Palingagtiges
| Anguilliformes | |
|---|---|
| |
| Anguilla rostrata | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Domein: | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Subfilum: | |
| Infrafilum: | |
| Superklas: | |
| Klas: | |
| Subklas: | |
| Infraklas: | |
| Superorde: | |
| Orde: | Anguilliformes L. S. Berg, 1940
|
| Subordes | |
Palingagtiges (Anguilliformes) is 'n vis-orde wat hoort tot die klas Actinopterygii. Palings is visse met 'n verlengde liggaam wat in die see of in varswater voorkom. Slegs visse wat tot die orde Anguilliformes behoort, kan as palings beskou word.
Ander visse wat 'n soortgelyke voorkoms hel, is bloot visse wat weens hul aanpassing by 'n ooreenstemmende habitat 'n soortgelyke vorm aangeneem het. Palings behoort tot die klas Osteïchthyes (Beenvisse), die superorde Teleostei en die orde Anguilliformes. Oorspronklik is die ordenaam Apodes gebruik, maar die orde het visse ingesluit wat nie ware palings is nie. Teenswoordig word die orde Anguilliformes in 4 subordes verdeel en ongeveer 19 families, 140 genera en meer as 500 spesies palings is bekend.
Liggaamsvorm
[wysig | wysig bron]Volwasse palings is lang, spierkragtige, benerige visse en hul liggame is nie soos die van ander been visse merkbaar sydelings afgeplat nie. 'n Belangrike kenmerk van palings is dat bekkenpalings gordels en bekkenvinne heeltemal afwesig is.
Die pektorale gordels en vinne het ook hul verbindings met die skedel (kranium) verloor en is verder na agter verskuif as by ander visse. Dit het die verlenging van die kieugebied meegebring. Omdat die operkulumbeen, wat help om water na die kieue te suig, saam met die pektorale vinne agtertoe geskuif het, kry die palings water in hut kieue deur dit met behulp van die farinks daarheen te pomp.
Palings gebruik ook hul velle vir asemhaling, veral wanneer hulle oor land deur nat gras beweeg. Palings beweeg baie doeltreffend voort deur middel van kronkelbewegings van hul liggame. Dit word vergemaklik omdat die dorsale, die stert- en die anale vin oor die vis se lengte saamgesmelt het tot een lang deurlopende vin. Dit vergroot die effektiewe oppervlakte van die vin en help ook om die vis in die water te stabiliseer.
Die aantal werwels van palings verskil van spesie tot spesie en die kenmerk word gebruik om sommige spesies van mekaar te onderskei. Palings het ook nie skubbe nie, hoewel ʼn aantal klein skubbe diep in varswater-palings (familie Anguillidae) ingebed is. Volwasse palings se liggaamsvorm hang saam met hul lewenswyse. Die visse skuil bedags in rotssplete, tussen plantegroei en in openinge in koraalriwwe en vang verbyswemmende prooi.
Oor die algemeen verlaat palings hul skuiling egter snags om te jag. Die volwasse visse se tande en kake is in die meeste gevalle goed ontwikkel, wat die diere uitstekende roofdiere maak. Sommige palings lewe op die seebodem, waar hulle hulle in die sand ingrawe. Die visse grawe hulle stert eerste in en hul sterte is om die rede versterk.
Voortplanting
[wysig | wysig bron]Die voortplantingsproses van die Europese varswaterpaling (Anguilla anguilla) was lank 'n raaisel. Hoewel volgroeide palings vir honderde jare in varswater gevang is, is baie min palings met enige geslagsorgane opgemerk. Dit was wei bekend dat ou palings see toe beweeg en dat jong palings van die see af kom.
Intensiewe navorsing in die afgelope eeu het hierdie raaisel opgeklaar: Daar is vasgestel dat varswaterpalings na 'n spesifieke gebied in die see beweeg om daar te paar en kuit te skiet. Die Amerikaanse en Europese palings beweeg na die Sargassosee, wat beteken dat die Europese visse 4000 km moet aflê. Daar bestaan egter twyfel of die Europese palings wel hul bestemming bereik.
Tydens die migrasietog ontwikkel die palings se geslagsorgane, sodat hulle geslagsryp is wanneer hulle by die broeiplek aankom. Die volwassenes sterf blykbaar nadat hulle kuit geskiet het. Die palinglarwes wat uitbroei, verskil so radikaal van die volwasse palings dat hulle aanvanklik nie as palings geïdentifiseer is nie. Hulle is tot in 1896 as 'n aparte genus, Leptocephalus morrisii beskou en die larwes word steeds leptocephali genoem.
Die larwes leef op plankton en groei terwyl hulle van die broeiplek na die varswaterbronne beweeg. Terselfdertyd dien hulle ook as 'n voedselbron vir 'n aantal spesies pelagiese visse. Die leptocephalus-Iarwe se lyf is kenmerkend afgeplat en die diere hou aan groei totdat gedaantewisseling plaasvind. Gedaantewisseling vind gewoonlik in die see naby riviermondings plaas en ʼn aantal fisieke, fisiologiese en gedragsveranderinge vind tydens die proses plaas.
Die liggaam word spoelvormiger, die tande verander en die anale opening verskuif van die stertpunt na 'n posisie op die middellyf. Die diere moet nou ook ʼn aanpassing maak van 'n diepwaterna 'n vlakwaterbestaan (in die geval van seepalings) of 'n bestaan in varswater. Na gedaantewisseling word die diere glasale of jong palings genoem. Die glasale beweeg snags in die riviere op en hul dieet sluit klein visse, krappe, wurms en insektelarwes in. Namate hulle verder stroomop beweeg, verander hul voorkoms geleidelik en hul kleur verdonker omdat meer pigmente in die vel verskyn.
Varswaterpalings soek deurgaans aktief na hul voedsel, maar hulle begrawe hulle soms onder die rivierbodem om hul prooi daar in te wag. Die dier spoor blykbaar hul prooi met veral hul reuksintuie op. Palings word katadrome visse genoem omdat die volwasse visse van varswater af die see in beweeg, daar kuit skiet en die volgende geslag weer na die varswater terugkeer. Die geelbekpaling (Muraena mossambica) kom in die meeste Suid-Afrikaanse riviere voor en die in die Oos-Kaapse waters kan 'n massa van tot 15 kg hê. Die diere beweeg vermoedelik na die diep water oos van Madagaskar om kuit te skiet.
Seepalings
[wysig | wysig bron]Buiten die varswaterpalings is die bontpalings (suborde Anguilloidei, familie Muraenidae) die bekendste palings. Hulle is goeie roofdiere omdat hul liggame kragtig en die tande en kake baie goed ontwikkel is. Die palings hou in gate en skeure tussen rotse en koraalriwwe, van waar hulle diere wat verby swem, kan aanval party spesies bontpalings se vleis is eetbaar, maar sommige s'n is baie giftig.
Die diere het selfs hul pektorale vinne verloor en geen skubbe is sigbaar nie. Die seepalings (suborde Congroidei, familie Congridae) kan tot 2 m lank word en 'n massa van 65 kg hê. Daar word vermoed dat die diere in diepwater kuit skiet en die leptocephalus-Iarwes hier ontwikkel. Na gedaantewisseling beweeg die jong palings na die vlakseewater, waar die volwassenes hou.
Taksonomie
[wysig | wysig bron]Die volgende families is deel van die orde van palingagtiges:
- Anguillidae (varswater palings)
- Chlopsidae
- Colocongridae
- Congridae (seepalings)
- Derichthyidae
- Heterenchelyidae
- Moringuidae
- Muraenesocidae
- Muraenidae (bontpalings)
- Myrocongridae
- Nemichthyidae
- Nettastomatidae
- Ophichthidae (slangpalings)
- Protanguillidae
- Serrivomeridae
- Synaphobranchidae
Sien ook
[wysig | wysig bron]- Alfabetiese lys van visse
- Lys van Suider-Afrikaanse visse volgens wetenskaplike name
- Lys van varswater visfamilies
- Lys van visfamilies
- Visordes van Suider-Afrika
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 090840963X, volume 22, bl. 80
- Froese, Rainer, en Daniel Pauly, eds. (2006). "Anguilliformes" in FishBase. Januarie 2006-weergawe.
