Filmografia Alfreda Hitchcocka
Alfred Hitchcock (1899–1980) w trwającej 60 lat karierze wyreżyserował 53 filmy fabularne[1]. Za swoją pracę był pięciokrotnie nominowany do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszego reżysera[2] i raz do Złotego Globu[3]. W 1968 został uhonorowany przez Amerykańską Akademię Sztuki i Wiedzy Filmowej (AMPAS) nagrodą im. Irvinga G. Thalberga[4]. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych[5] i najbardziej wpływowych reżyserów w historii kinematografii[6]. Określany mianem „mistrza suspensu”[7].
Pracę w branży filmowej rozpoczął w 1919, będąc zatrudnionym w charakterze dorywczym przez kompanię Famous Players-Lasky, realizującej filmy dla Paramount Pictures[8]. Początkowo zajmował się projektowaniem napisów i scenografii[9]. W 1925 wyreżyserował swój pierwszy film – niemy dramat kryminalny Ogród rozkoszy[10]. Zrealizowany dwa lata później Lokator zyskał przychylne recenzje krytyków, stając się pierwszym sukcesem komercyjnym w jego dorobku[11] i pierwszym, w którym wystąpił w roli cameo[12]. W 1929 Hitchcock wyreżyserował dreszczowiec kryminalny Szantaż, uznawany za pierwszy brytyjski film dźwiękowy[a][13]. Zrealizowane przez niego w latach 30. XX wieku dwa filmy – 39 kroków (1935) i Starsza pani znika (1938) – należą według Brytyjskiego Instytutu Filmowego (BFI) do najwybitniejszych filmów tamtejszej kinematografii XX wieku[14].
W 1939 przeprowadził się do Stanów Zjednoczonych[15], gdzie reżyserował hollywoodzkie produkcje. Dreszczowiec psychologiczny Rebeka (1940), z Laurence’em Olivierem i Joan Fontaine[16], spośród jedenastu nominacji do nagrody Akademii Filmowej, otrzymał statuetkę dla najlepszego filmu[17]. Do innych ważnych produkcji reżysera z lat 40. zalicza się: Podejrzenie (1941) z Carym Grantem i Fontaine[18], Cień wątpliwości (1943) z Teresą Wright i Josephem Cottenem[19], Urzeczoną (1945) z Ingrid Bergman i Gregorym Peckiem[20], Osławioną (1946) z Grantem i Bergman[21] oraz Sznur (1948) z Jamesem Stewartem[22].
W latach 50. nawiązał współpracę z Grace Kelly, która zagrała w trzech reżyserowanych przezeń filmach – M jak morderstwo (1954)[23], Oknie na podwórze (1954)[24] oraz Złodzieju w hotelu (1955)[25]. Za namową agenta Lew Wassermana[26], został gospodarzem serialu kryminalnego Alfred Hitchcock przedstawia (emitowanego od 1955 do 1962), który przyniósł mu ogólnokrajową rozpoznawalność[27]. Nagrodzono go Złotym Globem dla najlepszego programu telewizyjnego[28]. W 1958 zrealizował melodramatyczny dreszczowiec psychologiczny Zawrót głowy ze Stewartem i Kim Novak[29] – w 2008 American Film Institute (AFI) uznał go za „najlepszy kryminał”[30]. Rok później wyreżyserował dreszczowiec sensacyjno-szpiegowski Północ, północny zachód z Grantem i Evą Marie Saint[31]. W latach 60. zrealizował takie produkcje, jak Psychoza (1960), będąca największym sukcesem komercyjnym w jego karierze[32], Ptaki (1963) z Tippi Hedren[33] i Marnie (1964), gdzie aktorce partnerował Sean Connery[34]. Dreszczowiec kryminalny Szał (1972) uchodzi za arcydzieło późnego okresu kariery reżysera[35].
Sześć wyreżyserowanych przez Hitchcocka filmów – Rebeka, Urzeczona, Osławiona, Okno na podwórze, Północ, północny zachód oraz Psychoza – było zestawianych w pierwszej dziesiątce podsumowań roku w amerykańskim box offisie. Czternaście produkcji uzyskało przynajmniej jedną nominację do Oscara w dowolnej kategorii, z czego pięć zdobyło co najmniej jedną statuetkę. Dziewiętnaście produkcji reżysera, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę 100 milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym[36].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]Famous Players-Lasky (1920–1922)
[edytuj | edytuj kod]Rok[b] | Tytuł | Funkcje | Tytuł oryg. / informacje | Źr | |
---|---|---|---|---|---|
Dyrektor artystyczny | Projektant napisów | ||||
1920 | The Great Day | filmy krótkometrażowe, uznawane za zaginione | [37] | ||
1921 | The Call of Youth | ||||
Appearances | film zaginiony | [38] | |||
Tajemnicza droga | Mystery Road, film zaginiony | ||||
The Princess of New York | film zaginiony | ||||
Niebezpieczne kłamstwo | Dangerous Lies, film zaginiony | ||||
Beside the Bonnie Brier Bush | tytuł alt.: The Bonnie Brier Bush, film zaginiony | [39] | |||
1922 | Three Live Ghosts | film odnaleziony w 2015[c][40] | |||
Perpetua | Love’s Boomerang, film zaginiony | ||||
The Spanish Jade | filmy zaginione | [41] | |||
The Man from Home | [39] | ||||
Tell Your Children | [41] |
Filmy nieme (1922–1929)
[edytuj | edytuj kod]Rok[b] | Tytuł | Funkcje | Tytuł oryg. / informacje | Źr | |
---|---|---|---|---|---|
Reżyser | Scenarzysta | ||||
1922 | Numer trzynasty | Number 13, tytuł alt.: Mrs. Peabody, film krótkometrażowy, nieukończony i zaginiony[42] | [41] | ||
1923 | Zawsze mów żonie | Always Tell Your Wife, film nieukończony i zaginiony[43], drugi reżyser i kierownik produkcji, niewym. w czołówce | [44] | ||
Kobieta przeciw kobiecie | Woman to Woman, asystent reżysera i dyrektor artystyczny, niewym. w czołówce | ||||
The White Shadow | tytuł alt.: White Shadows, asystent reżysera i dyrektor artystyczny, niewym. w czołówce | [45] | |||
1924 | The Passionate Adventure | asystent reżysera i dyrektor artystyczny | [46] | ||
1925 | The Blackguard | tytuł alt.: Die Prinzessin und der Geiger (The Princess and the Violinist), asystent reżysera i dyrektor artystyczny | [47] | ||
Ogród rozkoszy | The Pleasure Garden, tytuł alt.: Irrgarten der Leidenschaft (Maze of Passion) | [48] | |||
The Prude’s Fall | tytuł alt.: Dangerous Virtue, asystent reżysera i dyrektor artystyczny | [49] | |||
1927 | Lokator | The Lodger: A Story of the London Fog, tytuł alt.: The Case of Jonathan Drew | [50] | ||
Orzeł z gór | The Mountain Eagle, tytuł alt.: Der Bergadler, film zaginiony[51] | [52] | |||
Na równi pochyłej | Downhill, tytuł alt.: When Boys Leave Home | [53] | |||
Ring | The Ring | [54] | |||
1928 | Żona farmera | The Farmer’s Wife | [55] | ||
Łatwa cnota | Easy Virtue | [54] | |||
Szampan | Champagne | [55] | |||
1929 | Człowiek z wyspy | The Manxman | [56] |
Filmy dźwiękowe (1929–1976)
[edytuj | edytuj kod]Rok[b] | Tytuł | Funkcje | Tytuł oryg. / informacje | Źr | ||
---|---|---|---|---|---|---|
Reżyser | Scenarzysta | Producent | ||||
1929 | Szantaż | Blackmail, film wydany w wersji niemej i dźwiękowej[57] | [57] | |||
1930 | An Elastic Affair | film krótkometrażowy; wystąpili w nim stypendyści i zwycięzcy konkursu gry aktorskiej „Film Weekly”[58] | [58] | |||
Elstree Calling | reżyser segmentu „Skecze i inne wstawki”[58] | |||||
Juno i Paw | Juno and the Paycock | [59] | ||||
Morderstwo | Murder! | [60] | ||||
1931 | Oszustwo | The Skin Game | [61] | |||
Mary | niemieckojęzyczna wersja filmu Morderstwo[60][62] | [63] | ||||
Bogaci i dziwni | Rich and Strange, tytuł alt.: East of Shanghai | [61] | ||||
1932 | Numer siedemnaście | Number Seventeen | [64] | |||
Niewiasty Lorda Cambera | Lord Camber’s Ladies | |||||
1934 | Wiedeńskie walce | Waltzes from Vienna, tytuł alt.: Strauss’ Great Waltz / The Strauss Waltz | [65] | |||
Człowiek, który wiedział za dużo | The Man Who Knew Too Much | [66] | ||||
1935 | 39 kroków | The 39 Steps | [67] | |||
1936 | Bałkany | Secret Agent | [68] | |||
Tajny agent | Sabotage, tytuł alt.: The Woman Alone | [69] | ||||
1937 | Młody i niewinny | Young and Innocent, tytuł alt.: The Girl Was Young | [70] | |||
1938 | Starsza pani znika | The Lady Vanishes | [71] | |||
1939 | Oberża Jamajka | Jamaica Inn | [72] | |||
1940 | Rebeka | Rebecca, pierwszy film Hitchcocka w Stanach Zjednoczonych[73] | [74] | |||
Zagraniczny korespondent | Foreign Correspondent, tytuły alt.: Imposter, Personal History | [75] | ||||
1941 | Pan i pani Smith | Mr. & Mrs. Smith | [76] | |||
Podejrzenie | Suspicion | [77] | ||||
1942 | Sabotaż | Saboteur | [78] | |||
1943 | Cień wątpliwości | Shadow of a Doubt | [79] | |||
1944 | Łódź ratunkowa | Lifeboat | [80] | |||
The Fighting Generation | propagandowy film krótkometrażowy wydany w Stanach Zjednoczonych[81], niewym. w czołówce | [81] | ||||
Bon Voyage | francuski film propagandowy zrealizowany dla Ministerstwa informacji[82][83] | [80] | ||||
Malgaska przygoda | Aventure Malgache, film propagandowy dla Ministerstwa informacji[82][83] | [84] | ||||
1945 | Urzeczona | Spellbound | ||||
German Concentration Camps Factual Survey | Memory of the Camps, doradca przy tworzeniu scenariusza[85] | [85] | ||||
1946 | Osławiona | Notorious | [86] | |||
1947 | Akt oskarżenia | The Paradine Case | [87] | |||
1948 | Sznur | Rope | [88] | |||
1949 | Pod znakiem Koziorożca | Under Capriccorn | [89] | |||
1950 | Trema | Stage Fright | [90] | |||
1951 | Nieznajomi z pociągu | Strangers on a Train | [91] | |||
1953 | Wyznaję | I Confess | [92] | |||
1954 | M jak morderstwo | Dial M for Murder, film zrealizowany przy użyciu techniki 3D[93] | [94] | |||
Okno na podwórze | Rear Window | [95] | ||||
1955 | Złodziej w hotelu | To Catch a Thief | [96] | |||
Kłopoty z Harrym | The Trouble with Harry | [97] | ||||
1956 | Człowiek, który wiedział za dużo | The Man Who Knew Too Much, remake filmu z 1934[98] | [99] | |||
Niewłaściwy człowiek | The Wrong Man | [100] | ||||
1958 | Zawrót głowy | Vertigo | [101] | |||
1959 | Północ, północny zachód | North by Northwest | [102] | |||
1960 | Psychoza | Psycho | [103] | |||
1963 | Ptaki | The Birds | [104] | |||
1964 | Marnie | [105] | ||||
1966 | Rozdarta kurtyna | Torn Curtain | [106] | |||
1969 | Topaz | [107] | ||||
1972 | Szał | Frenzy | [108] | |||
1976 | Intryga rodzinna | Family Plot | [109] |
Telewizja
[edytuj | edytuj kod]Lata emisji | Tytuł | Rola | Stacja | Informacje | Źr |
---|---|---|---|---|---|
1955–1962 | Alfred Hitchcock przedstawia | gospodarz | CBS NBC |
17 odcinków (reżyseria, produkcja):
|
[110] |
1957 | Suspicion | — | NBC | epizod: „Four O’Clock” (reżyseria, produkcja) | [111] |
1960 | Startime | — | epizod: „Incident at a Corner” (reżyseria, produkcja) | [112] | |
1962 | Alcoa Premiere | — | ABC | epizod: „The Jail” (producent wykonawczy) | [113] |
1962–1965 | Spotkanie z Alfredem Hitchcockiem | gospodarz | CBS NBC |
epizod: „I Saw the Whole Thing” (reżyseria, produkcja) | [114] |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W rzeczywistości pierwszym brytyjskim filmem dźwiękowym był kryminał The Clue of the New Pin (reż. Arthur Maude) z marca 1929, jednak uznaje się go dziś za zaginiony[13].
- ↑ a b c Jest to rok premiery. O ile to możliwe, data premiery narzuca kolejność filmów w tej tabeli.
- ↑ Film, pierwotnie uważany za zaginiony, został odnaleziony w rosyjskich archiwach i był wyświetlany w 2015 w ramach British Silent Film Festival[40].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 608–627; Adair 2002 ↓, s. 152–153; McGilligan 2005 ↓, s. 938–980; Truffaut 2005 ↓, s. 332–343.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 488, 543; Adair 2002 ↓, s. 138; McGilligan 2005 ↓, s. 357.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 888.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 543; Adair 2002 ↓, s. 149.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 933–934.
- ↑ Foery 2012 ↓, s. 150.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 371, 485; McGilligan 2005 ↓, s. 582; Ackroyd 2017 ↓, s. 176.
- ↑ Ackroyd 2017 ↓, s. 25.
- ↑ Truffaut 2005 ↓, s. 30–31; Ackroyd 2017 ↓, s. 26
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 608; Ackroyd 2017 ↓, s. 40.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 48; Ackroyd 2017 ↓, s. 46.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 124; McGilligan 2005 ↓, s. 114; Ackroyd 2017 ↓, s. 48.
- ↑ a b Ackroyd 2017 ↓, s. 64.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 932.
- ↑ Adair 2002 ↓, s. 62; Ackroyd 2017 ↓, s. 101.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 615; Ackroyd 2017 ↓, s. 104.
- ↑ Ackroyd 2017 ↓, s. 110.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 616; Ackroyd 2017 ↓, s. 116.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 617; Ackroyd 2017 ↓, s. 128.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 617–618; Ackroyd 2017 ↓, s. 139–140.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 618; Ackroyd 2017 ↓, s. 147–148.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 619; Ackroyd 2017 ↓, s. 156–157.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 620–621; Ackroyd 2017 ↓, s. 181.
- ↑ Ackroyd 2017 ↓, s. 189.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 621; Ackroyd 2017 ↓, s. 193–194.
- ↑ Adair 2002 ↓, s. 107; Ackroyd 2017 ↓, s. 202.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 455; Ackroyd 2017 ↓, s. 209–214.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 452.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 623; Ackroyd 2017 ↓, s. 221–223.
- ↑ AFI: 10 Top 10. Amerykański Instytut Filmowy. [dostęp 2018-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-23)]. (ang.).
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 623–624; Ackroyd 2017 ↓, s. 232.
- ↑ Ackroyd 2017 ↓, s. 249.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 624–625; Ackroyd 2017 ↓, s. 254.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 625; Ackroyd 2017 ↓, s. 274.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 887.
- ↑ Alfred Hitchcock Movies. [dostęp 2018-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-07)]. (ang.).
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 935.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 936.
- ↑ a b McGilligan 2005 ↓, s. 937.
- ↑ a b Lost Hitchcock Film to Be Shown Publicly for the First Time in Nearly 100 Years. Uniwersytet De Montfort. [dostęp 2020-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-24)]. (ang.).
- ↑ a b c McGilligan 2005 ↓, s. 938.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 79; McGilligan 2005 ↓, s. 76.
- ↑ Ackroyd 2017 ↓, s. 32.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 939.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 939–940.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 940.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 940–941.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 941–942.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 941.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 942–943.
- ↑ Ackroyd 2017 ↓, s. 42.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 942.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 943.
- ↑ a b McGilligan 2005 ↓, s. 944.
- ↑ a b McGilligan 2005 ↓, s. 945.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 946.
- ↑ a b McGilligan 2005 ↓, s. 946–947.
- ↑ a b c McGilligan 2005 ↓, s. 948.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 947.
- ↑ a b McGilligan 2005 ↓, s. 949.
- ↑ a b McGilligan 2005 ↓, s. 950.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 611.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 949–950.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 951.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 951–952.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 952–953.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 953.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 953–954.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 954.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 955.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 955–956.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 956–957.
- ↑ Ackroyd 2017 ↓, s. 102.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 957.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 957–958.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 958.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 959.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 959–960.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 960.
- ↑ a b McGilligan 2005 ↓, s. 961.
- ↑ a b Kerzoncuf i Barr 2015 ↓, s. 219.
- ↑ a b Spoto 2000 ↓, s. 301–303.
- ↑ a b Duncan 2003 ↓, s. 104.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 962.
- ↑ a b McGilligan 2005 ↓, s. 963.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 963–964.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 964.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 965.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 965–966.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 966–967.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 967.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 967–968.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 586; Ackroyd 2017 ↓, s. 182.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 968.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 969.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 969–970.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 970.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 654; Ackroyd 2017 ↓, s. 204.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 971.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 972.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 972–973.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 973–974.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 974–975.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 975–976.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 976.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 977.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 977–978.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 978–979.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 979–980.
- ↑ Spoto 2000 ↓, s. 627–631; McGilligan 2005 ↓, s. 981–985.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 982.
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 984.
- ↑ The Complete Hitchcock: Television. [dostęp 2018-04-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-19)]. (ang.).
- ↑ McGilligan 2005 ↓, s. 985.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Peter Ackroyd: Alfred Hitchcock. Jerzy Łoziński (tłum.). Zysk i S-ka, 2017. ISBN 978-83-65521-79-8. (pol.).
- Gene Adair: Alfred Hitchcock: Filming Our Fears. Oxford University Press, 2002. ISBN 978-0195119671. (ang.).
- Paul Duncan: Alfred Hitchcock: Architect of Anxiety, 1899–1980. Taschen, 2003. ISBN 978-3822815915. (ang.).
- Raymond Foery: Alfred Hitchcock’s Frenzy: The Last Masterpiece. Scarecrow Press, 2012. ISBN 978-0810877559. (ang.).
- Alain Kerzoncuf, Charles Barr: Hitchcock Lost and Found: The Forgotten Films. University Press of Kentucky, 2015. ISBN 978-0813160825. (ang.).
- Patrick McGilligan: Alfred Hitchcock: Życie w ciemności i pełnym świetle. Jowita Matys, Anna Nermer, Andrzej Nermer, Irena Stąpor (tłum.). Twój Styl, 2005. ISBN 978-83-7163-505-2. (pol.).
- Donald Spoto: Alfred Hitchcock. Jan Stanisław Zaus (tłum.). ALFA, 2000. ISBN 83-7179-191-7. (pol.).
- François Truffaut: Hitchcock/Truffaut. Tadeusz Lubelski (tłum.). Świat Literacki, 2005. ISBN 83-88612-83-2. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona reżysera (ang.)
- Alfred Hitchcock w bazie IMDb (ang.)
- Alfred Hitchcock w bazie Filmweb