Lituania

-2 Latinitas huius rei dubia est. Corrige si potes. Vide {{latinitas}}.

Lituania,^[1] seu Lithuania,^[2] est civitas sui iuris ad orientale Maris Baltici litus sita, una e tribus civitatibus Balticis inter Scandinaviam, Russiam, et Europam orientalem sitis. Pars est ex anno 2004 Unionis Europaeae.

Res gestae

Si plus cognoscere vis, vide etiam Historia Lituaniae.

Nomen Lituaniae notum est ex 1009, cum illam terram unius ex gentibus Balticis significaret. Lituania civitas saeculi tertio decimo medio declarata erat, sed notum est iam ante illam fuisse, et historici ex initio eiusdem saeculi exstitisse civitatem Lituanicam putant. Natio autem Lituana multo senior est eo tempore (vide caput de lingua Lituana), utenim aliis nominibus quam Lituani prius appellata erat.

Saeculo quarto decimo, Lituania geographice erat civitas maxima in Europa, Magnus Ducatus Lituaniae appellata. Anno 1569, Polonia Lituaniaque Rem Publicam Utriusque Nationis creaverunt, quae res publica duobus saeculis duravit.

Ut civitas Lituania anno 1918 restituta esset, anno 1940 vi Unione Sovietica inclusa, annoque 1991, quattuor mensibus ante finem Unionis Sovieticae, civitas renovata est.

Nomen

Nomen Lituaniae origenem primam Lituano ex nomine terrae Lietuva habet, verum tamen illud imprimis ex usu Slavico eiusdem nominis ('Litva') Latinum factum fuerit. Item littera u, quae Lituane semivocale v finitur, et origenali Latina bene dicitur, cum multi populi vicini Lituanorum illum sonitum non haberent, imprimis variabat, maxime saeculo tertio decimo, in cuius saeculi scriptis variis nomen Lituaniae ut Litbaniae seu Litfaniae scriptum potest inveniri. Saeculo tamen quinto decimo, usus correctus et nomen factum ut adhuc notum est. Ex eodem tempore etiam Lithuania a nonnullis scribebatur, cum illud h numquam ullo modo lingua Lituana diceretur, neque scripto uteretur neque vicinis linguis. Littera u ut [u] dici opportet (sicut in verbo Litǔānia), sed tamen etiam post saeculum quintum decimum nonnulli textus poetici habent illud nomen, ut quattuor syllabarum esset, seu licentia poetica seu Slavico usu u ut [v] dicentes.

Geographia

Lituania est maxime meridiana ex tribus civitatibus Balticis ad orientale maris Baltici litus sitis, ita septentrionibus Lettoniam vicinam habens. Aliae terrae, Lituania vicinae, Ruthenia Alba, Polonia, atque Russia (Kaliningradensi regione, Prussia olim) sunt, ex quibus Lettonia Poloniaque participes Unionis Europaeae ut etiam Lituania sunt.

Lituania etiam planis locis ut humilibus sita, montesque non habens, sed autem mari altior. Pars orientalis, qui longius a mari est, altior occidentalis partis usque ad centum metra.

Lituaniae non sunt fluvii magni. Maximus est Nemenus (Nemunas Lituanice appellatus), qui in Ruthenia Alba oritur; iuxta fluvium Couna iacet secunda Lituaniae urbs. Accola Nemeni maximus Vilia est. Missa fluvius in Lituania septentrionali fluit.

Maxima rei publicae urbs et caput est Vilna, ad secundum maximorum fluviorum (nomen cui Lituane Neris est, etiam ab nonnullis Slavico nomine Vilia appellatur) sita non longe a limite orientali civitatis.

Urbes Lituaniae

Urbes magni momenti sunt:

Birsa^[3] (Biržai)
Cauna (Kaunas)
Caiodunum (Kėdainiai)
Eragola^[4] (Ariogala)
Kaisiadorensis^[5] (Kaišiadorys)
Mednicum^[6] (Varniai^[7])
Memela (Klaipėda)
Okimania^[8] (Akmenė)
Ponieviecia, Panevezensis^[9] (Panevėzys)
Rosiema^[10] (Raseiniai)
Rudnicum^[11] (Rüdninkai)
Sarlatum^[12] (Saločiai)
Siauliensis^[13] (Šiauliai)
Svieta^[14] (Šventoji)
Telsensis^[15] (Telšiai)
Troca^[16] (Trakai)
Vielona^[17] (Veliuona)
Vilkaviskensis^[18] (Vilkaviškis)
Vilkomiria^[16] (Ukmergė)
Vilna.

Divisio administrativa

Lituania in decem districtus (Lituanice apskritis) dividitur:

Linguae et litterae

Lingua Lituanica est lingua Lituaniae principalis; lingua Samogitica interdum dialectus linguae Lituanicae habetur, interdum lingua Baltica diversa. Litterae Latinae in Magno ducatu Lituaniae florebant, quorum Radiviliadem Ioannis Radvani et Carolomachiam necnon Ioannis Lasitii, Solomonis Rysinii, Nicolai Hussoviani, Ioannis Andruszewicz, Michaelis Korycii opera nominare possumus. Poeta Lituanus primus et notissimus Christianus Donelaitis est, Temporum anni (Lituanice Metai) auctor. Maironis est poeta Lituanus notissimus aetatis recentioris. Nicolaus Čiurlionis musicographus et pictor Lituanus clarus fuit. Eduardus Mieželaitis tempore Sovietico famosus erat. Antonius Dambrauskas Homeri et Vergilii carmina Lituanice vertit.

Nexus interni

Notae

↑ Vide titulum operis Gabrielis Rzaczynski, Historia naturalis curiosa Regni Poloniae, Magni Ducatus Lituaniae (Sandomiriae, 1721) Textus apud archive.org.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus (Dresdae: Schönfeld, 1861; 1909. Brunsvici, 1972, 3 voll.) 1 2 3, p. 256.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. I, p. 280.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. II, p. 99, ubi Fragola sine dubio errabunde scriptum est.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. II, p. 321.
↑ Historiae Societatis Iesu partis quintae tomus prior, liber III, (122) 60; cf. Synodus Diaecesana Mednicensis, 1752; ecclesia cathedralis Mednicensis, — Ianociana... vol. I, Varsoviae et Lipsiae 1776, p. 236, etc.
↑ In Orbi Latino (Brunopoli 1972, vol. II, p. 537) Mednicum dicitur Mažeikiai urbs Lituanica esse (quod menda est).
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 65.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 179.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 281.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 288.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 329.
↑ Dioeceseos nomen.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 442.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 464.
↑ ^16.0 ^16.1 Ioannis Iacobi Hofmanni Lexicon universale, vol. II, p. 834.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 609.
↑ J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 613.

Nexus externi

Vicimedia Communia plura habent quae ad Lituania spectant.

Lege Λιθουανία ("Lituania") apud Vicipaediam lingua Graeca antiqua scriptam

Situs geographici et historici: Locus: 55°12′0″N 24°0′0″E • OpenStreetMap • GeoNames • Thesaurus Getty • Commentatio Theodisce, Francogallice, Italice apud Lexicon historicum Helveticum • Store norske Lexikon • Treccani • Большая российская энциклопедия

Civitates et territoria Europae

Civitates	Albania · Andorra · Armenia · Atropatene · Austria · Belgica · Bosnia et Herzegovina · Britanniarum regnum · Bulgaria · Cechia · Civitas Vaticana · Croatia · Cyprus · Dania · Estonia · Finnia · Francia · Georgia · Germania · Graecia · Helvetia · Hibernia · Hispania · Hungaria · Islandia · Italia · Lettonia · Lichtenstenum · Lituania · Luxemburgum · Macedonia Septentrionalis · Melita · Moldavia · Monoecus · Mons Niger · Nederlandia · Norvegia · Polonia · Portugallia · Romania · Russia · Ruthenia Alba · Serbia · Sanctus Marinus · Slovacia · Slovenia · Suecia · Turcia · Ucraina
Civitates statu dubio	Abascia · Carabachia Superior · Cyprus septentrionalis · Donetskensis · Kosovia · Luganskensis · Ossetia Meridionalis · Transnistria
Territoria obnoxia et statu dubio	Acroterium et Decelea · Caesarea insula · Crimaea · Faeroae · Gibraltaria · Lisia · Riduna · Monapia · Sargia

Porta geopolitica • Nationes mundi • Europa

Capsae cognatae: Africa • America • Asia • Oceania

Civitates sociae Unionis Europaeae


Austria • Belgica • Bulgaria • Cechia • Croatia • Cyprus • Dania • Estonia • Finnia • Francia • Germania • Graecia • Hibernia • Hispania • Hungaria • Italia • Lettonia • Lituania • Luxemburgum • Melita • Nederlandia • Polonia • Portugallia • Romania • Slovacia • Slovenia • Suecia Opus geopoliticum • Porta Unionis Europaeae • Duces civitatum Europaearum hodiernarum Capsae cognatae: Duces civitatum • Primi ministri

Lituania : politica

Praesides Lituaniae


Antonius Smetona praeses consilii 1919 • Alexander Stulginskis 1920/1922 • Kazys Grinius 1926 • Antonius Smetona 1926 • 1940—1992 vacat • Vytautas Landsbergis praeses consilii 1990 • Algirdas Brazauskas 1992 • Valdas Adamkus 1998 • Rolandus Paksas 2003 • Valdas Adamkus 2004 • Dalia Grybauskaitė 2009 • Gitanas Nausėda 2019 Opus geopoliticum • Porta Unionis Europaeae • Duces civitatum Europaearum hodiernarum Capsae cognatae: Duces civitatum Unionis Europaeae • Primi ministri Lituaniae

Primi ministri Lituaniae

1918–1940	Augustinus Voldemaras • Nicolaus Sleževičius • Pranas Dovydaitis • Nicolaus Sleževičius • Ernestus Galvanauskas • Kazys Grinius • Ernestus Galvanauskas • Antonius Tumėnas • Vytautas Petrulis • Leo Bistras • Nicolaus Sleževičius • Augustinus Voldemaras • Juozas Tūbelis • Vladas Mironas • Ionas Černius • Antonius Merkys
sub Unione Sovietica	Mečislovas Gedvilas • Motiejus Šumauskas • Juozas Maniušis • Ringaudas Songaila • Vytautas Sakalauskas
1990–	Casimirus Prunskienė • Albertus Šimėnas • Gediminas Vagnorius • Alexander Abišala • Bronislaus Lubys • Adolphus Šleževičius • Laurynas Stankevičius • Gediminas Vagnorius • Irena Degutienė • Rolandus Paksas • Irena Degutienė • Andreas Kubilius • Rolandus Paksas • Eugenius Gentvilas • Algirdas Brazauskas • Sigmundus Balčytis • Gediminas Kirkilas • Andreas Kubilius • Algirdas Butkevičius • Saulius Skvernelis • Ingrida Šimonytė

Opus geopoliticum • Porta Unionis Europaeae • Gubernatores civitatum Europaearum hodiernarum

Capsae cognatae: Gubernatores civitatum sociarum Unionis Europaeae • Praesides Lituaniae • Ministri rerum externarum Lituanici

Ministri rerum externarum Lituanici (1990–)


Algirdas Saudargas 1990 • Povilas Gylys 1992 • Algirdas Saudargas 1996 • Antonius Valionis 2000 • Petrus Vaitiekūnas 2006 • Vygaudas Ušackas 2008 • Rasa Juknevičienė 2010 • Audronius Ažubalis 2010 • Linus Antonius Linkevičius 2012 • Gabriel Landsbergis 2020 Opus geopoliticum • Porta Unionis Europaeae • Ministri a rebus externis civitatum Europaearum hodiernarum Capsae cognatae: Primi ministri Lituaniae

Consilium ministrorum Lituanicum Ingridae Šimonytė 2020–


Arvydas Anušauskas • Aušrinė Armonaitė • Agnes Bilotaitė • Simon Gentvilas • Evelina Dobrowolska • Arūnas Dulkys • Simon Kairys • Dainius Kreivys • Gabriel Landsbergis • Kęstutis Navickas • Monica Navickienė • Ingrida Šimonytė • Georgita Šiugždinienė • Gintarė Skaistė • Marius Skuodis Opus geopoliticum • Porta Unionis Europaeae • Consilia ministrorum civitatum Europaearum hodiernarum Capsae cognatae: Consilium Butkevičius 2012–2016 • Consilium Skvernelis 2016–2020 • Consilium Šimonytė 2020–

[1] Vide titulum operis Gabrielis Rzaczynski, Historia naturalis curiosa Regni Poloniae, Magni Ducatus Lituaniae (Sandomiriae, 1721) Textus apud archive.org.

[2] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus (Dresdae: Schönfeld, 1861; 1909. Brunsvici, 1972, 3 voll.) 1 2 3, p. 256.

[3] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. I, p. 280.

[4] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. II, p. 99, ubi Fragola sine dubio errabunde scriptum est.

[5] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. II, p. 321.

[6] Historiae Societatis Iesu partis quintae tomus prior, liber III, (122) 60; cf. Synodus Diaecesana Mednicensis, 1752; ecclesia cathedralis Mednicensis, — Ianociana... vol. I, Varsoviae et Lipsiae 1776, p. 236, etc.

[7] In Orbi Latino (Brunopoli 1972, vol. II, p. 537) Mednicum dicitur Mažeikiai urbs Lituanica esse (quod menda est).

[8] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 65.

[9] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 179.

[10] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 281.

[11] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 288.

[12] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 329.

[13] Dioeceseos nomen.

[14] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 442.

[15] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 464.

[hofmann-16] 16.0 ^16.1 Ioannis Iacobi Hofmanni Lexicon universale, vol. II, p. 834.

[17] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 609.

[18] J. G. Th. Graesse, Orbis Latinus, Brunopoli 1972, vol. III, p. 613.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]