy zasięg zabudowy królewskiego zamku[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Irena Kutyłowska, Zaginiony wąwolnicki zamek Kazimierza Wielkiego na Lubelszczyźnie, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Tom XXXII, Rzeszów 2011, s. 215–229