Zuud-Afrika
| Republiek Zuud-Afrika Republiek van Suid-Afrika (af) Republic of South Africa (en) | |
|---|---|
|
|
 Liggienge van Zuud-Afrika | |
| Officiële toale | Afrikoans, Iengels, Zoeloe, Xhosa, Swazi, Ndebele, Nôord-en Zuud-Sotho, Tswana, Venda, Tsonga |
| Hoofdstad | Koapstad (wetgevend) Pretoria (administratief) Bloemfontein (gerechtelik) |
| Stoatsvorm | Republiek |
| Stoatshoofd | Cyril Ramaphosa |
| Êerste minister | vicepresident: Kgalema Motlanthe |
| Ippervlak | 1.221.037 km² |
| Inweuners | 60.603.862 (2022) 49 inw./km² |
| Munte | Rand (ZAR) |
| Tydzone | UTC+2 |
| Landcode | ZA, ZAF |
| Telefongcode | (+) 27 |
| Internet-TLD | .za |
| Nationale fêestdag | 27 april |
Zuud-Afrika, officieel de Republiek Zuud-Afrika (Afrikoans: Republiek van Suid-Afrika, Iengels: Republic of South Africa) is e land dat in 't uterste zuudn van Afrika ligt. 't Land grenst in 't nôordn an Namibië, Botswana en Zimbabwe, in 't ôostn an Mozambique en Eswatini. Den ounofhankelikke stoat Lesotho wordt hêlegans deur Zuud-Afrika omslootn.
Geografie
[bewerkn | brontekst bewerken]Provinsjes
[bewerkn | brontekst bewerken]Achter de Twidde Weireldoorloge bestound Zuud-Afrika uut vuuf provinsjes. Achter de Zuud-Afrikoansche grensoorloge (1966 tout 1989) kwam Zuudwest-Afrika (nu Namibië) ounofhankelik en bleevn der nog viere over: Transvaal, Vrystoat, Natal en Koapprovinsje. Sins 1994 is 't land verdêeld in neegn provinsjes:
| No. | Provinsje | Hoofdstad | Ipp. (km²) | Inw. (2006) | Koarte |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | West-Koap | Koapstad | 129.370 | 4.745.500 | 
|
| 2 | Nôord-Koap | Kimberley | 361.830 | 910.500 | |
| 3 | Ôost-Koap | Bisho | 169.580 | 7.051.500 | |
| 4 | KwaZoeloe-Natal | Pietermaritzburg | 92.100 | 9.731.800 | |
| 5 | Vrystoat | Bloemfontein | 129.480 | 2.958.800 | |
| 6 | Nôordwest | Mafikeng | 116.320 | 3.858.200 | |
| 7 | Gauteng | Johannesburg | 17.010 | 9.211.200 | |
| 8 | Mpumalanga | Nelspruit | 79.490 | 3.252.500 | |
| 9 | Limpopo | Polokwane | 123.910 | 5.670.800 |
Steedn
[bewerkn | brontekst bewerken]De drie hoofdsteedn van Zuud-Afrika zyn:
Ênigte andere plekkn:
- Durban, belangrykstn hoavestad in Zuud-Afrika
- Johannesburg, belangrykstn economische stad
- Kimberley, mynbouw, ounder andere diamantn
- Nelspruit, landbouw
- Pietermaritzburg, vôorzitter van de provinsje KwaZulu-Natal
- Polokwane, vodien Pietersburg
- Port Elizabeth, hoavestad
- Soweto, grotste township dichte by Johannesburg
- Ulundi
Bevolkienge
[bewerkn | brontekst bewerken]Zuud-Afrika is e multi-etnisch en multicultureel land met de grotste van ôorsproung Europeesche en Indische bevolkienge van Afrika. By de volkstellienge van 2011 was 79% van de bevolkienge zwart, 9% blank, 9% kleurlieng en 3% woarn Indisch of Aziatisch.
Toaln
[bewerkn | brontekst bewerken]In Zuud-Afrika wordn vele verschillige toaln geklapt. Elve doavan zyn officieel: Zoeloe 22%, Xhosa 16%, Afrikoans 13%, Nôord-Sotho 9%, Iengels 9%, Tswana 8%, Zuud-Sotho 7%, Tsonga 4%, Swazi 3%, Venda 2%, Zuud-Ndebele 2%. De lingua franca, ounder andere in 't ounderwys, de media, de bedryfsweireld en overheidsinstelliengn, is 't Iengels da sins 't ende van de apartheid de rolle van 't Afrikoans het overgenoomn.
't Afrikoans het hem ountwikkeld uut 't Nederlands en is ter an verwant. 't Nederlands was van 1910 tout 1983 êen van d' officiële toaln van Zuud-Afrika.
Cultuur
[bewerkn | brontekst bewerken]Beziensweirdigheedn
[bewerkn | brontekst bewerken]- Kruger Nationaal Park
- Koapstad met de Toafelberg en Koap de Goeie Hoop
- De Koapsche wynlandn by Stellenbosch, Franschhoek en Paarl
- Johannesburg en Witwoatersrand
- De Tuunroute
- Zandstrandn an den Indischn Oceoan by Durban
- De Drakensbergn
- De Blyderivierspôorte
- Sun City met doa dichte by 't Pilanesberg National Park
- Robbneiland
-
Olifantn in 't Kruger Nationaal Park -
De Toafelberg -
Koapstad gezien van Robbneiland -
De Drakensbergn
Bekende menschn
[bewerkn | brontekst bewerken]- Breyten Breytenbach, schryver en schilder
- J.M. Coetzee, schryver, Nobelprys vo literateure 2003
- Frederik Willem de Klerk, president, Nobelprys vo de Vrede in 1993
- Nadine Gordimer, schryfster, Nobelprys vo literateure 1991
- Nelson Mandela, êeste zwarte president van Zuud-Afrika, Nobelprys vo de Vrede in 1993
- Manfred Mann, pop- en rockmuzikant
- Oscar Pistorius, atleet, bynoame "Blade runner"
- Desmond Tutu, êeste zwartn eirtsbisschop van d' Anglicoansche Kerke
|
Ofbeeldiengn die ier by passn ku je vien in de categorie South Africa van Wikimedia Commons. |
| {{{ofb_links}}} | Landn in Afrika | {{{ofb_rechts}}} | {{{ofb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Algereye • Angola • Benin • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Centraal-Afrikoansche Republiek • Comoorn • Congo-Brazzaville • Congo-Kinshasa • Djibouti • Egypte • Equatorioal-Guinea • Eritrea • Eswatini • Ethiopië • Gabon • Gambia • Ghana • Guinee • Guinee-Bissau • Ivôorkust • Kameroen • Kenia • Koapverdië • Lesotho • Liberië • Libië • Madagaskar • Malawi • Mali • Marokko • Mauritanië • Mauritius • Mozambique • Namibië • Niger • Nigeria • Oeganda • Rwanda • Sao Tomé en Principe • Senegal • Seychelln • Sierra Leone • Soedan • Somalië • Tanzania • Togo • Tsjad • Tunesië • Zambia • Zimbabwe • Zuud-Afrika • Zuud-Soedan Frans overzees departement: Mayotte • Réunion Andere gebiedn: Sint-Helena, Ascension en Tristan da Cunha • Westelikke Sahara |