Vin
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
 Ël vin "Sant", pien dë Spìrit, ël sangh ëd Nosgnor Gesù Crist, ël bèive dl'amicissia, ël miraco ëd Noé, la beivùa ëd tuti ij Rè, sgnor e ëdcò tuti ij bonòm sensa un pich! Ij dotor d'Enologìa che a l'han fàit na campagna botonà contra coi che (an fasend la tradussion dal piemontèis), a ciamavo n'italian "vino nero" col che lor (për stimesse e nen vesse da meno dij Fransèis) a mostravo a ciamé "vino rosso", che a lo ciamo pura "vino rosso" ansima ij papé ëd la Ciambrèa ëd Comersi; noi i lo ciamoma come da sempe, sariadì Vin Nèir. Vin Nèir e vin Bianch, ansema a quaiche Rosé e Spumant, a fan part dël patrimòni che l'òmo l'ha ardità dai temp andré, quande che as pensa che për asar quaidun l'abia arcorzisse che un baron d'uve andrinta na conca, passanda per un procediment che as ciama fé beuje (na Fermentassion Natural), a podìa trasformesse an lìquid scur ch'a conten Spìrit, Vitamin-e, Tanin, vàire qualità ëd citi-element che a lo fan definì da vàire mila agn con ël midem nòm. Ël vin a l'ha 'dcò avù un significà religios: a parte dal Neolìtich dl'Avzin Orient a arpresentava ël sacrifissi vegetal, ël sangh simbòlich ëd la tèra. Mersì a sò contnù, ël vin a l'ha n'assion arlassanta e anti-anfession. A smija ëdcò che, se beivù con moderassion, a l'abia n'efèt anti-ossidant ch'a protegg j'arterie. Andrinta al Vin a-i é 'dcò l' Àcid Acétich (l'Asil), ël responsàbil ëd tanti dësdesi andrinta le Cròte. Se ël vin, pien dë Spìrit, a l'é ël Bèive che Gesù Crist a l'ha lassà come arcòrd ëd soa vita e ëd soe sin-e con ij sò amis pì car, l'Àcid Acétich a l'é come ël Diao, che a passa tut sò temp për vasté ël vin e mandelo a Rabel. Per costa rason j'òmini dla tèra a l'han passà dij sécoj për amprende vàire manere ëd travajé ël vin, e ëdcò ëd goernelo. La fermentassion as fà andrinta la Tin-a. La Rape d'uva già bele dësblà a passo andrinta al Tòrcc che a jë sbërgnàca për fé seurte tut lòn che a-i resta. Peui as tramira con le moderne Pompe da vin (Muvé 'l vin) andrinta aj Botaj, e peui andrinta le Damigian-e, via via sempre andrinta dij contnidor pì cit, fin-a a rivé ai Pinton e a le Bote. Ij cantiné a peulo tasté ël vin con ël Bicel, e ciapelo con ël Copon. La Copa a resta ël sìmbol pi fòrt dël miraco dël vin: "Sbate le cope ansema", e "bèive ancora na copa prima dë ande a cà" a resta da sempre un sìmbol d'amicissia eterna. A së stima che ël vir d'afé dël mërcà dël vin ant ël 2009 ant ël mond a sia stàit ëd 5,7 miliard d'éuro. ATENSION: ël vin as bèiv mach antrames ai past, e mach quàiche bicel (un o doi). A l'é possìbil na vòlta minca tant aossé un pòch ël gomo, ma sempe con cognission, arcordandse che ël Vin a l'é un segn d'amicissia ma a serv nen da sol për arzòlve ij nòstri problema. Vin ëd Piemont[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël Piemont a l'é la region italian-a ch'a fà pì 'd vin.
Noté che l'artìcol a cambia se 'l vin a l'é masculin ò feminin. |
