Dinî mimari

Bir kilise iç süslemesi

Dini mimari veya kutsal mimari, kiliseler, camiler, stupalar, sinagoglar ve tapınaklar gibi ibadet yerlerinin veya kutsal veya kasıtlı alanların tasarımı ve inşası ile ilgili dini bir mimari uygulamadır.

İnsanoğlu varoluşundan bu yana varlığının kaynağını bulmaya çalışmıştır ve bu başlangıcı bulma arayışı bir yaratıcıya inanma ve tapınma ihtiyacını da beraberinde getirmiştir. Yaratıcısına bağlılığını yerine göstermek için ibadet eden insan ibadetini yerine getirmek için ibadethaneler inşa etmeye başlamıştır. İnşa edilen bu ibadethaneler mimari yapıların da ilk örneklerinden olmuştur. Din bilimleri uzmanı Florin George Călian'a göre "kutsal alan, aşkın olanın içkin hale geldiği ve adanmışın Tanrı'ya erişebildiği yerdir.

İnşa etme süreci içinde ister beşeri ister ilahi tüm dinlerin ibadethanelerinde gelenekselleşmiş bir takım yapı teknikleri ve elemanları ortaya çıkmıştır.

Bir camide iç mimari

Tarihte

MÖ 3000’lerde Mezopotamya’da inşa edilen "Ziggurat"lar dini mimari eserlerinin bilinen ilk örneklerindendir. Tanrı'nın evini inşa edip Tanrı'yı hoşnut bırakmak ve böylelikle hayat kaynağı olan suya kavuşmak isteyen Sümerler, Babiller ve Asurlular tabandan başlayarak tepeye doğru kat kat yükselen, giderek küçülen teraslardan oluşmuş, zirvesinde bir tapınak bulunan ve yanlarında bir merdiven sistemi yer alan kademeli kuleler olarak üstü açık ve dört köşeli tapınaklar olan zigguratları kullanmışlardır.

Dini mimari örneklerinden bir katedral - Sicilya

Yine MÖ 3000'lerde Eski Mısır'da ölümden sonraki yaşama olan inanç sebebiyle inşa edilen ve Tanrı'yla eşdeğer tutulan kralların mezarları olarak kullanılan piramitler de günümüze kalan ve en çok bilinen ilk dini mimari örneklerindendir. Yapılan ilk piramitlerdeki basamaklar halindeki kenarlar ölü kralların ruhunun, babası Ra'ya (Güneş'e) kavuştuğu merdiveni belirtir. Başta sekiz basamaklı olarak yapılan mezarlar, daha sonraları basamakları doldurularak tabandan tepeye kesiksiz eğim halinde yükselen dümdüz dört kenar ile düşen güneş ışınları demetinin taşlaşmış bir görüntüsünü simgelemektedir.

Farklı zamanlarda farklı toplumlarda da olsa Tanrılar için yapılar yapma hep süregelmiştir. MÖ 8. yüzyılda tapınaklar yapmaya Hera ve Poseidon Tapınaklarıyla başlayan ve en bilindik Eski Yunan tapınağı olan Parthenon'u inşa eden Eski Yunan Uygarlığı sütunlu girişler ve çatılarda kereste kirişlerin üstünü kaplayan kızıl balçık ya da mermer kullanmıştır.

Parthenon'dan oldukça etkilenen Eski Roma Tapınakları dört taraftan basamaklarla ulaşılabilen tapınaklar olarak inşa edilmişlerdir. M.S. 128'de inşa edilen ve tüm Tanrılara ithaf edilen Pantheon en çok bilinen Eski Roma tapınağıdır.

Yeryüzüne inen 2. ilahi din olan Hristiyanlık'ın ibadethanelerinden olan Katedraller gösterişli, büyük ve tamamlanması uzun yıllar sürmüş yapılardır. Ana elementi psikoposun tahtı olan Katedrallerin ilahilerin hep beraber okunduğu bir bölümü de bulunmaktadır ve resimlenmiş camları sadece süsleme için değil, İncil'den parçaları anlatan resimleri içerir (Orta Çağ'da okuma yazma bilmeyen Hristiyanlar için yapılmaya başlanmıştır.)

Son ilahi din olan Müslümanlıkta ibadethaneler büyük kubbeleri, minareleri, geniş avluları, geometrik şekillerle ve tekrarlanan desenlerle çizilmiş parlak renkli işlemeleri ve hep Mekke'ye bakan mihraplarıyla camilerdir. Camilerde iç güzelliğe estetiğe dış görünümden daha fazla önem verilir. Ve tevhid (Allah'ın birliği) inancı nedeniyle iç mekanlardaki işlemelerde insan, hayvan, ateş, gibi Allah'a ortak koşulabilecek tüm objelerden kaçınılmıştır.

Diğer dinlerin aksine belirgin bir yapı tarzına sahip olmayan Musevilerin ibadet mekanları olan sinagogların mimarisi yapıldıkları yere ve döneme göre farklılık gösterir. Sinagogların genelde üç boyutlu süslemeler, heykeller ve resimler bulunmaz. İslamiyet'te camilerdeki Mekke'ye yönelimin bir benzeri de sinagoglarda bulunmaktadır. Tüm sinagoglar (kompleks bir yapının parçaları da olsalar) Kudüs'e değil doğu yönüne bakar buna İbranicede mizrah adı verilir.

Galeri

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Dış bağlantılar

• Osmanlı mimarisi
• Mimarlık dergisi
• Vikicommons'dan resim galerisi13 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.