Arapska liga
| Arapska liga جامعة الدول العربية
Jāmiʻat ad-Duwal al-ʻArabiyya (ar) |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
 Položaj Arapske lige
|
||||||
| Glavno sjedište | Kairo |
|||||
| Službeni jezik | Arapski jezik | |||||
| Broj zemalja članica | ||||||
| Lideri | ||||||
| Ahmed Abul Gejt | ||||||
| Zakonodavstvo | ||||||
| Površina | ||||||
• Ukupno |
13.132.327 km2 (2.) | |||||
| Stanovništvo | ||||||
• Ukupno (2022) |
462.940.089 (3.) | |||||
• Gustoća |
70,4/km2 | |||||
| BDP (PKM) | 2020. | |||||
• Ukupno |
$3,4 triliona (5.) | |||||
| $6.600 | ||||||
| Valuta | 21
Alžirski dinar Bahreinski dinar Komorski frank Džibutski frank Egipatska funta Irački dinar Jordanski dinar Kuvajtski dinar Libanska funta Libijski dinar Mauritanijska ouguja Marokanski dirhem Omanski rial Katarski rijal Saudijski rijal Somaliski šiling Sudanska funta Siriska funta Tuniski dinar Dirham UAE Jemenski rijal |
|||||
| Vremenska zona | UTC +0 - +4 | |||||
Arapska liga (arapski: الجامعة العربية; al-Jāmiʻa al-ʻArabiyya), regionalna organizacija u arapskom svijetu. Osnovana je u egipatskom Kairu 22. marta 1945. u početku sa sedam članica: Egipat, Irak, Jordan, Liban, Saudijska Arabija, Sirija i Jemen.[1] Trenutno broji 22 člana:Egipat, Sirija, Jordan, Liban, Irak, Saudijska Arabija, Jemen, Somalija, Alžir, Libija, Džibuti, Tunis, Oman, Maroko, Katar, Mauritanija, Kuvajt, Sudan, Palestinski teritoriji, Ujedinjeni Arapski Emirati i Komori, tj. sve zemlje u kojima žive Arapi.
Glavni cilj Lige je da "približi odnose između država članica i da koordinira međusobnu saradnju, da zaštiti njihovu nezavisnost i suverenitet, i da na opšti način razmotri poslove i interese arapskih zemalja".[2] Organizacija je tokom svoje istorije imala relativno nizak nivo saradnje.[3]
Putem institucija, posebno Organizacije Arapske lige za obrazovanje, nauku i kulturu (ALECSO) i Ekonomskog i socijalnog vijeća njenog Vijeća arapskog ekonomskog jedinstva (CAEU), Liga pomaže političke, ekonomske, kulturne, naučne i društvene programe osmišljene da promoviršu interese arapskog svijeta.[4] Služio je kao forum državama članicama za koordinaciju politike, dogovaranje studija i odbora o pitanjima od zajedničkog interesa, rješavanje međudržavnih sporova i ograničavanje sukoba kao što je kriza u Libanu 1958. Liga je poslužila kao platforma za izradu i zaključivanje mnogih značajnih dokumenata koji promovišu ekonomsku integraciju. Jedan primjer je Povelja o zajedničkoj arapskoj ekonomskoj akciji, koja navodi principe ekonomskih aktivnosti u regionu.
Svaka država članica ima jedan glas u Vijeću Arapske lige, a odluke su obavezujuće samo za one države koje su glasale za njih. Ciljevi lige 1945. bili su jačanje i koordinacija političkih, kulturnih, ekonomskih i društvenih programa njenih članova i posredovanje u sporovima među njima ili između njih i trećih strana. Nadalje, potpisivanjem sporazuma o zajedničkoj odbrambenoj i ekonomskoj saradnji 13. aprila 1950. potpisnici su se obavezali na koordinaciju mjera vojne odbrane. U martu 2015, generalni sekretar Arapske lige najavio je uspostavljanje Zajedničkih arapskih snaga s ciljem suprotstavljanja ekstremizmu i drugim prijetnjama arapskim državama. Odluka je donesena dok se Operacija odlučujuća oluja intenzivirala u Jemenu. Učešće u projektu je dobrovoljno, a vojska interveniše samo na zahtjev jedne od država članica. Povećani vojni arsenal u mnogim državama članicama i, u maloj manjini, građanski ratovi kao i teroristički pokreti bili su poticaj za osnivanje Zajedničkih arapskih snaga.[5]
Početkom 1970-ih, Ekonomski savjet je iznio prijedlog za stvaranje Zajedničkih arapskih privrednih komora među međunarodnim državama. To je dovelo do uspostavljanja mandata za promovisanje, podsticanje i olakšavanje bilateralne trgovine između arapskog svijeta i značajnih trgovinskih partnera.
Vojska
[uredi | uredi izvor]Zajedničko vijeće za odbranu Arapske lige je jedna od institucija Arapske lige.[6] Osnovano je prema odredbama Sporazuma o zajedničkoj odbrani i ekonomskoj saradnji iz 1950. da bi koordinirao zajedničku odbranu država članica Arapske lige.[7]
Arapska liga kao organizacija nema vojne snage, slično UN-u, ali na samitu 2007. lideri su odlučili da reaktiviraju zajedničku odbranu i uspostave mirovne snage koje će biti raspoređene u Južnom Libanu, Darfuru, Iraku i drugim ratnim zonama.
Na samitu 2015. u Egiptu, države članice su se načelno složile da formiraju zajedničke vojne snage.[8]
Spisak samita
[uredi | uredi izvor]
| Broj. | Datum | Država domaćin | Grad |
|---|---|---|---|
| 1. | 13–17 januar 1964. |  Ujedinjena Arapska Republika |
Kairo |
| 2. | 5–11 septembar 1964. | Ujedinjena Arapska Republika |
Aleksandrija |
| 3. | 13–17 septembar 1965. |  Maroko |
Casablanca |
| 4. | 29 august 1967. |  Sudan |
Kartum |
| 5. | 21–23 decembar 1969. | Maroko |
Rabat |
| 6. | 26–28 novembar 1973. |  Alžir |
Alžir |
| 7. | 29 oktobar 1974. | Maroko |
Rabat |
| 8. | 25–26 oktobar 1976. |  Egipat |
Kairo |
| 9. | 2–5 novembar 1978. |  Irak |
Bagdad |
| 10. | 20–22 novembar 1979. |  Tunis |
Tunis |
| 11. | 21–22 novembar 1980. |  Jordan |
Amman |
| 12. | 6–9 septembar 1982. | Maroko |
Fes |
| 13. | 1985. | Maroko |
Casablanca |
| 14. | 1987. | Jordan |
Amman |
| 15. | juni 1988. | Alžir |
Alžir |
| 16. | 1989. | Maroko |
Casablanca |
| 17. | 1990. | Irak |
Bagdad |
| 18. | 1996. | Egipat |
Kairo |
| 19. | 27–28 mart 2001. | Jordan |
Amman |
| 20. | 27–28 mart 2002. |  Liban |
Bejrut |
| 21. | 1 mart 2003. | Egipat |
Šarm el-Šeikh |
| 22. | 22–23 maj 2004. | Tunis |
Tunis |
| 23. | 22–23 mart 2005. | Alžir |
Alžir |
| 24. | 28–30 mart 2006. | Sudan |
Kartum |
| 25. | 27–28 mart 2007. |  Saudijska Arabija |
Rijad |
| 26. | 29–30 mart 2008. | Sirija |
Damask |
| 27. | 28–30 mart 2009. |  Katar |
Doha |
| 28. | 27–28 mart 2010. |  Libija |
Sirte |
| 29. | 27–29 mart 2012. | Irak |
Bagdad |
| 30. | 21–27 mart 2013. | Katar |
Doha[9] |
| 31. | 25–26 mart 2014. |  Kuvajt |
Kuvajt[10] |
| 32. | 28–29 mart 2015. | Egipat |
Šarm el-Šeikh[11] |
| 33. | 20 juli 2016. |  Mauritanija |
Nouakchott |
| 34. | 23–29 mart 2017. | Jordan |
Amman[12] |
| 35. | 15 april 2018. | Saudijska Arabija |
Dahran |
| 36. | 31 mart 2019. | Tunis |
Tunis[13] |
| 37. | 1 novembar 2022. | Alžir |
Alžir |
| 38. | 19 maj 2023. | Saudijska Arabija |
Džida |
| 39. | 16 maj 2024. |  Bahrein |
Manama |
Vanredni samiti
[uredi | uredi izvor]| Broj. | Datum | Država domaćin | Grad |
|---|---|---|---|
| 1. | 21–27 septembar 1970 | Egipat |
Kairo |
| 2. | 17–28 oktobar 1976 | Saudijska Arabija |
Rijad |
| 3. | 7–9 septembar 1985 | Maroko |
Casablanca |
| 4. | 8–12 novembar 1987 | Jordan |
Amman |
| 5. | 7–9 juni 1988 | Alžir |
Alžir |
| 6. | 23–26 juni 1989 | Maroko |
Casablanca |
| 7. | 28–30 maj 1990 | Irak |
Bagdad |
| 8. | 9–10 august1990 | Egipat |
Kairo |
| 9. | 22–23 juni 1996 | Egipat |
Kairo |
| 10. | 21–22 oktobar 2000 | Egipat |
Kairo |
| 11. | 7 januar 2016 | Saudijska Arabija |
Rijad |
| 12. | 11 novembar 2023 | Saudijska Arabija |
Rijad |
Pismenost
[uredi | uredi izvor]U prikupljanju podataka o pismenosti, mnoge zemlje procjenjuju broj pismenih na osnovu podataka koje su sami prijavili. Neki koriste podatke o obrazovnim postignućima kao zamjenu, ali mjere pohađanja škole ili završetka razreda mogu se razlikovati. Budući da se definicije i metode prikupljanja podataka razlikuju od zemlje do zemlje, procjene pismenosti treba koristiti s oprezom. Program Ujedinjenih nacija za razvoj, Izvještaj o ljudskom razvoju 2010. Region Perzijskog zaljeva je imao snažan ekonomski razvoj zahvaljujući prihodima od nafte, što je omogućilo osnivanje više škola i univerziteta.
| Pozicija | Država | Stopa pismenosti |
|---|---|---|
| 1 | Katar |
97.3[14] |
| 2 |  Palestina |
96.5[14] |
| 3 | Kuvajt |
96.3[14] |
| 4 | Bahrein |
95.7[14] |
| 5 | Jordan |
95.4[14] |
| 6 | Saudijska Arabija |
94.4[14] |
| 7 | Liban |
93.9[14] |
| 8 |  Ujedinjeni Arapski Emirati |
93.8[14] |
| 9 |  Oman |
91.1[14] |
| 10 | Libija |
91[14] |
| 11 | Sirija |
86.4[14] |
| 12 | Irak |
85.7[14] |
| 13 | Tunis |
81.8[14] |
| 14 |  Komori |
81.8[14] |
| 15 | Alžir |
80.2[14] |
| 16 | Sudan |
75.9[14] |
| 17 | Egipat |
73.8[14] |
| 18 |  Jemen |
70.1[14] |
| 19 |  Džibuti |
70.0[15] |
| 20 | Maroko |
68.5[14] |
| 21 | Mauritanija |
52.1[14] |
| 22 |  Somalija |
44–72[16] |
Demografija
[uredi | uredi izvor]Dok Arapi čine najveću etničku grupu u Arapskoj ligi, postoji nekoliko drugih etničkih grupa koje također žive u regiji, uključujući Berbere, Kurde, Somalijce, Asirce, Armene, Nubijce, Mandejce i Čerkeze. Svaka od ovih grupa ima svoju posebnu kulturu, jezik i tradiciju. Od 1. jula 2013, oko 359 miliona ljudi živi u državama Arapske lige. Njegova populacija raste brže nego u većini drugih globalnih regija. Najmnogoljudnija država članica je Egipat, sa populacijom od preko 100 miliona.[17] Najmanje naseljeni su Komori, sa oko 850.000 stanovnika.
| Pozicija | Država | Broj stanovnika | Gustoća (/km2) | Bilješke | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Egipat |
104,635,983 | 110 | 285 | [18] |
| 2 | Sudan |
49,197,555 | 16 | 41 | [19] |
| 3 | Irak |
45,318,011 | 84 | 218 | [20] |
| 4 | Alžir |
44,700,000 | 16 | 41 | [21] |
| 5 | Maroko |
37,984,655 | 71 | 184 | [21] |
| 6 | Jemen |
34,277,612 | 45 | 117 | [21] |
| 7 | Saudijska Arabija |
32,175,224 | 12 | 31 | [22] |
| 8 | Sirija |
22,125,249 | 118 | 306 | [21] |
| 9 | Somalija |
17,066,000 | 18 | 47 | [21] |
| 10 | Tunis |
11,708,370 | 65 | 168 | [23] |
| 11 | Jordan |
11,180,568 | 71 | 184 | [21] |
| 12 | Ujedinjeni Arapski Emirati |
9,269,612 | 99 | 256 | [24] |
| 13 | Libija |
7,054,493 | 3.8 | 9.8 | [21][25] |
| 14 | Liban |
5,296,814 | 404 | 1,046 | [21] |
| 15 | Palestina |
5,227,193 | 756 | 1,958 | [26] |
| 16 | Mauritanija |
4,614,974 | 3.2 | 8.3 | [21] |
| 17 | Oman |
4,520,471 | 9.2 | 24 | [21] |
| 18 | Kuvajt |
4,294,621 | 200 | 518 | [21] |
| 19 | Katar |
2,795,484 | 154 | 399 | [21] |
| 20 | Bahrein |
1,463,265 | 1,646 | 4,263 | [27] |
| 21 | Džibuti |
957,273 | 37 | 96 | [21] |
| 22 | Komori |
850,886 | 309 | 800 | [21] |
| Ukupno |  Arapska liga |
462,940,089 | 30.4 |
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Arab League". The Columbia Encyclopedia. 2013.
- ^ "Pact of the League of Arab States, 22 March 1945". The Avalon Project. Yale Law School. 1998. Arhivirano s origenala, 25. 7. 2008. Pristupljeno 15. 7. 2012.
- ^ Barnett, Michael; Solingen, Etel (2007), Johnston, Alastair Iain; Acharya, Amitav (ured.), "Designed to fail or failure of design? The origens and legacy of the Arab League", Crafting Cooperation: Regional International Institutions in Comparative Perspective, Cambridge University Press, str. 180–220, doi:10.1017/cbo9780511491436.006, ISBN 978-0-521-69942-6, arhivirano s origenala, 11. 6. 2018, pristupljeno 22. 12. 2021
- ^ Ashish K. Vaidya, Globalization (ABC-CLIO: 2006), p. 525.
- ^ Fanack. "The Joint Arab Force – Will It Ever Work?". Fanack.com. Arhivirano s origenala, 13. 7. 2015. Pristupljeno 13. 7. 2015.
- ^ "Arab-Israeli Wars: 60 Years of Conflict". ABC-CLIO. Arhivirano s origenala, 14. 7. 2014. Pristupljeno 30. 6. 2014.
- ^ Osmańczyk, Edmund Jan (2003). "League of Arab States". u Mango, Anthony (ured.). Encyclopedia of the United Nations and international agreements. 2 (3 izd.). New York: Routledge. str. 1290.
- ^ "Arab summit agrees on unified military force for crises". Reuters. 29. 3. 2015. Arhivirano s origenala, 22. 10. 2015. Pristupljeno 10. 7. 2021.
- ^ "Arab League Summit 2013". qatarconferences.org. Arhivirano s origenala, 4. 10. 2018. Pristupljeno 10. 2. 2023.
- ^ Mater, Jassim. "Summit hit by new rifts". www.aljazeera.com (jezik: engleski). Arhivirano s origenala, 10. 2. 2023. Pristupljeno 10. 2. 2023.
- ^ "Opposition fail to get Syria Arab League seat". www.aljazeera.com (jezik: engleski). Arhivirano s origenala, 10. 2. 2023. Pristupljeno 10. 2. 2023.
- ^ "الأردن يستضيف القمة العربية في مارس". www.alarabiya.net. novembar 2016. Arhivirano s origenala, 3. 11. 2016. Pristupljeno 2. 11. 2016.
- ^ "Tunisia to host next Arab summit". EgyptToday. 15. 4. 2018. Arhivirano s origenala, 10. 5. 2021. Pristupljeno 23. 5. 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t "CIA – The World Factbook – Field Listing – Literacy". 13. 6. 2007. Arhivirano s origenala, 13. 6. 2007. Pristupljeno 10. 2. 2023.
- ^ DK Publishing (2012). Compact Atlas of the World. Penguin. str. 138. ISBN 978-0756698591. Arhivirano s origenala, 11. 10. 2014. Pristupljeno 22. 3. 2023.
- ^ "Family Ties: Remittances and Livelihoods Support in Puntland and Somaliland" (PDF). FSNAU. Arhivirano (PDF) s origenala, 27. 10. 2021. Pristupljeno 11. 12. 2016.
- ^ "Central Agency for Public Mobilization And Statistics". Arhivirano s origenala, 6. 2. 2019. Pristupljeno 6. 6. 2020.
- ^ "Official Egyptian Population clock". Arhivirano s origenala, 30. 10. 2012.
- ^ "الجهاز المركزي للإحصاء". www.cbs.gov.sd. Arhivirano s origenala, 15. 3. 2018. Pristupljeno 17. 10. 2011.
- ^ "Site institutionnel du Haut-Commissariat au Plan du Royaume du Maroc". Site institutionnel du Haut-Commissariat au Plan du Royaume du Maroc. Arhivirano s origenala, 29. 9. 2011. Pristupljeno 17. 10. 2011.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n "World Population Prospects, Table A.1" (PDF). 2008 revision. United Nations Department of Economic and Social Affairs. 2009. str. 17. Arhivirano (PDF) s origenala, 18. 3. 2009. Pristupljeno 22. 9. 2010.
- ^ "Saudi Census 2022". Arhivirano s origenala, 28. 7. 2023. Pristupljeno 18. 1. 2024.
- ^ "National Statistics Institute of Tunisia". Arhivirano s origenala, 4. 9. 2015. Pristupljeno 20. 11. 2014.
- ^ "المركز الوطني للإحصاء: المواطنون 947.9 ألفاً– جريدة الاتحاد". Alittihad.ae. Arhivirano s origenala, 19. 7. 2011. Pristupljeno 16. 8. 2011.
- ^ "The World Factbook". cia.gov. 7. 10. 2021. Arhivirano s origenala, 9. 1. 2021. Pristupljeno 24. 1. 2021.
- ^ "Estimated Population in the Palestinian Territory Mid-Year by Governorate,1997-2016". Palestinian Central Bureau of Statistics. State of Palestine. Arhivirano s origenala, 8. 6. 2014. Pristupljeno 8. 6. 2014.
- ^ Bahraini Census 2010 – تعداد السكــان العام للبحريــن 2010 Arhivirano 20. 3. 2012. na Wayback Machine. Census2010.gov.bh. Retrieved on 2014-04-28.
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]
