Castell Rhuthun
 | |
| Math | castell  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Ystâd Castell Ruthin |
| Lleoliad | Rhuthun |
| Sir | Sir Ddinbych |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 76.8 metr, 79.2 metr |
| Cyfesurynnau | 53.112181°N 3.311737°W |
 | |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd I, heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru |
| Sefydlwydwyd gan | Dafydd ap Gruffudd |
| Manylion | |
| Dynodwr Cadw | DE022 |
Hen gastell yn nhref hanesyddol Rhuthun, Sir Ddinbych, ydy Castell Rhuthun. Mae'n gymysgedd o olion adeiladu o wahanol oesoedd: fe'i hadeiladwyd yn gyntaf ar olion Caer Gymreig tuag 1280 gan Dafydd ap Gruffudd brawd Llywelyn ap Gruffudd, Tywysog Cymru. Cafodd ei ddymchwel ar ôl Rhyfel Cartref Lloegr. Fe'i ail-adeiladwyd fel gwesty mawr yn y 19eg ganrif.
Hanes
[golygu | golygu cod]Mae Castell Rhuthun ar safle a ddefnyddiwyd yn gyntaf fel caer o'r Oes yr Haearn. Yn 1277, rhoddodd Edward I, brenin Lloegr y tir i Dafydd ap Gruffudd fel diolch am ei gymorth yn ystod goresgyniad Gogledd Cymru. Yn wreiddiol, cafodd y castell yr enw Cymraeg Castell Coch yn yr Gwernfor.
Roedd y castell yn fwyaf nodedig fel cartref cangen o'r teulu bonheddig De Grey a roddwyd y teitl "Barwniaid Grey de Ruthyn" a phennaeth arglwyddiaeth marcher Dyffryn Clwyd. Roedd yn ganolfan i Reginald Grey, 3ydd Barwn Grey de Ruthyn - y dyn y gellid dweud iddo sbarduno gwrthryfel Owain Glyn Dŵr.
Oriel
[golygu | golygu cod]-
Castell Rhuthun o'r ffrynt - y prif fynedfa -
Ffrynt - dau lew tew -
Waliau'r gwesty modern, ger y ffrynt. -
Esiampl o ffenest -
Yr hen gastell -
Hen waliau -
Pont a waliau yn y cefn -
Waliau'r gwesty yn y cefn -
Waliau'r gwesty yn y cefn -
Cefn -
Y cefn -
Y fynedfa o'r gwesty i'r ardd -
Cloc y castell -
Coridor yr hen gastell -
Y gerddi a hen wal -
Y gerddi ffurfiol -
Cefn y castell -
Ychydig o adfeilion yr hen gastell -
Y brif fynedfa i'r hen gastell
