Rusia revolucio de 1917

Revoluciaj trupoj atakantaj la caran policon en februaro (marto) de 1917.

Ruĝa Gvardio de fabriko Vulkan. 1917.

La Rusia revolucio de 1917 estas la kolektiva esprimo por serio de revolucioj kiuj okazis en Rusio en 1917, kiu malmuntis la caran aŭtokration kaj kaŭzis la kreadon de la Rusa SFSR. La imperiestro estis devigita abdiki kaj la malnova reĝimo estis anstataŭigita per provizora registaro dum la unua revolucio de februaro 1917 (marto en la gregoria kalendaro; la pli malnova julia kalendaro estis en uzo en Rusio tiutempe). En la dua revolucio, dum oktobro, la Provizora Registaro estis forigita kaj anstataŭigita per bolŝevika (komunisma) registaro.

Fono

Soldatoj blokante la Narvan Pordegon dum la Sanga Dimanĉo

La Rusia revolucio de 1905 laŭdire estis grava faktoro al la Februara revolucio de 1917. La okazaĵoj de la Sanga Dimanĉo ekigis vicon de protestoj. Konsilio de laboristoj vokis ke la Sanktapetersburga Soveto estu kreita en ĉiu tiu kaoso, kaj la komenco de komunisma politika protesto komenciĝis.

La Unua Mondmilito ekigis rusan protestegon direktitan kontraŭ caro Nikolao la 2-a. Ĝi estis alia grava faktoro kontribuanta al la reprezalio de la rusaj komunistoj kontraŭ iliaj monarkiismaj kontraŭuloj. Post la eniro de la Otomana Regno sur la flanko de la Centraj Potencoj en oktobro 1914, Rusio estis senigita je grava komercvojo tra Otomana Imperio, kiu sekvis kun negrava ekonomia krizo, en kiu Rusio iĝis malkapabla disponigadi municion al ilia armeo en la jaroj kondukantaj al 1917. Tamen, la problemoj estis simple administraj, kaj ne industriaj ĉar Germanio produktis grandajn kvantojn da pafaĵoj dum konstanta batalado sur du gravaj frontoj.

La milito ankaŭ evoluigis lacecon en la grandurboj, pro manko de manĝaĵo en respondo al la interrompo de agrikulturo. Manĝmalabundeco fariĝis konsiderinda problemo en Rusio, sed la kialo de tio ne kuŝis en iu fiasko de la rikoltoj, kiuj ne estis signife ŝanĝitaj dum milittempo. La nerekta kialo estis ke la registaro, por financi la militon, presis milionojn da rublo-biletoj, kaj antaŭ 1917 inflacio plialtigis prezojn ĝis kvar fojojn de kio ili estis en 1914. La kamparana klaso estis sekve alfrontita kun la pli alta kosto de aĉetoj, sed faris neniun ekvivalentan gajnon en la vendado de sia propra produktaĵaro, ĉar tio estis plejparte prenita fare de la perantoj de kiuj ili dependis. Kiel rezulto ili tendencis stoki sian grenon kaj reveni al porviva terkultivado. Tiel la grandurboj estis konstante mankaj de manĝaĵo. En la sama tempo altiĝantaj prezoj kondukis al postuloj por pli altaj salajroj en la fabrikoj, kaj en januaro kaj februaro de 1916 revolucia propagando, eble helpita de germana financo, kaŭzis ĝeneraligitajn strikojn. La rezulto de ĉio tio, aliflanke, estis kreskanta kritiko kontraŭ la registaro prefere ol iu milito-laceco. La origena febro de patriota ekscito, kiu igis la nomon de Sankta Petersburgo esti ŝanĝita al la malpli germane belsona "Petrograd", eble trankviliĝis iomete en la postaj jaroj, sed ĝi ne turnis al defetismo kaj dum la komencaj leviĝoj en Petrogrado en februaro 1917, la homamasoj sur la stratoj evidente protestis per la standarda proklamado "malsupren kun la milito." Gravaj perdoj dum la milito ankaŭ fortigis pensojn ke caro Nilolao la 2-a estis netaŭga regadi.

La liberaluloj nun estis pli bone poziciigitaj por esprimi siajn plendojn, ĉar ili estis partoprenantaj pli plene tra gamo da libervolaj organizoj. Lokaj industriaj komisionoj multiĝis. En julio 1915, Centra Militindustria Komisiono estis establita sub la prezido de elstara oktobristo, Guĉkov, kaj inkluzive de dek reprezentantoj de la laboristoj. La Petrogradaj Menŝevikoj jesis interligi malgraŭ la obĵetoj de siaj gvidantoj eksterlande. Ĉiu tiu agado donis renoviĝintan instigon al politikaj ambicioj, kaj, en septembro 1915, kombinaĵo de Oktobristoj kaj Kadetoj en la Dumao postulis la formadon de respondeca registaro. La caro malaprobis tiujn proponojn. Li nun transprenis la pozicion de ĉefkomandanto de la armetrupoj kaj, dum sia foresto de Petrogrado dum ĉe lia armea ĉefsidejo ĉe Mahiljoŭ, li forlasis la plej grandan parton de la daŭra registaro en la manoj de la Imperiestrino, kiu estis intense nepopulara pro sia germana origeno kaj pro la influo kiun Rasputin, malestetika "monaĥo", praktikis super ŝi.

Ĉiuj tiuj faktoroj kaŭzis akran perdon de fido je la registaro antaŭ 1916. Frue en tiu jaro, Guĉkov prenis sondadojn inter altrangaj armeoficiroj kaj membroj de la Centra Militindustria Komisiono koncerne eblan puĉon devigi la abdikon de la caro. En novembro, Pavel Miljukov en la Dumao malkaŝe akuzis la registaron je pripensado de pacnegocadoj kun Germanio. En decembro, grupeto de nobeluloj murdis Rasputin, kaj en januaro 1917 la onklo de la caro, Granda Duko Nikolao, estis demandita nerekte fare de la ĉefministro Princo Lvov ĉu li estus preta transpreni la tronon el sia nevo, caro Nikolao la 2-a. Neniu el tiuj okazaĵoj estis en ili mem la tuja kialo de la Februara revolucio, sed ili helpas klarigi kial la monarkio pluvivis nur kelkajn tagojn post kiam ĝi krevis.

Dume, la socialdemokrataj gvidantoj en ekzilo, plejparte en Svislando, estis la malgajaj spektantoj de la kolapso de internacia socialisma solidareco. Francaj kaj germanaj socialdemokratoj voĉdonis en favoro de siaj respektivaj registaroj. Georgij Pleĥanov en Parizo adoptis furioze kontraŭ-germanan sintenon, dum Parvus apogis la germanan militinveston kiel la plej bonaj rimedoj de certigado de revolucio en Rusio. La Menŝevikoj plejparte asertis, ke Rusio havis la rajton defendi sin kontraŭ Germanio, kvankam Martov (eminenta menŝeviko), tiam maldekstre de lia grupo, postulis finon al la milito kaj kompromiso surbaze de nacia mem-determinado, kun neniuj aneksadoj aŭ kompensaĵoj.

Estis tiuj vidoj de Martov kiuj dominis en manifesto desegnita fare de Lev Trockij (grava bolŝevika revoluciulo) ĉe konferenco en Zimmerwald, sekvita fare de tridek kvin socialistaj gvidantoj en septembro 1915. Neeviteble Vladimir Lenin, apogita fare de Zinoviev kaj Radek, forte kontraŭis ilin. Iliaj sintenoj iĝis konataj kiel la Zimmerwald Maldekstro. Lenin malaprobis kaj la defendon de Rusio kaj la krion por paco. Ekde la aŭtuno de 1914, li insistis ke "de la starpunkto de la laborista klaso kaj de la laboraj amasoj de la pli malgranda malico estus la malvenko de la Carista Monarkio"; la milito devas esti igita enlanda milito de la proletaj soldatoj kontraŭ siaj propraj registaroj, kaj se proleta venko devus eliri el tio en Rusio, tiam ilia devo devus konduki revolucian lukton por la liberigo de la amasoj ĉie en Eŭropo. Tiel, Lenin restis la terura infano de la Rusia Socialdemokratia Laborpartio, kvankam ĉe tiu punkto en la milito ties sekvantoj en Rusio estis tiom malabundaj kiom 10 000 kaj li ŝajnus ne pli ol la gvidanto de ekstremisma frakcio de bankrotinta organizo. Lenin, aliflanke, tiam efektivigis la protestojn de Petrogrado kiu komencis la Rusian revolucion de 1917.

Sekvo de eventoj

Rusiaj soldatoj marŝantaj en Petrogrado en Februaro 1917.

La Februara revolucio (marto 1917) estis revolucio enfokusigita ĉirkaŭ Petrogrado (nun Sankt-Peterburgo). En la kaoso, membroj de la imperia parlamento aŭ Dumao prenis kontrolon de la lando, formante la Rusan Provizoran Registaron. La armeestraro sentis, ke ili ne havis la rimedojn por subpremi la revolucion kaj Nikolao la 2-a, nome la lasta Imperiestro de Rusio, abdikis. La sovetanoj (la konsilioj de laboristoj), kiuj estis gviditaj fare de pli radikalaj socialismaj frakcioj, komence permesis la Provizoran Registaron regadi, sed insistis pri prerogativo por influi la registaron kaj kontroli diversajn milicojn. La Februara revolucio okazis en la kunteksto de pezaj armeaj malsukcesoj dum la Unua Mondmilito (1914-18), kiuj forlasis multon da la rusa armeo en stato de ribelo.

Periodo de duobla povo rezultiĝis, dum kiu la Provizora Registaro tenis politikan povon sur la ŝtaton ĉefe per la nacia reto de sovetanoj, gviditaj fare de socialistoj, havis la fidelecon de la malsuperaj klasoj kaj de la politika maldekstro. Dum tiu kaosa periodo ekzistis oftaj ribeloj, protestoj kaj multaj strikoj.

Aleksandr Kerenskij iĝis vic-prezidanto de la Laboristaj kaj Soldataj komisiitoj kaj justicministro de la Provizora Registaro. Ĉar li estis la sola homo, kiu partopreni en gvidantaro de ambaŭ organizoj, li havis la taskon preni la kontakton inter ili. Al la nomo de Kerenskij estas ligita la enkonduko de la bazaj burĝaj liberecaj rajtoj kiel la parol-, gazet- kaj ariĝ-rajtoj, la ĝenerala elekta juro, kaj la egalrajteco de la virinoj. Li iĝis la plej konata kaj populara politikisto el inter la tiamaj politikistoj.

De marto 1917 li oficiale revenis al Socialista Revolucia Partio fariĝante unu el ĉefgvidantoj. En majo de 1917, oni publikigis la militajn celojn de Rusio – kun interkonsento de Kerenskij – kaj tio kaŭzis publikan indignon, kelkaj ministroj devis eĉ demisii. En la transformita registaro, Kerenskij havis gravan rolon: li tute direktis la terarmeon kaj mararmeon. Li ellaboris planon de la nova ofensivo kaj vizitis la fronton, entuziasmigis la demoralizitajn rusajn trupojn per paroloj por defendo de la revolucio. Tiuj paroloj ne havis efikon kaj la junia ofensivo tute fiaskis (Brusilov-ofensivo).

Kerenskij ne ligis sin al iu ajn politika forto kaj tiele akiris kredantojn per la oratoraj paroloj. Tiuj helpis lin ricevi la postenon de ĉefministro. Kiel ĉefministro, li klopodis pri pacigo de la diversaj politikaj fortoj, sed kiam li forigis la armean gvidanton generalo Lavr G. Kornilov kaj prenis la pozicion por si, li akiris multajn malamikojn inter la moderemaj parlamentanoj kaj oficiroj. Ĉar li evidente klopodis al diktatoreco, li perdis fidon de maldekstraj partioj pro neplenumo de la radikalaj socialaj kaj ekonomiaj programoj.

Kiam la Provizora Registaro elektis daŭrigi bataladi la militon kontraŭ Germanio, la bolŝevikoj kaj aliaj socialismaj frakcioj kampanjis por ĉesigado de la konflikto. La bolŝevikoj metis laboristajn milicojn sub sia kontrolo kiel la Ruĝa Gvardio (poste la Ruĝa Armeo) super kiu ili prenis grandan kontrolon.

En la Oktobra Revolucio (novembro en la gregoria kalendaro), la bolŝevika partio, gvidita fare de Vladimir Lenin, kaj la sovetanoj de la laboristoj, faligis la Provizoran Registaron en Petrogrado. La bolŝevikoj nomumis sin kiel gvidantoj de diversaj registaraj ministerioj kaj konfiskis kontrolon de la kamparo, establante la Ĉeka sekretservon por sufoki malkonsenton. Por fini la partoprenon de Rusio en la Unua Mondmilito, la bolŝevikaj gvidantoj subskribis la Traktaton de Brest-Litovsk kun Germanio en marto 1918.

Enlanda milito erupciis inter la "ruĝaj" (bolŝevikoj) kaj "blankaj" (kontraŭbolŝevikaj) frakcioj, kio devis daŭri dum pluraj jaroj, kun la bolŝevikoj daŭre finfine venkaj. Laŭ tiu maniero, la Revolucio pavimis la vojon por la kreado de Sovet-Unio (Sovetunio) en 1922. Dume multaj rimarkindaj historiaj okazaĵoj okazis en Moskvo kaj Petrogrado, ekzistis ankaŭ videbla movado en grandurboj ĉie en la ŝtato, inter naciaj malplimultoj ĉie en la imperio kaj en la kamparaj lokoj, kie kamparanoj transprenis kaj redistribuis teron (vidu agrara reformo).

Ekonomiaj kaj sociaj ŝanĝoj

Volontulaj soldatoj de la Provizora Registaro kontrolas la Palacan Placon de Petrogrado pere de Austin Armaĵaŭto, somere 1917.

Baza teorio pri proprieto, kredita de multaj kamparanoj, asertas, ke la tero apartenu al tiuj kiuj laboras en ĝi. Samtempe, la kamparanaj vivo kaj kulturo estis konstante ŝanĝiĝantaj. Ŝanĝoj estis faciligitaj de la fizika movado de kreskiĝantaj nombroj de kamparanaj vilaĝanoj kiuj migris al kaj el industriaj kaj urbaj medioj, sed ankaŭ pro la enkonduko de la urba kulturo en vilaĝoj pere de materiaj havaĵoj, gazetoj kaj parolado.

Ankaŭ laboristoj havis bonajn tialojn por malkontento: superŝutitaj loĝejoj kun ofte bedaŭrindaj sanitaraj kondiĉoj, longaj laborhoroj (antaŭmilite, 10-hora labortago ses tagojn semajne estis averaĝa kaj multaj laboris 11–12 horojn tage ĉirkaŭ 1916), konstanta risko de vundoj kaj morto pro malbonaj sekur- kaj san-kondiĉoj, akra disciplino (ne nur per reguloj kaj monpunoj, sed ankaŭ per pugnofrapoj de laboristestroj), kaj netaŭgajn salajrojn (malbonigitajn post 1914 pro la sekvo de altaj milittempaj elspezoj super la vivokosto). Samtempe, urba industria vivo havigis profitojn, kvankam tiuj povus estis ĝuste ankaŭ tiom danĝeraj (por la socia kaj politika stabileco) kiom la propraj malfacilecoj. Estis multaj kuraĝigoj por esperi pli el la vivo. Akiri novajn kapablojn donis al multaj laboristoj senton de memrespekto kaj fidemo, plialtigante la esperojn kaj dezirojn. Loĝante en urboj, laboristoj trafis materiajn havaĵojn kiujn ili neniam estis vidantajn en vilaĝoj. Plej grave, laboristoj vivantaj en urboj estis eksponitaj al novaj ideoj pri la socia kaj politika ordo.

La sociaj kaŭzoj de la Rusa Revolucio povis deriviĝi el jarcentoj de subpremado de la malaltaj klasoj fare de la carisma reĝimo kaj de la malsukcesoj de Nikolao en la Unua Mondmilito. Kvankam la ruraj agraraj kamparanoj jam estis emancipitaj el servuteco en 1861, ili ankoraŭ suferis pro elaĉetaj pagoj al la ŝtato, kaj postulis komunuman aliron al la tero en kiu ili laboras. La problemo estis plue komplikita pro la malsukceso de la terreformoj de Sergej Vitte de la komenco de la 20-a jarcento. Okazis pliiĝantaj kamparanaj tumultoj kaj foje fakte malfermaj ribeloj, kun la celo sekurigi posedrajton de la tero en kiu ili laboras. Rusio konsistis ĉefe el malriĉaj ruraj kamparanoj kaj esenca malegaleco de la terposedo, kun 1.5% de la loĝantaro posedanta 25% de la tero.

La rapida industriigo de Rusio rezultis en urba troloĝado kaj malbonaj kondiĉoj por urbaj industriaj laboristoj (kiel jam menciita). Inter 1890 kaj 1910, la loĝantaro de la ĉefurbo, nome Sankta Peterburgo, plialtiĝis el 1 033 600 ĝis 1 905 600, do preskaŭ duobliĝis, dum Moskvo suferis similan kreskon. Tio kreis novan 'proletaron' kiu, precize pro la kuna troloĝado en urboj, estis multe pli preta al protesto kaj al striko ol la kamparanoj estis antaŭe. En sondesploro de 1904, oni trovis, ke averaĝo de 16 personoj kunhavis apartamenton en Sankta Peterburgo, kaj ses personoj por ĉambro. Krome ne estis trinkakvo, kaj la amasoj de homa rubo estis minaco por la sano de la laboristoj. La malbonaj vivkondiĉoj pligravigis la situacion, kaj la nombro de strikoj kaj rompoj de la publika ordo rapide pliiĝis en la jaroj tuj antaŭ la Unua Mondmilito. Pro la malfrua industrigo, la laboristoj en Rusio estis tre koncentritaj. Ĉirkaŭ 1914, 40% de rusaj laboristoj estis dungitaj en fabrikoj de pli ol mil laboristoj (32% en 1901). Ĉirkaŭ 42% laboris en entreprenoj de inter 100 kaj mil laboristoj, ĉirkaŭ 18% en negocoj de 1–100 laboristoj (en Usono, en 1914, tiuj nombroj estis 18, 47 kaj 35 respektive).

Jaroj	Averaĝaj strikoj jare
1862–69	6
1870–84	20
1885–94	33
1895–1905	176

La Unua Mondmilito aldoniĝis al la malordo. Konskripcio tra tuta Rusio rezultis en malvolontaj civitanoj forsenditaj al la milito. La vasta peto de industria produktado de militaĵoj kaj de laboristoj rezultis en multaj pliaj labortumultoj kaj strikoj. Konskripcio forigis trejnitajn laboristoj el la urboj, kiuj devis esti anstataŭitaj de netrejnitajn kamparanoj. Kiam malsatego ekfrapis aparte pro la malbona fervoja sistemo, laboristoj abandonis urbojn amase serĉe de manĝaĵoj. Finfine, ankaŭ soldatoj mem, kiuj estis suferantaj pro manko de ekipaĵaro kaj de protektado kontraŭ la naturaj elementoj, ekturniĝis kontraŭ la caro. Tio okazis je pli granda skalo, dum la milito pluis, ĉar multaj el la dekomencaj oficiroj fidelaj al la caro mortis, kaj iili estis anstataŭitaj de malkontentaj konskripciuloj el la grandaj urboj kiuj havis malmultan aŭ neniun fidelon al la caro.

Politika kunteksto

Kunveno de la Petrograda Soveto en 1917.

Multaj sektoroj de la lando havis tialojn por esti malkontentaj kun la ekzistanta aŭtokratio. Nikolao la 2-a estis tre konservativa reganto kaj retenis striktan aŭtoritatan sistemon. Oni esperis, ke kaj individuoj kaj la socio ĝenerale montru mem-retenon, adoradon al komunumo, respekton al la socia hierarkio kaj senton de devigo al la lando. La religia kredo helpis la ligon de tiuj temoj kune kiel fonto de trankvileco, bonfarto kaj sekurigo kontraŭ la malfacilaj vivkondiĉoj kiel rimedo de politika aŭtoritato plenumita tra la pastraro. Eble pli ol iu ajn alia moderna monarko, Nikolaso la 2-a ligis sian sorton kaj la estontecon de sia dinastio al la nocio de la reganto kiel sanktulo kaj neeraranta patro por ties popolo.

Tiu vidaĵo de la monarkio Romanov malpermesis lin kompreni la ŝtaton de sia lando. Havante firman kredon, ke lia povo al regado estis garantiita per Didevena Rajto, Nikolao kredis, ke la rusa popolo estis ligita al li per nedubebla fideleco. Tiu kirasita kredo faris Nikolaon malpermesanta progresemajn reformojn kiuj estus povintaj mildigi la suferadon de la rusa popolo. Eĉ post la Revolucio de 1905 kondukis la caron dekreti limigitajn civilajn rajtojn kaj demokratian reprezentadon, li baraktis por limigi plie eĉ tiujn jam limigitajn liberecojn por konservi finfine la aŭtoritaton de la krono.

Spite konstantan subpremadon, la deziro de homoj por demokratia partopreno en registaraj decidoj estis forta. Ekde la Klerismo, rusaj intelektuloj estis promociantaj la klerismajn idealojn kiel la digneco de individuoj kaj la ĝusteco de la demokratia reprezentado. Tiuj idealoj estis defenditaj plej arde fare de la rusaj liberaloj, kvankam ankaŭ popolistoj, marksistoj, kaj anarkiistoj postulis apogon al demokratiaj reformoj. Kreskiĝantaj opoziciaj movadoj ekdefiis malferme la monarkion Romanov jam sufiĉe antaŭ la eksplodo de la Unua Mondmilito.

Malkontento pro la Rusia aŭtokratio kulminis en la granda nacia ribelo kiu sekvis post la masakro de la Sanga dimanĉo en Januaro 1905, en kiu centoj de senarmaj protestantoj estis pafitaj fare de la trupoj de la caro. Laboristoj reagis al la masakro pere de paraliziga ĝenerala striko, kiu devigis Nikolaon publikigi la Oktobran Manifeston, kiu establis demokratie elektitan parlamenton (la Ŝtata Dumao). Kvankam la caro akceptis en 1906 Fundamentajn Ŝtatajn Leĝojn nur unu jaron poste, li sekve dissolvis la unuajn du Dumaojn kiam ili montriĝis nekunlaboremaj. Neplenumitaj esperoj por demokratio nutris revoluciajn ideojn kaj perfortajn ribelojn kontraŭ la monarkio.

Unu el ĉefaj intencoj de la caro por riske partopreni en la milito en 1914 estis lia deziro restaŭri la prestiĝon kiun Rusio estis perdinta ĉefe pro la malvenkoj de la Rusi-japana Milito (1904-1905). Nikolao ankaŭ serĉis plifortigi pli grandan senton de nacia unueco per milito kontraŭ komuna kaj malnova malamiko. La Rusia Imperio estis aglomeraĵo de diversaj etnoj kiuj estis montrintaj gravajn signojn de disunueco en la jaroj antaŭ la Unua Mondmilito. Nikolao kredis, ke almenaŭ parte kunhavitaj danĝero kaj suferoj el eksterlanda milito mildigus la socian maltrankvilecon pro la konstantaj malbonaĵoj pro malriĉeco, malegaleco, kaj nehumanaj laborkondiĉoj. Anstataŭ restaŭri la rusian politikan kaj militan bonfarton, la Unua Mondmilito kondukis al amasbuĉado de rusiaj trupoj kaj militaj malvenkoj kiuj subfosis kaj la monarkion kaj eĉ la rusan societon ĝis la punkto de kolapso.

Unua Mondmilito

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Unua Mondmilito.

La eksplodo de la milito en Aŭgusto 1914 dekomence utilis por trankviligi la pliiĝintajn sociajn kaj politikajn protestojn, fokusante al malamikeco kontraŭ komuna ekstera malamiko, sed tiu patriota unueco ne multe daŭris. Dum la milito pluis senkonklude, milit-elĉerpiĝo laŭgrade rezultis en gravaj damaĝoj. Kvankam multaj ordinaraj rusoj aliĝis al kontraŭ-germanaj manifestacioj en la unuaj malmultaj militsemajnoj, la malamikeco kontraŭ la Kaisero kaj la deziro defendi sian landon kaj siajn vivojn ne necese rezultis en entuziasmo por la caro aŭ por la registaro.

La unua grava batalo de Rusio en la milito estis katastrofa; en la Batalo de Tannenberg (1914), ĉirkaŭ 30 000 rusiaj trupoj mortiĝis aŭ vundiĝis kaj 90 000 estis kaptitaj, dum germanoj suferis ĝuste 12 000 perdojn. Tamen, Aŭstri-Hungariaj fortoj aliancanaj de Germanio estis retiriĝintaj en la Galicia regiono fine de la jaro. En la aŭtuno de 1915, Nikolao prenis rektan komandon de la armeo, persone superrigardante la ĉefan batalkampon de Rusio kaj lasante sian ambician sed nakapablan edzinon Aleksandra zorge de la registaro. Informoj pri korupto kaj malkapablo en la Imperia registaro ekaperis, kaj la kreskiĝanta influo de Grigori Rasputin en la Imperia familio estis amplekse diskonigita.

En 1915, la aferoj ege malboniĝis kiam Germanio ŝanĝis sian atakfokuson al la Orienta Fronto. La supera Germana Armeo – pli bone estrita, pli bone trejnita, kaj pli bone liverita – estis tre efektiva kontraŭ la malbone ekipitaj rusaj fortoj, forpelante la rusojn el Galicio, same kiel el Rusia Pollando dum la kampanjo de la Ofensivo de Gorlice–Tarnów. Fine de Oktobro 1916, Rusio estis perdinta inter 1 600 000 kaj 1 800 000 soldatojn, kun aldonaj 2 000 000 militprizonuloj kaj 1 000 000 de malaperintoj, kio faras totalon de preskaŭ 5 000 000 homoj.

Tiuj enormaj perdoj ludis definitivan rolon en la tumultoj kaj ribeloj kiuj ekokazis. En 1916, informoj pri fratigoj kun la malamiko ekcirkuliĝis. Soldatoj sferis pro malsatego, manko de ŝuoj, de municioj, kaj eĉ de armiloj. Pliiĝanta malkontento malbonigis la moralon, kio krome estis plue subfosita pro serio de militaj malvenkoj.

Rusiaj trupoj en tranĉeoj atendante germanan atakon.

Perdindicoj estis la plej evidenta signo de tiu katastrofo. Ĉirkaŭ la fino de 1914, nur kvin monatojn post la militkomenco, ĉirkaŭ 390 000 rusiaj homoj estis perdintaj siajn vivojn kaj preskaŭ 1 000 000 estis vunditaj. Pli frue ol atendite, netaŭgaj trejnitaj rekrutitoj estis alvokitaj por aktiva militagado, procezo ripetita laŭlonge de la milito kiam enormaj perdoj plue pliiĝis. Ankaŭ la oficira klaso suferis rimarkindajn ŝanĝojn, speciale ene de la pli malaltaj rangoj, kiuj estis plenigitaj per soldatoj altiĝintaj tra la rangoj. Tiuj homoj, kutime de kamparanaj aŭ laborklasaj devenoj, ludis gravan rolon en la politikigo de la trupoj en 1917.

La armeo tuj suferis pro manko de pafiloj kaj municio (same kiel de uniformoj kaj manĝaĵoj), kaj ĉirkaŭ la mezo de 1915, homoj estis senditaj al la fronto nehavantaj armilojn. Oni esperis, ke ili povu ekipiĝi per la armiloj rekuperitaj el faliĝintaj soldatoj, de ambaŭ flankoj, en la batalkampoj. La soldatoj ne sentis, ke ili estis valoraj, sed anstataŭe ili sentis, ke ili estis malhavendaj.

Je la printempo 1915, la armeo estis en rapida retiriĝo, kiu ne estis ĉiam ordigita; dizerto, marodado, kaj ĥaosa foriro ne estis maloftaj. Ĉirkaŭ 1916, tamen, la situacio estis plibonigita en multaj aferoj. Rusiaj trupoj haltigis la retiriĝojn, kaj eĉ estis kelkaj malgravaj sukcesoj en la ofensivoj kiuj okazis tiun jaron, kvankam je grandaj vivoperdoj. Ankaŭ, la problemo de manko de necesaĵoj solviĝis per ĉefaj baraktoj por pliigi la landajn produktadon. Tamen, ĉe la fino de 1916, la moralo inter soldatoj estis eĉ pli malbona ol ĝi estis dum la Granda Retiriĝo de Rusio de 1915. La sorto de la milito eble boniĝis por Rusio, sed restis la fakto ke milito plue kontinue mortigis rusajn vivojn. La krizo en moralo (kiel argumentis Allan Wildman, grava historiisto pri la Rusia Armeo en milito kaj revolucio) "enradikiĝis fundamente en la sento ke plua despero ke la amasbuĉado neniam finiĝos kaj ke nenio simila al venkto iam estos atingita."

La milito ne nur detruegis soldatojn. Ĉirkaŭ la fino de 1915, estis multaj signoj kiuj indikis, ke la ekonomio estis dekadenca sub la plialtiĝinta premo de la milittempa petaro. La ĉefaj problemoj estis malabundo de manĝaĵoj kaj pliiĝantaj prezoj. Inflacio damaĝis la enspezojn je alarmiga rapidindico, kaj la malabundo malfaciligis, ke individuo eltenu sin. Tiuj malabundoj estis problemo speciale en la ĉefurbo, Sankta Peterburgo, kie la distanco el la liverejoj kaj la malbona transportoreto malbonigis la situacion de materialoj. Vendejoj frue fermiĝis aŭ en ili entute mankis pano, sukero, viando, kaj aliaj liveraĵoj, kaj amase longiĝis la vicoj por aĉetado de tio kio restis. Kondiĉoj iĝis pli kaj pli malfacilaj por akiri manĝaĵojn kaj fizike ekhavi ilin.

Strikoj rapide pliiĝis el la mezo de 1915, kaj simile ankaŭ deliktoj, sed, por la plej granda parto, la loĝantaro suferis kaj eltenis, esplorante la urbon por trovi manĝaĵojn. Virinoj de laborista klaso en Sankta Peterburgo laŭ registroj devis pasigi ĉirkaŭ kvar dek horojn semajne en manĝovicoj, almozante, turniĝante al prostituo aŭ krimo, elrompante lignajn barilojn por varmigi la hejmojn, kaj plue malkontentis kontraŭ la riĉularo.

Registaraj funkciuloj responsaj por la publika ordo priokupitaj pri kiom longe homoj tenos paciencon. Informo de la branĉo de la sekurpolico, nome la Oĥrano, de Sankta Peterburgo en Oktobro 1916, malferme avertis pri "la eblo en proksima estonteco de tumultoj fare de la malaltaj klasoj de la imperio koleraj pro la pezo de la ĉiutaga ekzistado."

La caro Nikolao estis kulpigita pri ĉiuj tiuj krizoj, kaj la malmulta subteno, kiun li ankoraŭ havis, ekdisnuliĝis. Dum malkontento kreskiĝis, la Ŝtata Dumao publikigis averton al Nikolao en Novembro 1916, asertante, ke, neeviteble, terura katastrofo frapos la landon se oni ne starigos konstitucian formon de registaro. Nikolao ignoris tiujn avertojn kaj la Rusia carisma reĝimo kolapsis nur kelkajn monatoj poste dum la Februara Revolucio de 1917. Unu jaron poste, la caro kaj lia tuta familio estis ekzekutitaj.

Fazoj

La rusa revolucio de 1917 pasis trifaze :

• La Februara Revolucio de 1917 (Marto 1917 de la Gregoria kalendaro), kiu kondukis nerekte al la falo de la aŭtokratio de Nikolao la 2-a, la fina Caro de Rusio. Vladimir Lenin dekretis bolŝevan politikon, inter ili "Aboli ĉiujn ŝtatajn ŝuldojn". Tiu signifis ke iu ajn internacia ŝuldo, kiun la lando havis antaŭe, tiam estis konsiderata kiel eliminita.
• La tempo de duobla povo, en kiu la Provizora Registaro tenadis ŝtatan potencon, kaj la nacia reto de sovetaj gvidantoj, gvidita de socialistoj, havis la aliĝon de la pli malaltaj klasoj kaj de la politika maldekstrularo.
• La Oktobra Revolucio (Novembro de la Gregoria kalendaro), en kiu la Partio de bolŝevikoj, gvidita de Vladimir Lenin, kaj de la laboristaj sovetaj gvidantoj, demisiis la Provizoran Registaron kaj estigis tre drastan ŝanĝon de la socia strukturo de Rusio. Tiu malfermis la vojon por la Sovetunio.

Februara Revolucio

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Februara Revolucio.

Revoluciuloj protestantaj en Februaro 1917.

La Februara revolucio de 1917, kiu okazis en Rusio, markis la unuan epokon de la Rusa revolucio de 1917. Tiu provokis la abdikon de la caro Nikolao la 2-a. Tiu revolucio naskiĝis kiel reago kontraŭ la politiko farita de la caro, ĉefe pri la rekta implikiĝo de Rusio en la Unua Mondmilito, kion kontraŭstaris alianco plejparte liberala formita de reformistaj politikistoj kiuj volis setligi konstitucifaran asembleon demokratie elektitan. La ĵusa reĝimo rezultis el alianco inter liberaluloj kaj socialistoj, kreante registaron demokratie elektitan kaj Konstitucifaran Asembleon.

En la unua duono de februaro de 1917, komenco de malsatego provokis insurekciojn en la ĉefurbo Petrogrado. La 18an de februaro (JK) (3an de marto, GK), la plej granda fabriko de Petrogrado, nome Putilov, anoncis strikon; oni pafis kontraŭ la strikanoj kaj kelkaj vendejoj fermiĝis, kio siavice provokis insurekciojn en aliaj laborejoj. La 23an de februaro (JK) (8an de marto, GK), okazis serio de mitingoj kaj manifestacioj pro la Internacia tago de virinoj kiu pli kaj pli atingis fortan politikan kaj ekonomian etoson. Oni sendis roton de soldatoj al la urbo por pacigi la insurekcion, sed multaj el tiuj soldatoj ne nur preferis dizerti sed ankaŭ ribeliĝis kontraŭ siaj estroj. Tiuj eventoj devigis la caron Nikolaon la 2-an abdiki la 2an de marto (JK) (15an de marto, GK).

Duobla povo

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Portempa Registaro de Rusio.

Provizora registaro, fine de julio.

La Portempa Registaro de Rusio (ruse Временное правительство России) estis kreita en Rusio post februara revolucio (1917) la 15-an de marto 1917 rezulte de interkompreno de Portempa Komitato de Dumao kaj Petrograda Konsilio de Laboristaj kaj Soldataj Delegitoj. La unua ĉefministro estis konstitucia demokrato, princo Gieorgij Lvov, de la 21-a de julio ĉefministro kaj militministro estis esero Aleksandr Kerenskij. Sidejo de la registaro ĝis fino de julio 1917 estis Maria Palaco, poste Vintra Palaco en Petrogrado. La Portempa Registaro de Rusio ne decidis forlasi Triopan Ententon kaj unuflankan finon de la unua mondmilito. Oni decidis pri forigo de cenzuro, forigo de mortpuno, malfondo de politika polico. La 14-an de septembro 1917 la Portempa Registaro proklamis en Rusio Rusan Respublikon.

La efektiva povo de la Provizora Registaro estis defiita de la aŭtoritato de institucio kiu postulis reprezenti la volon de laboristoj kaj soldatoj kaj povis fakte mobilizi kaj kontroli tiujn grupojn dum la komencaj monatoj de la revolucio – nome Petrograda Soveta Konsilio de Laboristaj Delegitoj. La modelo por la Sovetoj estis la laboristaj konsilioj kiuj establiĝis en kelkaj rusaj urboj dum la Revolucio de 1905. En Februaro 1917, strikantaj laboristoj elektis delegitojn reprezentantajn ilin kaj socialistaj aktivuloj ekorganizis tuturban konsilion por unuigi tiujn delegitojn kun reprezentantoj de socialistaj partioj. La Petrograda Soveto kunsidis ĉe la Taŭrida Palaco, nome la sama konstruaĵoj en kiu estis formiĝanta la nova registaro.

Oktobra Revolucio

Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Oktobra Revolucio.

Petrograda proklamo de la revolucia komitato pri la elpostenigo de la Provizora Registaro.

La Oktobra Revolucio (ĝi komenciĝis la 25-an de oktobro 1917 laŭ rus-ortodoksa kalendaro; aliloke ekster Rusio estis la 7-a de novembro) estis parto de la Rusia revolucio. La bolŝevistoj sub gvido de Lenin perforte ĉesigis la postcaran demokration (vidu artikolon Portempa Registaro de Rusio) kaj komencis konstrui novan, socialisme orientitan ŝtaton. Sekvis malpermeso de balotoj, gazetara libereco, diktatoreca regado kaj civila milito, kiu daŭris ĝis 1922. En tiu jaro Rusio eniris la tiam fonditan Sovetan Union, kiu ekzistis ĝis 1991.

Vidu ankaŭ

• Aleksandr Kerenskij
• Balotado por la Rusia Konstitucifara Asembleo de 1917

Bibliografio

• Acton, Edward, Vladimir Cherniaev, and William G. Rosenberg, eds. A Critical Companion to the Russian Revolution, 1914–1921 (Bloomington, 1997).
• Ascher, Abraham. The Russian Revolution: A Beginner's Guide (Oneworld Publications, 2014)
• Beckett, Ian F.W.. (2007) The Great war, 2‑a eldono, Longman. ISBN 1-4058-1252-4.
• Cambridge History of Russia, vol. 2–3, England: Cambridge University Press. ISBN 0-521-81529-0 (vol. 2) ISBN 0-521-81144-9 (vol. 3).
• Chamberlin, William Henry. The Russian Revolution, Volume I: 1917-1918: From the Overthrow of the Tsar to the Assumption of Power by the Bolsheviks; The Russian Revolution, Volume II: 1918-1921: From the Civil War to the Consolidation of Power (1935)
• Figes, Orlando. (1996) A People's Tragedy: The Russian Revolution: 1891-1924. Pimlico.

• Fitzpatrick, Sheila. The Russian Revolution. 199 pages. Oxford University Press; (2nd ed. 2001). ISBN 0-19-280204-6.
• Lincoln, W. Bruce. Passage Through Armageddon: The Russians in War and Revolution, 1914–1918. (New York, 1986).
• Malone, Richard. (2004) Analysing the Russian Revolution. Australia: Cambridge University Press, p. 67. ISBN 0-521-54141-7.
• Mawdsley, Evan. Russian Civil War(2007). 400 p.
• Pipes, Richard. The Russian Revolution (New York, 1990)
• Pipes, Richard. (1997) Three "whys" of the Russian Revolution. Vintage Books. ISBN 978-0-679-77646-8.
• Service, Robert. Lenin: A Biography (2000);
• Robert Service. (2005) A history of modern Russia from Nicholas II to Vladimir Putin. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01801-3.
• Shukman, Harold, eld. The Blackwell Encyclopedia of the Russian Revolution' (1998) artikoloj de ĉirkaŭ 40 fakuloj
• Swain, Geoffrey. Trotsky and the Russian Revolution (Routledge, 2014)
• Steinberg, Mark, Voices of Revolution, 1917. Yale University Press, 2001
• Stoff, Laurie S. They Fought for the Motherland: Russia's Women Soldiers in World War I & the Revolution (2006) 294pp
• Tames, Richard. (1972) Last of the Tsars. Londono: Pan Books Ltd. ISBN 978-0-330-02902-5.
• Wade, Rex A.. (2005) The Russian Revolution, 1917. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-84155-9.
• White, James D. Lenin: The Practice & Theory of Revolution (2001) 262 pp
• Wood, Alan (1993). The origens of the Russian Revolution, 1861–1917. London: Routledge. ISBN 978-0415102322.

Eksteraj ligiloj

• (angla) Triumph and Tragedy: Esperanto and the Russian Revolution, la 3-an de aŭgusto 2017, British Library, European Studies Blog.
• Orlando Figes's free educational website on the Russian Revolution and Soviet history, Majo 2014
• Avrahm Yarmolinsky, Road to Revolution: A Century of Russian Radicalism, 1956.
• Soviet history archive ĉe www.marxists.org
• Précis of Russian Revolution Arkivigite je 2012-12-27 per la retarkivo Wayback Machine Ĉefaj eventoj kaj faktoroj de la Rusia revolucio de 1917.
• Kevin Murphy's Isaac and Tamara Deutscher Memorial Prize lecture Can we Write the History of the Russian Revolution, nova atingebla arkivmaterialo.
• Thanks to Trotsky, the 'insurrection' was bloodless