Wikipedia:Voorbladartikels 2012
Hierdie is die argief van al die artikel wat tydens 2012 as spogartikel op die voorblad gepryk het.
2012
[wysig bron]Week 1
Montreal (Montréal in Frans; Standaardfrans: [mɔ̃ʀeˈal], Kanadese Frans: [mɒ̃ʀeˈal], Engels: [ˌmʌntɹiˈɒːl]) is die naam van die stad, eiland en eilandsee by die vereniging van die riviere Sint-Laurens (Frans: fleuve Saint-Laurent) en Outaouais in die sentrale gedeelte van die Sint-Laurens-vallei. Montreal se hawe, wat 1 600 kilometer landinwaarts van die oseaan lê, behoort tot die grootstes van Noord-Amerika.
Montreal (amptelik: Ville de Montréal) is die grootste stad van die Franstalige provinsie Quebec (Oos-Kanada) - en op een na ook die grootste Franstalige stad in die wêreld. Die Île de Montréal (Montrealeiland) het sowat 1,7 miljoen en die metropolitaanse gebied van Montreal 3,7 miljoen inwoners. Volgens die sensus van 2005 is meer as 70 persent van die bewoners van Montrealeiland Franssprekendes. Die grootste minderhede is die sogenaamde Néo-Canadiens (immigrante, 23 persent) en Engelstaliges (sowat tien persent). Daar is 'n aantal oorwegend Engelstalige voorstede veral in die weste van Montrealeiland soos byvoorbeeld Montreal West.
Teen die einde van die 17de eeu het Montreal se agterland feitlik tot by die Rotsgebergte (Frans: Les Rocheuses, Engels: Rocky Mountains), verby die Groot Mere en tot by die mond van die Mississippirivier gestrek toe die voyageurs (die Franse pelshandelaars en ontdekkers) Montreal hulle vertrekpunt gemaak het vir togte dwarsoor Noord-Amerika. Die voyageur Daumont de Saint-Lusson het die Groot Mere, Louis Jolliet die Mississippirivier en Charles Albanel en Paul Denys die Baie d´Hudson (Hudsonbaai) ontdek.
Die vestiging van Engelse en Skotse handelaars het tot 'n vinnige groei gelei wat van Montreal in die 19de eeu die belangrikste nywerheids- en handelsentrum van Kanada gemaak het. Teen die einde van die 19de en begin van die 20ste eeu het grootskaalse immigrasie die stad se karakter verander.
Week 2
Antarktika is 'n kontinent by die Suidpool van die Aarde, omring deur die Suidelike Oseaan en in twee verdeel deur die Transantarktiese Berge. Antarktika is die koudste plek op aarde (die laagste temperatuur ooit gemeet was op die suidpool: -88 °C) en die kontinent is byna volledig met ys bedek. Dit is ook die kontinent met die laagste gemiddelde lugvogtigheid en dit is die winderigste en hoogste (gemiddeld) kontinent op aarde. Die kontinent se 14 miljoen km² oppervlak maak dit die vyfde grootste kontinent, ná Asië, Afrika, Noord-Amerika en Suid-Amerika, en die grootste woestyn ter wêreld. Daar is geen permanente menslike inwoners nie en slegs plante en diere wat aangepas is tot die koue oorleef daar. Dit sluit pikkewyne, pelsrobbe, mosse, korsmosse en honderde soorte alge in. Die naam "Antarktika" kom van die Grieks antarktikos, "teenoor Arktika", die Noordpoolstreek, wat verwys na die Groot Beer-sterrebeeld wat slegs in die Noordelike halfrond sigbaar is.
Van al die ys op die wêreld lê 90% op Antarktika. Die gemiddelde dikte van die yskap bedra 2200 meter en op die dikste punt is die ys 4776 meter dik. Die meeste ys is miljoene jare oud, maar nie hele Antarktika was die heeltyd onder die ys nie. 'n Brits-Sweedse ekspedisie het in 1949 ontdek dat groot dele van Antarktika, soos Koningin Maudland, tot ongeveer 10 000 v.C. nog ysvry was.
Alhoewel mites en spekulasie oor 'n Terra Australis ("Suidelike Land") tot die oudheid teruggespoor kan word, word algemeen aanvaar dat die kontinent vir die eerste keer in 1820 deur die Russiese ekspedisie van Michail Lazaref en Fabian Gottlieb von Bellingshausen waargeneem is. In die 19de eeu is die kontinent grootliks geïgnoreer as gevolg van die ongunstige omgewing, gebrek aan doeltreffende hulpbronne en die afgeleë ligging.
Week 3
Nederlands is 'n Wes-Germaanse taal wat deur meer as 23 miljoen moedertaalsprekers (of as kultuurtaal) in die wêreld gepraat word. Die totale aantal sprekers word geskat op omtrent 28 miljoen. Behalwe dat Nederlands die amptelike taal van Nederland is, is dit ook 'n amptelike taal in België (amptelike taal van die Belgiese deelstaat Vlaandere en naas Frans is Nederlands ook een van die twee amptelike tale in die Brusselse Hoofstedelike deelstaat).
Nederlands is verder die amptelike taal van Suriname, Aruba, Curaçao en Sint Maarten in Suid-Amerika en die Karibiese gebied. In samewerkingsorganisasies word die taal erken in die Benelux, die Europese Unie, die Karibiese Gemeenskap en die Unie van Suid-Amerikaanse Nasies. 'n Beraamde 95% van die Afrikaanse taal uit Suid-Afrika en Namibië is van Nederlandse oorsprong. Afrikaans het kenmerke van verskeie Nederlandse dialekte.
Die woord Nederlands word dikwels gebruik as sinoniem vir Standaardnederlands, wat deur die media gebruik en op skole onderrig word. Nederlands het egter ook 'n breëre betekenis en word ook gebruik vir die Neder-Frankiese variasies uit die Lae Lande, en soms ook die Nederlandse Kreole en Afrikaans (ook beskou as 'n halfkreool).
Week 4
Afrikaans is 'n dogtertaal van Nederlands en anders as Vlaams en Surinaamse Nederlands, is dit 'n aparte taal, in stede van 'n dialek.
Aangesien 'n geskatte 90 tot 95% van Afrikaans se woordeskat van Nederlandse oorsprong is, is daar weinig leksikale verskille tussen die twee tale. Afrikaans het egter 'n aansienlik meer eenvoudige morfologie, grammatika en stel spelreëls. Daar is 'n graad van onderlinge verstaanbaarheid tussen die twee tale, veral in die geskrewe vorm.
Afrikaans het sekere leksikale en sintaktiese verlenings van ander tale soos Maleis, Khoisan tale, Portugees, Nguni tale en tot 'n mindere mate, Frans bekom. Afrikaans is ook beduidend deur Suid-Afrikaanse Engels beïnvloed. Nietemin het Nederlandse sprekers met minder nie-kognate te doen wanneer hulle na Afrikaans luister. Wedersydse verstaanbaarheid is dus redelik asimmetries, aangesien dit makliker vir Nederlandstaliges is om Afrikaans te verstaan as anders om. Navorsing suggereer dat wedersydse verstaanbaarheid tussen Nederlands en Afrikaans beter is as tussen Nederlands en Fries, of tussen Deens en Sweeds.
Week 5
Ignaz Philipp Semmelweis (ook soms geskryf as Ignác Fülöp Semmelweis, 1 Julie 1818 - 13 Augustus 1865) was 'n Hongaarse fisikus wat bekend is as 'n pionier van antiseptiese prosedures. Hy is beskryf as die "redder van moeders" nadat hy ontdek het dat die voorkoms van kraamkoors drasties verminder kan word deur die hande te ontsmet in verloskundige klinieke. Kraamkoors was algemeen in hospitale in die middel 19de-eeu en dikwels dodelik met 'n mortaliteitspersentasie van 10-35. Semmelweis het die teorie van handewas met gechloreerde kalkoplossings voorgeskryf in 1847 terwyl hy in die Wene Algemene Hospitaal se Eerste Verloskundige Kliniek gewerk het waar dokters se afdeling drie keer die mortaliteit van vroedvroue gehad het. Hy het die boek Etiologie, Konsep en Voorkoming van Kraamkoors uitgegee met sy bevindinge daarin.
Ten spyte van verskeie uitgawes van resultate waar handwassery mortaliteit tot onder 1% verminder het, het Semmelweis se waarnemings gebots met die bestaande wetenskaplike en mediese opinies van die tyd en sy idees is deur die mediese gemeenskap verwerp. Party dokters het aanstoot geneem deur die suggestie dat hulle hulle hande moet was en Semmelweis kon geen aanvaarbare wetenskaplike verklaring vir sy bevindinge verskaf nie. Semmelweis se praktyk het eers jare na sy afsterwe wydverspreide aanvaarding verkry toe Louis Pasteur die kiemteorie bevestig het. In 1865 is Semmelweis opgeneem in 'n psigiatriese hospitaal, waar hy in die ouderdom van 47 aan bloedvergiftiging oorlede is.
Week 6
Die Koninkryk van België (Nederlands: Koninkrijk België; Frans: Royaume de Belgique; Duits: Königreich Belgien) is 'n land in noordwes Europa begrens deur Nederland, Duitsland, Luxemburg en Frankryk. België het 'n bevolking van amper elf miljoen mense in 'n gebied dertig-duisend vierkante kilometer groot. België lê op 'n kulturele kruispad tussen die Germaanse Europa (met Nederlandssprekende mense in die noorde, die Vlaminge) en die Romaanse Europa (met Franssprekende mense in die suide). Twee hooftale word in België gepraat: Nederlands—soms nie-amptelik Vlaams genoem—in Vlaandere in die noorde; en Frans, in Wallonië in die suide. Die hoofstad, Brussel, is amptelik tweetalig, maar die meerderheid van die inwoners praat Frans. 'n Amptelik erkende minderheid Duitse sprekers is in die ooste gesetel. Die linguistieke diversiteit lei gereeld tot politieke konflik, en word weerspieël in België se ingewikkelde regeringstelsel en politieke geskiedenis.
België se naam is afgelei van die gebiede se eerste benoemde inwoners, die Belgae, 'n groep van meestal Keltiese stamme, en van die Romeinse provinsie in noordelike Gallië, wat as Gallia Belgica bekendgestaan het. Geskiedkundig was België deel van die Lae Lande, wat ook Nederland en Luxemburg ingesluit het en 'n effens groter gebied as die huidige Benelux-stategroep gedek het. Van die einde van die Middeleeue tot die sewentiende eeu, was dit 'n vooruitstrewende handel- en kultuurmiddelpunt. Van die sestiende eeu tot met onafhanklikheid in 1830 was België, op daardie stadium die Suidelike-Nederlande genoem, die terrein van talle veldslae tussen die Europese moondhede, en is dit die "die vegkamp van Europa" genoem. Meer onlangs was België 'n stigterslid van die Europese Unie en huisves dit die hoofkantore daarvan, sowel as dié van ander belangrike internasionale organisasies, soos die NAVO.
Week 7
Die Ekonomie van Suid-Afrika is die grootste van Afrika en een van die belangrikstes in die Suidelike Halfrond. Suid-Afrika word vandag as een van die gevorderde ontwikkelende lande gereken, en sommige stedelike gebiede beskik reeds oor die infrastruktuur van 'n tipiese nywerheidsland. Nogtans toon groot dele van die land die kenmerke van 'n ontwikkelende land, en meer as die helfte van die Swart bevolking leef tans onder die broodlyn.
Suid-Afrika het in die jare ná die algemene verkiesing van 1994 in die rigting van 'n vrye markekonomie beweeg, wat ook sy sosiale verantwoordelikheid teenoor minderbevoorregtes erken. Die transformasie van die ekonomie is nog nie afgesluit nie, en die regering spits hom tans veral op die bestryding van armoede en werkloosheid toe. Die ekonomiese gelykstelling van voorheen-benadeeldes soos vroue, nie-blankes en gestremdes en breë-basis Swart Ekonomiese Bemagtiging geniet tans besondere aandag. Met sy strewe om meer geleenthede aan hierdie benadeeldes te bied en daarmee gepaardgaande maatreëls soos regstellende aksie loop die regering egter ook gevaar om die steun van baie hoogs opgeleide blankes te verloor. Honderdduisende blankes het hulle reeds in oorsese lande gevestig. Daarnaas gooi die VIGS-pandemie en die hoë vlakke van misdaad en geweldpleging 'n skadu oor die land se ekonomiese toekoms.
Week 8
Dagbreek (later Dagbreek en Sondagnuus en van 1968 tot en met sy samesmelting met Die Beeld om op 29 November 1970 Rapport te vorm, Dagbreek en Landstem) was 'n Sondagkoerant wat in 1947 in Johannesburg ontstaan het as die eerste Afrikaanse Sondagkoerant.
Tydens die eerste helfte van 1959 het Dagbreek en Sondagnuus se sirlukasie gestaan op 123 534 en dié van Die Landstem op 146 170. Skouspelagtige groei volg, met Dagbreek en Sondagnuus wat in 1962 op 150 000 staan en Die Landstem op 165 000. In 1967, die jaar voor die koerante saamsmelt, bereik Dagbreek en Sondagnuus 211 500, moontlik danksy die verdwyning van die Verenigde Party-gesinde Sondagstem, waarvan die sirkulasie in 1962 94 000 was, maar Die Landstem sak terug tot 163 000. Intussen het Die Beeld, Naspers se teenvoeter vir Dagbreek en Sondagnuus in 1965 tot die mark toegetree met 'n in 1967 sirkulasie van 196 000.
Week 9
Die Kleurlingstemregvraagstuk was 'n verbete stryd tussen die Nasionale Party onder leiding van dr. D.F. Malan enersyds en andersyds die Verenigde Party onder adv. J.G.N. Strauss, die Torch Commando, Arbeidersparty en bruin organisasies oor die stemreg van sowat 45 000 Kaapse bruin kiesers wat in die Suid-Afrika-wet verskans was, maar wat die N.P. van 1950 af met mag en mening wou wegneem.
N.C. Havenga en genl. J.B.M. Hertzog. Hertzog het die Kleurlinge belowe hul stemreg sou onder geen omstandighede aangetas word nie. Havenga het hom deur dr. D.F. Malan laat oorreed om van standpunt te verander en afsonderlike verteenwoordiging vir bruin kiesers in Kaapland te aanvaar.
Week 10
Die kat of huiskat is een van die oudste troeteldiere van die mens. Dit is ’n klein, gewoonlik harige, vleisetende soogdier wat tot die biologiese familie Felidae (katagtiges) behoort. Die ou wetenskaplike naam was Felis domesticus, maar is later vervang deur Felis catus of soms Felis silvestris catus.
Mense hou katte aan vir geselskap en hul vermoë om klein knaagdiere soos muise en rotte te vang. Katte is al minstens 9 500 jaar deel van die mens se lewe en is vandag die gewildste troeteldier. Hulle word om dié rede feitlik oral ter wêreld aangetref.
Katte se anatomie is dieselfde as dié van ander lede van die Felidae-familie. Hulle het sterk, buigbare lywe, vinnige reflekse, skerp naels wat teruggetrek kan word en tande wat aangepas is om klein prooi dood te maak. Hulle kan besonder goed hoor en in die donker sien. Hulle kan klanke van ’n hoë frekwensie hoor wat die mens nie kan nie. Hul reukvermoë is ook baie beter.
Hoewel hulle alleen jag, is katte baie sosiale diere en hulle kan op verskeie manier kommunikeer, soos deur te miaau, spin, sis en grom, asook deur feromone (chemiese afskeidings) en hul liggaamshouding.
Die teling van opregte katte is ’n gewilde bedryf. Talle katrasse bestaan; sommige het natuurlik ontstaan en ander deur mutasie of teling, en nuwes word voortdurend ontwikkel.
Week 11
Brussel (Nederlands en Afrikaans, Frans: Bruxelles, Duits: Brüssel, Engels: Brussels) is die hoofstad en politieke, ekonomiese en kulturele sentrum van België met 'n oppervlakte van 32,61 vierkante kilometer en 157 673 inwoners (1 Januarie 2010). Saam met 18 ander stede en gemeentes vorm Brussel 'n metropolitaanse gebied met sowat een miljoen oorwegend Franssprekende inwoners wat van hierdie histories Nederlandssprekende stad tans een van die grootste Franssprekende agglomerasies buite Frankryk asook die mees noordelike stad van die Romaanse taal- en kultuurgebied in Europa maak. Vanweë sy rol as Belgiese hoofstad is Brussel nogtans amptelik tweetalig, waarby sommige openbare instellings ook Duitse benamings het.
Die stad vervul sowel nasionale funksies as administratiewe hoofstad van die Gewes Brussel-Hoofstad (Brusselse Hoofstedelike Gewes of Région de Bruxelles-Capitale) en die Franse en Vlaamse Gemeenskappe van België, asook internasionale funksies as die administratiewe hoofstad van die Europese Unie, as die setel van 120 internasionale organisasies en 159 ambassades met meer as 2 500 diplomate, wat van Brussel die tweede belangrikste stad vir diplomatieke betrekkinge na Washington, D.C. maak. In 2009 was Brussel die wêreld se tweede belangrikste kongresstad ná Singapoer.
Brussel huisves ook die hoofkwartiere van die Noord-Atlantiese Verdragsorganisasie (NAVO), die Sekretariaat-Generaal van die Benelux-Unie van België, Nederland en Luxemburg en sowat 1 400 nie-regeringsorganisasies (NRO's). Die stad word deur twee moderne lughawens bedien, Brussel-Nationaal in die Vlaamse voorstad Zaventem en Bruxelles-Sud ("Brussel-Suid") in Gosselies naby Charleroi.
Brussel beskik oor 'n markplein wat onder die mooistes ter wêreld gereken word (die Grand-Place of Groot Markplein van Brussel), tientalle musea en voorbeelde van historiese boustyle. Terselfdertyd is dit 'n stad wat steeds vernuwing ondergaan en daar is nou moderne stadswyke wat deur administratiewe en sakegeboue oorheers word.
Uitgestrekte parke en bosgebiede in die stad self en in die omgewing is rusplekke vir die besige Brusselaars. Besienswaardighede buitekant Brussel sluit die Forêt de Soignes ("Zoniënwoud") en die Koninklike Museum vir Sentraal-Afrika in Tervuren ('n oostelike Vlaamse voorstad), asook die dorpie Waterloo (in die provinsie Waals-Brabant) in, waar met die historiese slag van die jaar 1815 die tydperk van Napoléon Bonaparte tot 'n einde gekom het.
Week 12
Mars is die vierde planeet vanaf die Son in ons Sonnestelsel. Die planeet is vernoem na Mars, die Romeinse god van oorlog. Daar word ook na Mars as die "Rooi Planeet" verwys, aangesien die planeet rooierig vertoon wanneer dit vanaf die aarde besigtig word.
Mars is 'n aardse planeet met 'n dun atmosfeer. Die planeet se oppervlakeienskappe herinner beide aan die impakkraters van die Maan én die vulkane, valleie, woestyne en poolkappe van die Aarde. Mars is ook die tuiste van Olympus Mons, die hoogste bekende berg in die Sonnestelsel, en van Valles Marineris, die grootste diepkloof. Behalwe vir die planeet se geografiese eienskappe, is Mars se omwentelingsperiode en seisoenale siklusse ook soortgelyk aan dié van die Aarde.
Tot en met die eerste verbyvlug deur Mariner 4 in 1965, is daar gespekuleer dat daar moontlik vloeibare water op die planeet se oppervlak kan wees. Hierdie spekulasies is gebaseer op periodiese wisselings in lig en donker dele, veral in die poolbreedteliggings, wat soos seë en kontinente gelyk het, terwyl lang, donker groewe deur sommige waarnemers geïnterpreteer is as besproeiingskanale vir vloeibare water. Dit is later bewys dat hierdie reguit groewe of lyne nie werklik bestaan nie, maar bloot 'n optiese illusie is. Van al die planete in die Sonnestelsel, word Mars egter steeds beskou as die waarskynlikste om vloeibare water te besit en miskien ook lewe. NASA het in Julie 2008 die bestaan van bevrore water op die oppervlak bevestig.
Mars word tans omring deur drie werkende, omwentelende ruimtetuie: die Mars Odyssey, Mars Express, en Mars Reconnaissance Orbiter. Geen ander planeet, behalwe die Aarde, besit soveel wenteltuie nie. Die oppervlak van die planeet is ook die tuiste van die twee Mars Exploration Rovers (die Spirit en die Opportunity), asook die Phoenix-landingstuig. Geologiese bewyse wat deur hierdie en voorafgaande missies versamel is, stel voor dat Mars voorheen 'n groot-skaalse waterdekking gehad het, terwyl waarnemings ook aandui dat klein, geyseragtige waterstromings moontlik in onlangse jare plaasgevind het. Waarnemings deur Nasa se Mars Global Surveyor wys dat dele van die suidelike poolkap aan die afneem is.
Mars het twee mane: Phobos en Deimos. Beide die mane is klein en het onreëlmatige vorms. Hulle is moontlik gevange asteroïdes, soortgelyk aan 5261 Eureka, een van Mars se Trojaanse asteroïdes. Mars kan met die blote oog van die Aarde af gesien word. Sy skyngrootte nader -2,9: slegs Venus, die Maan en die Son is fisies helderder, alhoewel Jupiter aan die blote oog gewoonlik helderder as Mars vertoon.
Week 13
Fins (, of suomen kieli) behoort tot die Oosseefinse tak van die Fins-Oegriese tale, wat een van die twee subfamilies van die Oeraalse tale verteenwoordig. Fins is nou verwant aan Estnies en verlangs aan Hongaars. Dit is naas Sweeds een van die twee amptelike tale van Finland met sowat 4,7 miljoen moedertaalsprekers (92 persent van die totale bevolking) en ook een van die ampstale van die Europese Unie. Fins is ook 'n amptelike minderheidstaal in Swede, waar dit deur sowat 300 000 inwoners gepraat word. Daar is ook klein Finstalige groepe in die Noord-Noorse streek Finnmark, in die Russiese Republiek van Karelië en in Estland.
Fins verskil as 'n Fins-Oegriese taal, net soos Hongaars, in baie opsigte sterk van die Indo-Europese tale, wat oorwegend in Europa gepraat word. Oor die eeue heen het die kontak met Indo-Europese tale egter 'n groot invloed op byvoorbeeld die sinsbou en woordeskat van die Finse taal uitgeoefen. 'n Groot aantal Germaanse leenwoorde verskyn reeds baie vroeg in die taal, en taalhistorici gebruik hierdie Finse woorde soos rengas ("ring") onder meer vir hulle ondersoeke oor die destydse Germaanse klanke. Kenmerke van Fins is die groot getal naamvalle (15), agglutinasie, 'n ingewikkelde morfofonologie wat onder meer vokaalharmonie en konsonantgradasie insluit, die afwesigheid van 'n grammatikale geslag (of genus) en die klein getal konsonante.
Week 14
Martha Mabel Jansen (gebore Pellissier, Bethulie, 1 November 1889 - Pretoria, 8 Januarie 1979) was ’n Suid-Afrikaanse opvoedkundige, skrywer, joernalis, kultuurleier, politikus en baanbreker in die bevordering van Afrikaans, asook die eggenote van die eerste Afrikaanssprekende en die voorlaaste goewerneur-generaal van die Unie van Suid-Afrika, dr. E.G. Jansen.
Mabel was ’n dogter van mnr. S. Pellissier en kleindogter van eerw. Jean Pellissier, ’n Franse sendeling wat in 1831 in Suid-Afrika aangekom het en die Londense Sendinggenootskap se sendingstasie op die teenswoordige Bethulie in die Suid-Vrystaat namens die Franse Sendinggenootskap kom oorneem het omdat eerw. Clark die werk in Julie 1833 as hopeloos laat vaar het. Haar moeder was ’n dogter van ds. Piet Roux, die eerste leraar (in 1853 bevestig) en grondlegger van die NG gemeente Smithfield. Roux was die eerste konsulent van Bethulie se gemeente toe dit in 1862 gestig is. Jansen se neef was die stigter van die Volkspelebeweging, dr. Samuel Henri Pellissier en haar broer, George Murray Pellissier (1881 - 1954), agtereenvolgens die predikant van NG gemeente Pietermaritzburg, Dundee, Carolina en later professor in die teologie aan die Universiteit van Pretoria se fakulteit teologie (afdeling B).
Week 15
Armenië (Armeens: Հայաստան Hayastan, Հայք Hayq), amptelik die Republiek van Armenië, is 'n klein landomringde land in die suidelike Kaukasus, tussen die Swartsee en die Kaspiese See, begrens deur Turkye in die weste, Georgië in die noorde, die Republiek van Nagorno-Karabach (Artsach) en Azerbeidjan in die ooste en Iran en die Naxçıvan-eksklave van Azerbeidjan in die suide.
Armenië is een van die oudste kultuurlandskappe op aarde met 'n ryk kulturele erfenis wat ondanks sterk oosterse invloede 'n unieke Christelike beskawing ontwikkel het. Dit was die eerste land ter wêreld wat die Christendom as amptelike godsdiens aanvaar en met die Armeens-Apostoliese geloof in die 4de eeu n.C. 'n nasionale kerk geskep het. Die heilige berg van die Armeniërs, Ararat, is tans egter buite Armenië se staatsgebied in Turkye geleë.
Ook die meerderheid Armeniërs het hulle in die buiteland gevestig. Van die altesaam agt miljoen Armeniërs leef tans slegs sowat drie miljoen in die Republiek van Armenië. Verdrywings en etniese suiwerings loop soos 'n draad deur die geskiedenis van die Armeniërs. As Christelike minderheid in Islamitiese lande soos Turkye en Azerbeidjan - en dikwels ook as ekonomies suksesvolle groep - het hulle verskeie kere slagoffers van etniese en godsdienstige onderdrukking geword.
Vanaf die 15de eeu was Armenië 'n omstrede land tussen die Ottomaanse en die Persiese Ryk. In die 19de eeu het die Russiese heerskappy oor die Kaukasusgebied met Oos-Armenië begin. Wes-Armenië, 'n gebied in Klein-Asië, was deel van die Ottomaanse Ryk. Hier het in 1895 en 1896 eerste massiewe etniese suiwerings en massamoorde plaasgevind.
Die Armeense volksmoord, wat in 1915 in die Turkse Ottomaanse Ryk begin het nadat Armeniërs as bondgenote van buitelandse Christelike magte afgestempel is, het honderdduisende, moontlik 1,5 miljoen menselewens geëis. Die volksmoord, wat deur Turkye as regsopvolger van die Ottomaanse Ryk nie amptelik erken word nie, is steeds 'n traumatiese ervaring wat deur Armeniërs dikwels Aghet of die Groot Ramp genoem word.
Tussen 1920 en 1989 was Armenië 'n relatief welvarende republiek van die Sowjetunie, maar het ná sy onafhanklikwording deur 'n sterk aardbewing, die moeilike proses van ekonomiese transformasie, die groot afhanklikheid van energie-invoere en die konflik met Azerbeidjan oor die Nagorno-Karabach-gebied, 'n enklawe in Azerbeidjan wat hoofsaaklik deur Armeniërs bewoon word, in 'n moeilike ekonomiese posisie beland.
Week 16
Leonore Mona Veenemans (getroude van Brewis) (Witbank 16 Februarie 1935 - naby Prins Albert 17 Februarie 1973) was 'n Suid-Afrikaanse sopraan wat opera- sowel as ligte musiek gesing het.
Reeds tydens haar tienerjare het sy welslae op plaaslike eisteddfods behaal. Haar sangafrigter was die Walliese sopraan Gwladys Jones Webber. Tydens haar studie aan die Onderwyskollege in Pretoria het sy haar sangafrigting tydelik gestaak, maar dit in 1951 in Johannesburg onder Stella Cavalli hervat. Eva Harvey het aangebied om verdere studie te finansier toe Veenemans in enkele verhoogproduksies opgetree het en bekendgeraak het weens radio-uitsendings.
In 1961 vertrek sy na Wenen waar sy ses maande studeer. Met haar terugkeer na Suid-Afrika word sy gekies om Adele in Die Fledermaus van Johan Strauss II te sing tydens 'n opvoedkundige toer van die Suid-Afrikaanse Operavereniging (OPSA). Met die opening van Johannesburg se Stadskouburg in 1962 kry sy die rol van Hänsel in Humperdinck se opera oor Hansie en Grietjie.
Drie jaar later besluit sy om haar voltyds op haar sangloopbaan toe te spits en sing in verskeie opvoerings van die destydse streeksrade, in musiekrolprente en neem sy ook talle plate met gewilde nommers op, waarvan "Liefste Madelein", gegrond op 'n Russiese volkswysie, die bekendste is. Vir haar operarolle is sy dikwels afgerig deur Jossie Boshoff en Joyce Barker. In 1969 bring sy besoek aan Milaan vir verdere opleiding.
Sy sterf in 1973 in 'n motorongeluk op die nasionale pad naby Prins Albert. Ondanks die raad van vriende en kollegas het sy op die aand van haar dood besluit om Johannesburg toe te ry ná 'n uitvoering in die Nico Malan-operahuis in Kaapstad.
Haar suster, Barbara Veenemans is een van Suid-Afrika se mees gerespekteerde opera soprane wat vir al die streeksrade hoofrolle in Suid-Afrika gesing het. Barbara se sangloopbaan het oor 45 jaar gestrek. Leonore se broer, Bennie Veenemans (as seunsopraan), het ook gesing en opnames gemaak. Bennie word beskou as een van die beste seunsoprane wat Suid-Afrika nog opgelewer het. Hy het tallose kunswedstryde gewen en in talle konserte met die beste sangers van sy dag, soos Emma Renzi en Webster Booth, opgetree. Hy het hom later as mediese dokter bekwaam en op Hazyview 'n praktyk gehad.
Week 17
Azerbeidjan of Aserbeidjan, amptelik die Republiek van Azerbeidjan, is die beduidendste land in die suidelike Kaukasus-streek van Eurasië. Azerbeidjan word begrens deur die Kaspiese See in die ooste, Rusland in die noorde, Georgië in die noordweste, Armenië in die weste en Iran in die suide. Die land, wat in 1920 met geweld by die Sowjetunie ingelyf is, het sy onafhanklikheid in 1991 met die verbrokkeling van dié staat herwin.
Azerbeidjan se historiese en kulturele erfenis strek so ver terug as die begin van die menslike beskawing. Die land is een van 'n reeks gebiede op aarde waarna as die "wieg van die mensdom" verwys word en lê in die hartland van 'n aantal antieke beskawings. Tans is Azerbeidjan een van ses onafhanklike state met Turkiessprekende bevolkings, 'n lidstaat van die Turkiese Raad en TÜRKSOY, 'n internasionale organisasie met sy hoofkwartier in Ankara wat die gemeenskaplike administrasie van Turkiese kultuur en kunste behartig.
Die land, wat homself as regsopvolger van die eerste demokratiese en sekulêre Islamitiese staat op aarde, die Demokratiese Republiek van Azerbeidjan, beskou, is steeds een van die mees progressiewe en sekulêre samelewings in die Islamitiese kultuurkring. Sy vooruitstrewende ekonomie baseer op sy olie- en gasrykdomme.
'n Poëtiese bynaam van Azerbeidjan is "Land van Vlamme" of "Land van Vuur", 'n verwysing na die brandende aardgasbronne wat in antieke tye as die "Heilige Vuur van Bakoe" vereer is, maar ook na die land se verlede as een van die sentrums van die Zoroastrisme, die voor-Islamitiese godsdiens van Persië met sy kenmerkende vuurtempels. Veral in landelike gebiede is die Islamitiese godsdiens deurweef met elemente uit antieke kultusse.
Week 18
Dr. Frans Vredenrijk Engelenburg (Arnhem, Nederland, 17 Maart 1863 - Pretoria, Suid-Afrika, 21 Augustus 1938) was 'n Suid-Afrikaanse joernalis en koerantredakteur en twee maal voorsitter van die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns.
Engelenburg het uit 'n welgestelde Nederlandse familie gekom. Sy vader was Frans Thomas Vredenrijk Engelenburg en sy moeder Anna Maria Koopmans. Hy behaal sy doktorsgraad in die regte in 1889 met lof aan die Universiteit van Leiden, waarna hy hom as advokaat vestig in Den Haag. Hy was 'n ruk lank 'n medewerker van die Dagblad van Zuid-Holland en 's-Gravenhage in Den Haag asook talle ander Europese koerante. Hy besoek die Kaap in 1889 as gas van sy aangetroude tante Marie Koopmans-De Wet, wat vir hom 'n voorstellingsbrief aan pres. Paul Kruger gee. Hulle het die eerste keer in 1881 ontmoet toe sy haar eerste reis na Europa onderneem het en het gou heg bevriend geraak omdat albei in kuns belanggestel het.
Engelenburg het op sy eerste besoek aan die Kaap besluit om hom as advokaat in Transvaal te gaan vestig, maar word dieselfde jaar nog redakteur van De Volksstem teen 'n vergoeding van £25 per jaar. Hy sou later 'n tyd lank mede-eienaar van die koerant word.
Week 19
Wladimir Wladimirowitsj Poetin (Russies: Влади́мир Влади́мирович Пу́тин; gebore 7 Oktober 1952) is ’n Russiese politikus. Hy was van 2000 tot 2008 die tweede president van Rusland en daarna vier jaar lank eerste minister onder Dmitri Medwedef. Met die presidentsverkiesing van 4 Maart 2012 is hy weer verkies tot president vir 'n verlengde termyn van ses jaar. Hy is op 7 Mei as president beëdig.
Hy het op 31 Desember 1999 waarnemende president geword nadat Boris Jeltsin die amp neergelê het. In 2000 het hy die presidentsverkiesing gewen en in 2004 is hy vir ’n tweede termyn herkies tot 7 Mei 2008. Hy kon volgens die Russiese grondwet nie vir ’n derde agtereenvolgende termyn herkies word nie. Poetin is voorsitter van Verenigde Rusland, ’n party wat 70% van die setels het in die Staatsdoema (laerhuis).
Poetin het sedert 2000 weer politieke stabiliteit en ekonomiese vooruitgang gebring en die krisis van die 1990's onder Jeltsin se bewind beëindig.". Nadat hy president geword het, het die Russiese ekonomie nege jaar agtereenvolgens gegroei, armoede is met meer as 50 persent verminder en die gemiddelde maandelikse salaris het van $80 tot $640 gestyg. Hy het Rusland ook gevestig as ’n energie-supermoondheid.
Poetin se bewind is deur baie Westerse waarnemers as ondemokraties beskou, veral weens sy onderdrukking van persvryheid en sy hardhandige optrede teen betogers en teenstanders van die regeringsbeleid. In Rusland was hy egter baie gewild omdat hy stabiliteit en welvaart gebring het. Dit is onder meer weerspieël deur die feit dat sy gewildheid sedert einde 1999 tot aan die einde van sy tweede ampstermyn nooit onder 50% gedaal het nie en in Junie 2007 selfs tot 81% gestyg het, volgens ’n meningspeiling deur die Lewada-sentrum in Rusland. Hy was ook die tydskrif Time se Persoon van die Jaar vir 2007.
In die media het Poetin die beeld van ’n sportiewe, macho buitelugmens. Hy vertoon dikwels sy fisieke vermoëns en neem deel aan ongewone of gevaarlike bedrywighede soos ekstreme sport. Hy is ’n groot aanhanger van die vegkunste en was in sy jong dae verskeie kere Kampioen van Leningrad in judo en sambo. Hy het ook ’n groot rol gespeel in die ontwikkeling van sport in Rusland, veral om Sotsji te help om die bod vir die Olimpiese Winterspele 2014 te wen.
Week 20
Die NG gemeente Fordsburg was van 1896 tot 1988 ’n gemeente van die Nederduitse Gereformeerde Kerk aan die westelike kant van die Johannesburgse middestad.
Die Kaaplandse Vrouesendingbond (VSB) is in 1889 op Wellington gestig om vroue uit te stuur na verskeie velde om sending- en opheffingswerk te doen. In 1893 kon die VSB sy eerste werksters, waaronder mej. Maria Kloppers, na Johannesburg en na Fordsburg stuur. Die werk aan die Rand was besonder moeilik, veral in die “Brickyards” waar baie Afrikaanssprekendes in die allertreurigste omstandighede gewoon het. Hier het hulle bakstene gemaak wat gebruik is om die toenemende aantal geboue in die ontluikende Johannesburg op te rig. Die werksters moes dikwels eers die huise skoonmaak voordat hulle enige ernstige gesprek met die inwoners kon aanknoop.
Mej. Ferguson besoek die werksters in 1895 (toe daar reeds vyf was) in Johannesburg en Fordsburg. Sy het diep onder die indruk gekom van die selfopofferende en veeleisende werk wat hulle daar gedoen het, want behalwe huisbesoek, bidure, Sondagskole en Kinderkranse, moes hulle gedurig siekes verpleeg, elke dag die siekes en armes van kos voorsien en ook nog werkgeleentheid vir baie soek.
Week 21
Die Bieszczady [bʲɛ'ʃtʃadɨ] is 'n afgeleë en yl bevolkte berglandskap in die suid-ooste van Pole en aangrensende gebiede in Slowakye en Oekraïne. In sy nouer betekenis verwys die naam na 'n deel van die Oostelike Beskiede-bergreeks in Pole en Slowakye (Pools: Bieszczady, Slowaaks: Bukovské vrchy).
Die Oostelike Beskiede word dikwels ook Poolse Woudkarpate genoem. Die hoogste bergpieke is die Tarnica in Pole (1 346 m bo seevlak) en Pikoei in Oekraïne (1 405 m).
Die Bieszczady-gebied het vanaf die 14de eeu deel uitgemaak van Pole, maar is vanweë sy afgeskeidenheid nouliks deur belangrike geskiedkundige gebeurtenisse geraak. Dit het sy besondere karakter deur die inheemse Roeteense bevolking (Oos-Slawiese Bojke en Lemke) gekry. Politieke en etniese geskille het tot die tragiese gebeure in die jare ná die Tweede Wêreldoorlog gelei toe 'n groot deel van die inwoners na ander gebiede verdryf is.
Die Poolse Woudkarpate maak tans deel uit van die Woiwodskap Subkarpate (Pools: Podkarpackie) met Rzeszów as administratiewe setel.
Week 22
Prof. Adriaan Moorrees (Malmesbury, 18 Augustus 1855 – Seepunt, Kaapstad, 17 November 1938) was 'n predikant, teoloog en leier in die Nederduitse Gereformeerde Kerk, hoogleraar aan die Kweekskool op Stellenbosch en skrywer.
Hy was die seun van ds. J.C. le Febre Moorrees (1807-'85), predikant van die NG gemeente Swartland van 1833 tot 1881, na wie Moorreesburg vernoem is, en Helena Sophia Basson. Sy grootvader Adriaan Moorrees (1781-1815) het van Groningen in Nederland na die Kaap gekom as die stamvader van die Moorrrees-familie in Suid-Afrika. Hy was getroud met Anna Barbara Smuts. Adriaan Moorrees het die eerste lewenslig in die pastorie op Malmesbury aanskou as die jongste van vyf kinders. Die ander vier was: Adriaan Hendrik (geb. November 1835), Jan Willem (geb. 24 Julie 1838), Anna Barbara (geb. 3 Desember 1840) en Hilletjie Geertuyda (geb. 26 Januarie 1845). Sy moeder het hy skaars twee weke ná sy geboorte, op 3 September, verloor en is toe grootgemaak deur sy tante mev. Klara Loedolff. Sy vader het weer getrou, op 31 Januarie 1857 in Kruisvallei, Tulbagh, met Catharina Johanna Smuts (23 November 1815 - 13 September 1887). Maria Klara Loedolff (2 Maart 1814 - 22 Julie 1887) was Adriaan se vader se suster en die vrou van Hugo Hendrik Loedolff (17 Junie 1904 - 12 Augustus 1864), wat eiehandig daarvoor verantwoordelik was om ’n skeiding in die NG Kerk binne en buite die Kaapkolonie te bewerkstellig wat eers ’n eeu later herstel sou word. Loedolff was ook verteenwoordiger van die kiesafdeling Malmesbury in die ou Kaapse Wetgewer van 1854 tot 1864, dus in die tyd toe die baba Adriaan by hulle gaan woon het. Die Loedolffs het 'n groot rol in die opvoeding van die latere professor gespeel.
Nadat Moorrees tot op ongeveer die ouderdom van 14 jaar op Malmesbury skoolgegaan het, gaan hy na die South African College (die latere Universiteit van Kaapstad) vir sy voorbereidende akademiese opleiding. Van 1874 af studeer hy aan die Stellenbosse Kweekskool, waar hy sy kandidaatseksamen in 1877 aflê, en daarna 'n jaar lank aan die Universiteit van Utrecht in Nederland onder hoogleraars soos J.J. Oosterzee en Nicolaas Beets.
Week 23
Die Aarde is die derde planeet van die Son af. Dit is die vyfde grootste planeet in die Sonnestelsel en die grootste van die aardse planete in die Sonnestelsel wat deursnit, massa en digtheid betref. Die Aarde is die tuiste van miljoene spesies, waaronder ook die mens, en is die enigste plek in die heelal waar, sover kennis strek, lewe bestaan. Die planeet het 4,54 miljard jaar gelede ontstaan en lewe het binne die volgende miljard jaar op sy oppervlak verskyn. Sedertdien het die Aarde se biosfeer die atmosfeer en ander abiotiese faktore sodanig verander, dat die aerobiese organismes vinnig toegeneem het en die osoonlaag gevorm het, wat saam met die Aarde se magneetveld skadelike straling blokkeer en só lewe op land moontlik maak. Die Aarde se fisiese eienskappe, saam met sy geologiese geskiedenis en wentelbaan, het die volgehoue bestaan van lewe in hierdie periode toegestaan; daar word verwag dat die planeet vir die volgende 1,5 miljard jaar sal volhou om lewende organismes te onderhou, waarna die stygende ligsterkte van die Son die biosfeer sal vernietig.
Die Aarde se buitenste laag word in verskeie segmente, of tektoniese plate, verdeel. Hierdie plate beweeg langsamerhand oor die oppervlak oor 'n tydperk wat miljoene jare duur. Ongeveer 71% van die oppervlak word deur oseane bedek en die res deur kontinente en eilande. Lopende water is noodsaaklik vir alle bekende lewensvorms en sover bekend bestaan daar geen lopende water op enige ander planeet se oppervlak nie. Die Aarde se binnenste dele is steeds aktief, met 'n dik mantellaag (wat relatief solied is), 'n vloeibare buitekern (wat die magneetveld skep) en 'n binnekern wat uit soliede yster bestaan.
Die Aarde is in wisselwerking met ander voorwerpe in die ruimte, soos die Son en die Maan. Vir elke een keer wat die Aarde om die Son wentel, wentel dit ook ongeveer 365,26 keer om sy eie as; hierdie tydperk staan as 'n sterrejaar bekend. Die Aarde het 'n skuins as: dit lê in 'n helling van 66,6 grade ten opsigte van sy baanvlak (die baan waarin die planeet om die son wentel) en dit is hierdie skuinste van die as wat tot die verskillende seisoene in 'n jaar lei. Die Aarde se enigste werklike natuurlike satelliet, die Maan, is verantwoordelik vir die getye van die oseane. Verder stabiliseer die Maan die Aarde se as en vertraag hy stadigaan die planeet se omwenteling.
Week 24
Berlyn (Duits: Berlin) is die hoofstad en grootste stad van Duitsland met 'n bevolking van 3,5 miljoen in die stad self en sowat 4,35 miljoen in die metropolitaanse gebied wat onder meer Potsdam insluit. 493 800 buitelanders leef in Berlyn, waaronder van die grootste Turks- en Russiessprekende gemeenskappe in Europa. Na Londen is Berlyn die tweede grootste stad in die Europese Unie en een van sy grootste metropolitaanse gebiede.
Berlyn lê in die noord-ooste van die huidige Duitsland en word omring deur die deelstaat Brandenburg. Die stad het in die verloop van sy geskiedenis meermale as die hoofstad van Duitse state soos die Keurvorstedom Brandenburg (1417 tot 1618), Brandenburg-Pruise (1618 tot 1701), die Koninkryk Pruise (1701 tot 1918), die Duitse Keiserryk (1871 tot 1918), die Republiek van Weimar (1918/1919 tot 1933), Nazi-Duitsland (1933 tot 1945) en die Duitse Demokratiese Republiek (DDR, 1949 tot 1990) gedien. Met die ontbinding van die ou provinsie Pruise deur die geallieerde magte in die jaar 1947 het Berlyn 'n afsonderlike deelstaat geword.
Ná die hereniging van die twee Duitse state op 3 Oktober 1990 het Berlyn sy ou funksie as hoofstad van die hele Duitsland herwin en is sedert die jaar 1999 ook weer die setel van die Duitse regering en parlement. Die stad vorm tans nie meer die ekonomiese sentrum van Duitsland nie, maar dit bly een van die invloedrykste hoofstede van die Europese Unie en ontwikkel veral danksy sy ryk kulturele erfenis tot een van die gewildste toeristebestemmings in Europa.
Berlyn beskik oor eersterangse tersiêre onderwysinstellings, wetenskaplike institute, teaters, museums, argitektoniese besienswaardighede en 'n polsende naglewe, wat almal wêreldfaam het. Dit is lankal nie meer die rykste stad van Duitsland nie, maar nog steeds sy opwindendste. Berlyn was en is veral 'n smeltkroes van kulture en leefstyle.
Week 25
Argentinië (Spaans: Argentina), amptelik die Republiek van Argentinië (Spaans: República Argentina), is 'n Spaanssprekende land in die suide van Suid-Amerika, tussen die Andesgebergte en die suidelike Atlantiese Oseaan. Die naam "Argentinië" is afgelei van die Latynse woord argentum ("silwer"), 'n edelmetaal wat 'n belangrike rol gespeel het in die opkoms van Europese kolonialisme in Argentinië.
Argentinië grens in die noorde aan Bolivië en Paraguay, in die ooste aan Brasilië en Uruguay, suid van die Río de la Plata aan die Atlantiese Oseaan en in die weste aan Chili. Argentinië maak aanspraak op 'n sektor van Antarktika (Spaans: Antártida), die Falkland-eilande (Spaans: Islas Malvinas) en ander Suid-Atlantiese eilande (Spaans: Islas del Atlántico Sur) soos Suid-Georgië, die Suid-Shetland-, Suid-Sandwich- en Suid-Orkney-eilandgroep.
In 2001 het ekonomiese probleme, insluitend die wanbetaling van buitelandse skuld, gelei tot bloedige onluste en die val van die regering. Ekonomiese maatreëls soos die ontkoppeling van die peso van die dollar het vervolgens tot ekonomiese herstel gelei en Argentinië is nou ook 'n gewilde toeristebestemming, aangehelp deur die gunstige wisselkoers teenoor meeste belangrike geldeenhede. Argentinië se totale buitelandse skuldlas het in 2009, te midde van die internasionale finansiële krisis, nogtans weer tot 145 miljard VSA-$ gestyg.
Week 26
Die Nasionale Krugerwildtuin is die grootste wildreservaat in Suid-Afrika, en 'n trekpleister vir internasionale en plaaslike toeriste. Die park strek ongeveer 350 kilometer van noord na suid en 60 kilometer van oos na wes. Die park grens in die ooste aan Mosambiek en in die noorde aan Zimbabwe. Die park strek oor twee Suid-Afrikaanse provinsies, Mpumalanga en Limpopo.
Die Krugerwildtuin maak nou deel uit van die Groter Limpopo Oorgrenspark, 'n vredespark wat die Krugerwildtuin kombineer met twee nasionale parke in sy buurlande: die Gonarezhou Nasionale Park in Zimbabwe, en die Limpopo Nasionale Park in Mosambiek.
Meer as 'n miljoen toeriste besoek die Krugerwildtuin elke jaar. Die park bevat ongeveer 2 000 plantspesies, 507 voëlspesies, 147 soogdierspesies, 114 reptielspesies, en 49 visspesies. Die sogenaamde "Groot Vyf" diere kan in die park gesien word, naamlik die leeu, olifant, renoster, buffel, en luiperd.
Week 27
Moskou (Russies: Москва [mɐ'skva]) is die hoofstad en die politieke, kulturele en ekonomiese sentrum van die Russiese Federasie. Die stad, wat in die middel van die Europese deel van Rusland in die heuwelland van die Moskwa-rivier geleë is, is met 11 612 943 inwoners in die stad (soos op 1 Januarie 2012) en meer as 15 miljoen (of 'n tiende van die totale Russiese bevolking) in die metropolitaanse gebied en 'n oppervlakte van 2 510 vierkante kilometer die grootste stad van die land en ook van Europa.
Die eerste verwysing na Moskou kom in 'n kroniek uit die jaar 1147 voor. Met die ontstaan van 'n Russiese Ryk omstreeks 1300, waarvan Moskou in die 15de eeu die hoofstad geword het, het Moskou vinnig tot die beduidendste metropool in Rusland gegroei. Selfs nadat die administratiewe sentrum van Rusland deur Pieter die Grote in 1712 na Sint Petersburg verskuif is, is Russiese heersers steeds in Moskou bekroon en het die stad die ekonomiese en geestelike sentrum van Rusland gebly. Die Russies-Ortodokse patriarg het sy setel sedert 1598 in Moskou.
Die stadskern word gevorm deur die Kremlin-vesting uit die 15de en 16de eeu en Rooiplein (wat in 1990 tot wêrelderfenisgebied verklaar is), met die Lenin-mausoleum, die 16de eeuse Sint Basilius-katedraal met sy nege koepels, die afdelingswinkel GUM (1888-1893) en die Historiese Museum wat tussen 1878 en 1883 ontstaan het. Moskou het in 1918 die hoofstad van die Russiese Sosialistiese Federale Sowjetrepubliek (RSFSR) geword, daarna tussen 1922 en 1991 as administratiewe sentrum van die Sowjetunie gedien en in 1991 hoofstad van die Russiese Federasie geword.
Week 28
Skotland (Engels: Scotland, Skots-Gaelies: Alba [ˈaləpə], Latyns-Kelties: Caledonia) is 'n deelstaat in die noordweste van Europa en vorm een van die vier deelstate van die Verenigde Koninkryk. Die hoofstad, Edinburg (Engels: Edinburgh), is net soos Glasgow, die grootste stedelike nedersetting in die land, een van die belangrikste finansiële sentrums in Europa.
Skotland beslaan met 78 772 vierkante kilometer sowat een derde van Groot-Brittanje se oppervlakte en grens aan Engeland in die suide. Die grenslyn loop oor 'n afstand van 96 kilometer tussen die Tweedrivier aan die ooskus en die Solway Firth in die weste. In die ooste word Skotland deur die Noordsee begrens, in die noorde en weste deur die Atlantiese Oseaan, en in die suidweste deur die Noordelike Kanaal en die Ierse See. Die eiland Ierland lê sowat 30 kilometer van Skotland se mees suidwestelike landtong af.
Naas die vastelandse gebied is daar meer as 790 eilande. Skotland beskik oor die grootste reserwes van ru-olie in die Noordelike Atlantiese Oseaan en die Noordsee.
Die Koninkryk van Skotland het tot 1 Mei 1707 as 'n onafhanklike staat bestaan en het daarna volgens die Wet van Vereniging (Acts of Union) met die Koninkryk van Engeland saamgesmelt om die Koninkryk van Groot-Brittanje te vorm.
Week 29
Réunion (Frans: La Réunion) is 'n eiland en oorsese département (département d'outre-mer, of DOM) van Frankryk, geleë in die Indiese Oseaan omtrent 700 kilometer oos van Madagaskar en 200 kilometer suidwes van Mauritius, met 'n oppervlak van 2 512 vierkante kilometer en 840 000 inwoners ("Réunionnais").
Soos ander oorsese Franse gebiede is Réunion ook een van die 27 régions van Frankryk met 'n status soortgelyk aan dié van die metropolitaanse Frankryk op die Europese vasteland. Réunion maak deel uit van die Europese Unie en was danksy sy ligging die eerste gebied ter wêreld waar Euro-banknote en munte ingevoer is. President Paul Vergés was die eerste verbruiker wat sy inkopies met Euro's betaal het.
Réunion is danksy die natuurskoon en die onmiddellike ervaring van die vier elemente vuur, water, aarde en lug, wat sy ongerepte landskappe en landvorms bied, nou een van die gewildste reisbestemmings vir Franse toeriste.
Week 30
Die pylsterteend (Anas acuta) is 'n algemene en wydverspreide eend wat oor groot dele van Noord-Amerika, Europa en Asië voorkom, asook in sekere streke in Afrika. Die spesie kom ook voor in 'n klein strekie in Suidelike Afrika en word dus ook as 'n Suider-Afrikaanse voël beskou. Hulle is streng nomadies. Buite die paarseisoen is hulle hoogs gesellig en vorm groot gemengde swerms met ander eende.
Eilandbevolkings het afgesplinter en ontwikkel in aparte spesies soos Eaton se pylsterteend (Anas eatoni), 'n nabyverwante spesie waarvan twee vorme op die Kergueleneilande (Anas eatoni eatoni), en Crozeteilande (Anas eatoni drygalskyi) in die Suidelike Indiese Oseaan gevind word. In beide gevalle ontwikkel die manlike voēls nie volle broeivere nie.
Bedreigings vir die pylsterteend sluit in: voëlgriep en verlies van watergebiede as gevolg van ontwikkeling, besoedeling en indringerplante.
Week 31
Tegnesium is 'n chemiese element in die periodieke tabel met die simbool Tc en atoomgetal van 43. Die chemiese eienskappe van hierdie silwergrys, radio-aktiewe, kristallyne oorgangsmetaal lê iewers tussen renium en magnesium. Die isotoop met die kortste leeftyd, Tc-99m, word gebruik in die kerngeneeskunde om sekere soorte kankers mee te diagnoseer. Tc-99 word gebruik as 'n gammastraalvrye bron van betastrale en sy pertegnaat-ioon kan moontlik gebruik word as korrosieweerder in staal (hierdie gebruik word egter beperk vanweë tegnesium se radio-aktiwiteit).
Dmitri Mendelejef het baie van die eienskappe van element 43, wat hy ekamangaan genoem het, lank voor die ontdekking daarvan voorspel (sien Elemente deur Mendelejef voorspel). In 1937 was die isotoop Tc-97 die eerste element wat kunsmatige vervaardig word, vandaar die naam (vanuit die Griekse technètos, wat kunsmatig beteken). Die meeste tegnesium wat op aarde geproduseer word, is 'n neweproduk van die fisie van uraan-235 in kernreaktore en word onttrek vanuit die kernstawe. Geen isotoop van tegnesium het 'n halfleeftyd van langer as 4,2 miljoen jaar (Tc-98) nie, dus het die waarneming daarvan in rooi reuse in 1952 die teorie ondersteun dat sterre ook swaarder elemente kan vervaardig. Op aarde kom tegnesium slegs natuurlik in uraanerts as 'n produk van spontane fisie voor; die hoeveelhede is uiters klein, maar die teenwoordigheid is nogtans vasgestel.
Week 32
Operasie Entebbe is 'n weermagsmaneuver wat deur die Israeli-weermag in 1976 uitgevoer is om 103 gekaapte vliegtuigpassasiers in Uganda van hul kapers te bevry. Die maneuver het gedurende die nag van 3 Julie en die vroeë oggendure van 4 Julie 1976 plaasgevind. Oorspronklik "Operasie Donderslag" deur die Israeli-beplanners gedoop, is dit later amptelik herbenoem as "Operasie Jonatan", ter ere van die Israeli-bevelvoerder. Dié grondbevelvoerder, Kolonel Jonatan "Jonie" Netanyahu is ook die enigste Israeliese soldaat wat in die aanval gedood is. Drie gyselaars is gedood en vyf Israeli-kommando's is verwond. 'n Vierde gyselaar is vermoor deur Ugandese weermagsoffisiere by 'n nabygeleë hospitaal.
Week 33
Die Faroëreilande (Faroëes: Føroyar; Deens: Færøerne) is ’n Wes-Europese eilandgroep en argipel. Dit is onder die soewereiniteit van die koninkryk van Denemarke en lê tussen die Noorse See en die Noord-Atlantiese Oseaan.
Die totale landoppervlakte is ongeveer 1 400 km² in 'n seegebied van 274 000 km², met ’n bevolking van 48 351 (soos op 31 Desember 2011) van wie ’n groot deel in die hoofstad Tórshavn bly. Sowat 90 persent van die bevolking is lede van die Evangelies-Lutherse kerk. Die plaaslike Noord-Germaanse dialekte, verwant aan Yslands, vorm saam ’n aparte taal, gestandaardiseer as Faroëes.
Die Faroëreilande is sedert 1948 ’n selfregerende land binne die Deense koninkryk. Oor die loop van jare het die Faroërs beheer begin neem oor binnelandse sake. Gebiede, wat nog onder Deense verantwoordelikheid is, sluit militêre verdediging, polisie, justisie, geldeenheid en buitelandse sake in. Die Faroëreilande het ook verteenwoordigers in die Nordiese Raad as lede van die Deense afvaardiging.
Die Faroëreilande is met Denemarke en Noorweë geassosieer en deur hulle belas tot 1814, toe Noorweë onder die koningskap van Swede gekom het. Skandinawië was in politieke beroering na die Sesde Koalisieoorlog van die Napoleontiese Oorloë, toe die Verdrag van Kiel die beheer van die Faroëreilande, Ysland en Groenland aan Denemarke bemaak het in 1814. Die Deense handelsmonopolie het in 1856 geëindig.
Die naam Faroër beteken ‘skape-eilande’ en is afkomstig van die Ou Yslandse Fǽreyjar (øer is Deens vir ‘eilande’, dus is die naam Faroëreiland eintlik ’n pleonasme).
Week 34
Bretagne (Bretons: Breizh) is 'n administratiewe streek (Frans: région) in die noordweste van Frankryk, wat uit die départements Côtes-d'Armor (Bretons: Aodoù-an-Arvor), Finistère (Bretons: Penn-ar-Bed), Ille-et-Vilaine (Bretons: Il-ha-Gwilen) en Morbihan (Bretons: Mor-bihan) bestaan. Die administratiewe hoofstad is Rennes (Bretons: Roazhon).
Die naam Bretagne verwys naas die administratiewe gebied ook na die historiese provinsie Bretagne, waarvan tans net vier vyfdes deel uitmaak van die gelyknamige Franse région. Die oorblywende gebied, die département Loire-Atlantique met sy prefektuur Nantes (een van die voormalige hoofstede van die hertogdom Bretagne) is nou deel van die région Pays-de-la-Loire.
Die oorspronklike Gallies-Keltiese bevolking het die land Armorika of Aremorica (Bretons: Arvorig) of "Land voor die See" genoem.
Week 35
Quebec (Frans: Québec) is een van die tien provinsies van Kanada met 'n landoppervlakte van 1 540 687 vierkante kilometer en 7 907 375 inwoners (1 Julie 2010). Deur sy eie taal, sy kultuur en sy instellings, is dit 'n nasie in Kanada.
Die provinsie het grense met die Verenigde State in die suide, die provinsie Ontario in die weste en die provinsie Nieu-Brunswick (Engels: New Brunswick) in die ooste. Sowat die helfte van die grondgebied bestaan uit mere en riviere - die provinsie besit 16 persent van die wêreld se varswaterreserwes. Die noorde (Grand-Nord québécois) is arkties en yl bevolk, terwyl die vlaktes van die Saint-Laurentrivier tot die gematigde sone behoort.
Die grootste stede is Quebecstad, die provinsiale hoofstad, en Montreal.
Alhoewel Kanada Engels en Frans as amptelike tale het, is net Frans die amptelike taal van Quebec. As 'n oorblyfsel van die eertydse Franse kolonies in Noord-Amerika is die provinsie die enigste gebied op die vasteland met 'n Franssprekende meerderheid en 'n Franse regstelsel, die Code civil.
Selfregering speel 'n belangrike rol in die politiek van Quebec - die amptelike opposisie, die Sosiaal-Demokratiese Parti Québécois, is 'n voorstander van nasionale onafhanklikheid. Regeringspartye, wat die wegbreek van Kanada as politieke agenda verkondig het, het al twee referendums (in 1980 en 1995) oor hierdie saak gehou, tog het 'n klein meerderheid Québécois teen die voorstel gestem. In 2006 het die Kanadese Laerhuis 'n simboliese mosie aanvaar waardeur die "Franssprekende Québécois as 'n nasie binne die verenigde Kanada" erken is.
Week 36
Die All Blacks is Nieu-Seeland se nasionale rugbyspan. Rugby is Nieu-Seeland se nasionale sport en die All Blacks is 'n gedugte krag in internasionale rugby met 'n wenrekord teen alle ander lande.
Die All Blacks speel elke jaar teen die Australiese rugbyspan, die Wallabies, en die Suid-Afrikaanse rugbyspan, die Springbokke, in die Drienasiesreeks waartydens hulle ook om die Bledisloe Beker teen Australië speel. Die All Blacks het die Drienasiesreeks reeds nege keer in die toernooi se 14 jaar bestaan gewen, en het drie keer 'n Grand Slam behaal (in 1978, 2005 en in 2008), en is die huidige Bledisloe Beker wenners. Hulle is tans tweede op die rugbywêreldranglys en is in 2005, 2006 en 2008 as die Internasionale Rugby Raad se Span van die Jaar aangewys. Twaalf voormalige All Blacks is in die International Rugby Hall of Fame opgeneem.
Die span het vir die eerste keer in 1893 'n internasionale wedstryd gespeel teen Nieu-Suid-Wallis, en het hulle eerste toetswedstryd in 1903 gespeel: 'n oorwinning teen Australië. Dit is gevolg deur 'n toer na die noordelike halfrond in 1905 waartydens die span slegs teen Wallis in Cardiff verloor het.
Week 37
Die Springbokke, Bokke of amaBokoboko is Suid-Afrika se nasionale rugbyspan. Die Springbokke neem saam met Nieu-Seeland se All Blacks en Australië se Wallabies aan die Drienasiesreeks deel sowel as aan ander internasionale kompetisies soos die Rugbywêreldbeker. Alhoewel die Springbokke nie aan die eerste twee Wêreldbekertoernooie kon deelneem nie as gevolg van die sportboikot teen Suid-Afrika, het die land in 1995 as gasheer vir die toernooi opgetree en in hulle debuutverskyning die beker gewen. Die Springbokke het die All Blacks in die eindstryd met 15-12 geklop, 'n gebeurtenis wat tot vandag as een van die grootste prestasies in Suid-Afrika se sportgeskiedenis gesien word.
Die Springbokke speel in groen-en-goud truie en speel reeds sedert 1891 internasionale rugby toe 'n span van die Britse Eilande 'n toer na Suid-Afrika onderneem het waartydens die Springbokke hulle eerste toets op 30 Julie gespeel het. Die Springbokke word as een van die top-rugbyspanne ter wêreld beskou. Die vorige afrigter was Peter de Villiers en die uittredende kaptein John Smit. Heyneke Meyer is die afrigter vanaf 2012 en die nuwe kaptein is Jean de Villiers.
Week 38
Svalbard is ’n argipel in die Noordpoolstreek wat die mees noordelike deel van Noorweë vorm. Dit lê ongeveer 650 km noord van die Europese vasteland, halfpad tussen Noorweë op die vasteland en die Noordpool. Die eilandgroep lê tussen 74° en 81° noord (binne die Arktiese sirkel) en 10° en 35° oos. Spitsbergen is die grootste eiland, gevolg deur Nordaustlandet en Edgeøya. Die administratiewe sentrum is Longyearbyen en ander nedersettings sluit die Russiese myngemeenskap van Barentsburg, die navorsingsgemeenskap by Ny-Ålesund en Sveagruva, ’n mynbuitepos, in. Die argipel is onder die administrasie van die Goewerneur van Svalbard.
Die eilande is die die eerste keer as ’n walvisjagbasis in die 17de en 18de eeue gebruik, maar is daarna weer verlaat. Aan die begin van die 20ste eeu is begin met die ontginning van steenkool en verskeie permanente gemeenskappe is daar gevestig. Die Spitsbergenverdrag van 1920 erken Noorweegse soewereiniteit en die Svalbard-wet van 1925 het Svalbard ’n regmatige deel van die Koninkryk van Noorweë gemaak. Hierdie wet het ook verseker dat Svalbard ’n vrye ekonomiese en gedemilitariseerde gebied is. Die Noorweegse Store Norske en die Russiese Arktikugol is die enigste mynmaatskappye wat op die eilande werksaam is. Navorsing en toerisme het belangrike aanvullende industrieë geword. Twee groot navorsingsfasiliteite is die Universiteitsentrum in Svalbard en die Svalbard Wêreldsaadkelder. Daar is geen paaie tussen nedersettings nie en daar word van sneeumobiele, vliegtuie en bote gebruik gemaak. Svalbard Lughawe, Longyear dien as die poort na Europa.
Die argipel het ’n Arktiese klimaat maar het heelwat hoër temperature as ander areas wat op dieselfde breedtegraad lê. Die flora trek voordeel uit die lang middernagson om op te maak vir die poolnag. Svalbard is die broeiplek vir baie seevoëls en daar is ook ysbere, rendiere en seesoogdiere. Twee derdes van die argipel word ingeneem deur sewe nasionale parke en 23 natuurreservate, wat die grootliks onaangeraakte dog brose omgewing beskerm. Sestig persent van die argipel is gletser en daar is baie berge en fjords.
Week 39
Die Oktoberfest in die Beierse hoofstad München (Suid-Duitsland) is die grootste volksfees ter wêreld. Dit word sedert 1810 op die Theresienwiese in die weste van München gehou en lok jaarliks meer as ses miljoen besoekers. Die plaaslike brouerye brou 'n spesiale bier, die sogenaamde Wiesn Märzen, met meer stamwort en 'n hoër alkoholgehalte vir hierdie fees. Die 179ste Oktoberfest word vanaf 22 September tot en met 7 Oktober 2012 aangebied.
Oktoberfeste is vroeër dikwels in Beiere gehou om die laaste voorrade Maartbier voor die begin van die nuwe brouseisoen te verbruik.
Die huidige groot Oktoberfest in München is in vergelyking met ander volks- en skuttersfeeste in Duitsland nog 'n relatief onlangse verskynsel en is vir die eerste keer op 17 Oktober 1810 gehou. Ter geleentheid van hulle bruilof op 12 Oktober 1810 het kroonprins Lodewyk I van Beiere en prinses Therese van Sakse-Hildburghausen op 'n weiland net buite München 'n groot perdewedren gehou. Die weiland word sedertdien Theresienwiese genoem, en in die plaaslike Beierse dialek word na die Oktoberfest dus ook as d' Wiesn ("die weiland") verwys.
Aangesien kroonprins Lodewyk baie in die antieke Griekeland belang gestel het, het een van sy onderdane voorgestel om die fees in die styl van die antieke Olimpiese Spele te hou. Lodewyk was begeester deur hierdie idee, en in sy vroeë jare het die Oktoberfest gevolglik nog 'n oorwegend sportiewe karakter gehad. Die koningshof het destyds besluit om die perdewedren presies een jaar later nog eens te hou, en die tradisie van die jaarlikse Oktoberfest het 'n aanvang geneem.
Week 40
Die Olimpiese Somerspele van die XXXde Olimpiade is van 27 Julie tot en met 12 Augustus 2012 in Londen, die hoofstad van die Verenigde Koninkryk, aangebied. Dit was die dertigste aanbieding van die Somerspele sedert 1896. Dit was ook die derde keer dat Londen die spele georganiseer het na hulle eerste spele in 1908 en daarna in 1948. Tydens die geleentheid het 10 500 atlete aan 302 items in 26 verskillende sportsoorte deelgeneem. Danksy die insluiting van vroueboks was daar vir die eerste keer in alle sporte vroulike deelnemers.
Die opening- en sluitingseremonies het in die Olimpiese Stadion plaasgevind. Soos gebruiklik het die lande in alfabetiese volgorde die stadion ingestap. Caster Semenya, atleet en Wêreldkampioen tydens die Atletiekwêreldbeker in 2009, het die Suid-Afrikaanse vlag ingedra.
Die 2012 Paralimpiese Spele is van 29 Augustus tot en met 9 September in Londen gehou.
Week 41
Namibië, amptelik die Republiek van Namibië (Engels: Republic of Namibia, Duits: Republik Namibia) is ’n land in Suider-Afrika waarvan die westelike grens die Atlantiese Oseaan is. Die land grens ook aan Angola en Zambië in die noorde, Botswana in die ooste en Suid-Afrika in die ooste en suide. Hoewel dit nie aan Zimbabwe grens nie is Namibië met 200 m se rivierbedding van Zimbabwe geskei (dit is waar die grens met Zambië en Botswana is). Die land het op 21 Maart 1990 onafhanklikheid van Suid-Afrika gekry na afloop van die Suid-Afrikaanse Grensoorlog. Die hoofstad en grootste stad is Windhoek. Namibië is ’n lidland van die Verenigde Nasies, die Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap, die Afrika-unie en die Britse Statebond.
Die droë grond van Namibië is sedert die vroegste tye deur Boesmans, Damaras en Namas bewoon en sedert ongeveer die 14de eeu n.C. deur immigrerende Bantoes wat met die Bantoemigrasie gekom het. Dit het in 1884 ’n protektoraat van die Duitse Keiserryk geword en ’n Duitse kolonie gebly tot aan die einde van die Eerste Wêreldoorlog. In 1920 het die Volkebond aan Suid-Afrika ’n mandaat gegee om die land te bestuur. Suid-Afrika het sy wette dus ook op Suidwes-Afrika toegepas.
Opstande en eise deur leiers in Afrika het daartoe gelei dat die VN direkte verantwoordelikheid oor die gebied geneem het. Dit het SWAPO in 1973 erken as die amptelike verteenwoordiger van die Namibiërs. Namibië het egter gedurende hierdie tyd steeds onder Suid-Afrikaanse regering gebly. Na interne konflik het Suid-Afrika in 1985 ’n tussentydse administrasie in Namibië ingestel. Namibië het in 1990 volle onafhanklikheid van Suid-Afrika verkry, met die uitsondering van Walvisbaai en die Pikkewyn-eilande wat tot 1994 onder Suid-Afrikaanse beheer gebly het.
Namibië het ’n bevolking van 2.1 miljoen mense en ’n veelparty parlementêre demokrasie. Landbou, veeteelt, toerisme en mynbou — insluitend die myn van diamante, uraan, goud, silwer en onedele metale — vorm die ruggraat van die Namibiëse ekonomie. Gegewe die teenwoordigheid van die onherbergsame Namibwoestyn, is Namibië een van die yl bevolkste lande ter wêreld. Ongeveer die helfte van die bevolking leef onder die internasionale broodlyn en die land is swaar getref deur die Vigs-epidemie met 15% van die volwasse bevolking wat in 2007 besmet was.
Week 42
Andy Warhol (6 Augustus 1928 — 22 Februarie 1987) was 'n Amerikaanse kunstenaar, avant-garde filmmaker, skrywer, en sosiale figuur. Warhol het ook gewerk as 'n tydskrifuitgewer, musiekprodusent en akteur. Met sy agtergrond in die kommersiële kuns was Warhol een van die stigters van die Popkuns-beweging in die Verenigde State in die 1950's.
Warhol is veral bekend vir sy eenvoudige dog groter as lewensgroot, kleurkontrasterende skilderye (sifdrukwerke) van verbruikersitems, alledaagse voorwerpe soos Campbell se geblikte sop, papawerblomme en 'n piesang wat op die omslag van die musiekalbum The Velvet Underground and Nico (1967) verskyn het. Hy is ook bekend vir sy gestileerde portrette van twintigste eeuse ikone soos Marilyn Monroe, Elvis Presley, Jacqueline Kennedy Onassis, en Elizabeth Taylor.
Week 43
In wiskunde is die poolkoördinatestelsel, of poolkoördinaatstelsel, 'n twee-dimensionele koördinatestelsel waarin punte aangegee word deur 'n hoek en 'n afstand. Die poolkoördinatestelsel word in baie velde gebruik insluitend wiskunde, fisika, ingenieurswese, navigasie en robotika. Dit is veral nuttig in omstandighede waar die verhouding tussen twee punte geredelik in terme van hoeke en afstande bepaal kan word; in die Cartesiese koördinatestelsel kan sulke verhoudings slegs deur trigonometriese formules gevind word. Vir baie soorte krommes is 'n poolvergelyking die eenvoudigste wyse van voorstelling; en vir sommige die enigste.
Aangesien die koördinatestelsel tweedimensioneel is word elke punt deur twee polêre koördinate bepaal: die radiale-koördinaat en die hoekkoördinaat. Die radiale-koördinaat (gewoonlik voorgestel deur of ) dui die punt se afstand vanaf 'n sentrale punt wat as die pool (ekwivalent aan die oorsprong in die Cartesiese stelsel) bekendstaan. Die hoekkoördinaat (wat ook bekendstaan as die poolhoek of die asimuthoek, gewoonlik deur , of voorgestel) dui die positiewe of antikloksgewyse hoek tussen die punt en die 0° straal of poolas (wat ekwivalent is aan die positiewe x-as in die Cartesiese koördinaatvlak is) aan. In die poolkoördinatestelsel is die koördinaatlyne dus konsentriese sirkels ( = konstant) en strale ( = konstant) eerder as die reghoekige roosterpatroon wat by die Cartesiese koördinatestelsel ontstaan. Die poolkoördinatestelsel is dan ook ortogonaal aangesien die koördinaatlyne mekaar teen regtehoeke sny.
Die poolkoördinatestelsel kan op twee maniere na 'n driedimensionele stelsel uitgebrei word. In die silindriese koördinatestelsel word 'n derde koördinaat bygevoeg wat die hoogte van enige punt bo die vlak aandui, soortgelyk aan die manier waarop die Cartesiese koördinatestelsel na drie dimensies uitgebrei word. In die sferiese koördinatestelsel word 'n punt afgestip deur die koördinate deur twee hoeke en die afstand van die oorsprong gespesifiseer.
Week 44
Thailand (Thai: ประเทศไทย; amptelik die Koninkryk van Thailand, ราชอาณาจักรไทย) is 'n land in Suidoos-Asië wat in die Ooste aan Laos en Kambodja grens, in die Suide aan die Golf van Thailand en Maleisië en in die Weste aan die Andamanse See en Mianmar (vroeër Birma). Thailand word ook Siam genoem, wat die land se amptelike naam was tot 23 Junie 1939. Die woord "Thai" beteken "vry" in die Thaise taal. Die hoofstad van Thailand is Bangkok.
Die land se amptelike naam was "Siam" tot en met 23 Junie 1939, maar dit het weer as "Siam" bekend gestaan tussen 1945 en 11 Mei 1949, voor dit weer deur 'n amptelike bekendmaking verander is na Thailand (Thais: Prathetthai). Reeds voor die amptelike naamsverandering het Thais na hulle land verwys as Muang Thai. Die woord "Thai" (ไทย) is afgelei van die woord "Tai" (ไท), wat in Thai "vryheid" beteken. Thai is ook die naam van die hoof etniese groep in Thailand - wat daartoe lei dat sommige inwoners, veral die Chinese minderheid, steeds die naam Siam gebruik.
Week 45
Potsdam is die administratiewe sentrum en grootste stad van die Duitse deelstaat Brandenburg, met 'n bevolking van 159 224 (soos op 31 Maart 2012). Potsdam lê digby die suidwestelike stadsgrens van die Duitse hoofstad Berlyn wat 'n eie deelstaat in die hart van Brandenburg vorm, en maak deel uit van die Europese metropolitaanse gebied Berlyn-Brandenburg. Die middestede van Potsdam en Berlyn lê sowat 30 kilometer van mekaar af.
Potsdam is 'n gewilde toeristebestemming en word as een van die mooiste stede in Duitsland beskou. Dit is die voormalige hoofstad van die historiese koninkryk Pruise en beskik oor 'n ryk kulturele erfenis van, onder meer, koninklike kastele en parke, waarvan Sanssouci die bekendste is. Die stad is in 1990 deur UNESCO as 'n wêrelderfenisgebied gelys.
'n Voorstad van Potsdam, Babelsberg, het Londen, Praag en Rome as die belangrikste sentrum van die televisie- en rolprentbedryf in Europa verbygesteek. Die filmateljee Studio Babelsberg beskik oor die grootste kapasiteit en modernste geriewe van sy soort in Duitsland en ontwikkel nou ook tot 'n gewilde ateljee vir internasionale rolprentprojekte.
Week 46
Die buffel, affalo, nyati, Mbogo of Kaap-buffel (Syncerus caffer) is ’n gelyktonige hoefdier van die familie Bovidae, en die subfamilie Bovinae. Die swaarste trofeebuffel (aangeteken in die Willem Pretoriuswildreservaat) het 900 kilogram geweeg. Die rekordhoringlengte vir Suider-Afrika is aangeteken in Zimbabwe as 124,8 cm.
Die buffel is enorm groot, swaargebou en beesagtig in voorkoms. Volwasse bulle se velkleur is donkerbruin tot swart. Die koeie se velkleur is gewoonlik ligter. Jong buffels se vel het ’n rooibruin voorkoms. Die hare van die pels is kort en grof, en word yler met toenemende ouderdom.
Hulle het groot koppe, dik nekke, massiewe liggame en betreklike kort bene, met groot swaar hoewe. Die horings is swaar en enorm, en die sentrale horingbasis is veral by die bul goed ontwikkel. By ou bulle smelt die horingbasis van die twee horings oor die voorkop saam. Die horings buig eers af- en buitewaarts, en dan op- en binnewaarts, en word al dunner tot by skerp punte. Die ore is groot en hang onderkant die horings. Die stert is soortgelyk aan die van ’n bees en het ’n kwas van lang bruin of swart hare.
Week 47
Die Switserse Konfederasie is ’n klein federale staat in Sentraal-Europa, met Duitsland, Frankryk, Italië, Oostenryk en Liechtenstein as aangrensende lande. Die land het ’n lang tradisie van politieke en militêre neutraliteit, maar word dikwels ook vereenselwig met internasionale samewerking aangesien dit die tuiste is van baie internasionale organisasies.
Confœderatio Helvetica (CH), die Latynse weergawe van die amptelike naam, vermy ’n keuse tussen die vier amptelike tale. Die afkorting word op soortgelyke manier gebruik; dit word byvoorbeeld gebruik as Switserland se Internet-topvlakdomein, .ch.
Die bevolking van Switserland vorm geen etniese, taalkundige of godsdienstige eenheid nie. Hul identiteit word gevorm deur hul gemeenskaplike geskiedenis, die gemeenskaplike mites, die gemeenskaplike politieke oortuigings en beginsels (wat onder meer die federalisme, direkte demokrasie en neutraliteit insluit), die geografie en klein oppervlakte en ook die oortuiging dat hulle ’n uitsondering in Europa is.
Week 48
Buenos Aires is die hoofstad en die ekonomiese, kulturele en nywerheidsentrum van Argentinië en die grootste Spaanssprekende stad ter wêreld, met ’n bevolking van 2,89 miljoen in die Distrito Federal (203 km²) en 12,8 miljoen in die metropolitaanse gebied (Gran Buenos Aires) met ’n oppervlakte van 2 915 km².
Die stad is aan die mond van een van die grootste riviere wêreldwyd, die Río de la Plata (Silwerrivier), geleë. Aangesien Gran Buenos Aires sowat ’n derde van die Argentynse bevolking en ook die meeste belangrike instellings en hoofkwartiere van ondernemings huisves, oorheers sy ekonomie die res van die land.
Danksy talle winkels en boetieke, sy pragtige argitektuur, ’n ryk kulturele lewe, uitstekende restourante en sy kosmopolitiese bevolking van oorwegend Italiaanse, Spaanse, Franse, Duitse, Engelse, Oos-Europese, Arabiese en Asiatiese herkoms staan Buenos Aires ook as die Parys van die Suide bekend. Die stad is een van die mees Europese van Suid-Amerika en ook die Suidelike Halfrond en het sy Goue Era in die tydperk tussen 1880 en 1920 beleef, toe Argentinië danksy ongekende ekonomiese groei tot een van die tien welvarendste lande wêreldwyd ontwikkel het. Buenos Aires as sy skitterende hoofstad het destyds nuwelinge uit Europa gelok wat hier ’n beter heenkome probeer vind het.
Week 49
Die kruistogte was 'n reeks militêre veldtogte wat tussen die 11de eeu en die 13de eeue plaasgevind het, gewoonlik met goedkeuring deur die Pous. Oorspronklik was dit Rooms-Katolieke pogings gewees om die Heilige Land by die Moslems af te neem. Sommige was egter selfs teen ander Christene gemik, soos byvoorbeeld die Vierde Kruistog teen Konstantinopel en die Albigensiese Kruistog teen die Kathare van Suid-Frankryk.
Kruistogte word dus dikwels as heilige oorloë teen groepe of volkere, wat as interne of eksterne teenstanders van die Christendom beskou is, gedefinieer. Hierdie teenstanders sluit naas die Moslems ook ortodokse Griekse en Russiese Christene, heidense Slawiese volkere, Mongole, ketters soos die Kathare, Bogomiele en Hussiete en die politieke opponente van die pousdom in.
Die term "kruistog" is tydens die middeleeue nog nie gebruik nie; dit dateer uit 'n later tydperk en verwys na die kruise, wat deelnemers van die kruistogte op hulle kleding aangebring het.
In die breër sin word kruistog soms retories en metafories gebruik om 'n oorlog, wat 'n godsdienstige oogmerk het, te regverdig.
Party ywerige aktiviste mag egter ook na hulle sake verwys as kruistogte soos die kruistog teen ongeletterdheid, ensovoorts. Die term in hierdie verband het egter in onbruik verval in die Weste weens die politiese sensitiwiteit en oënskynlike disrespek teenoor Moslem-kulture. 'n Meer algemene moderne gebruik van die term is wanneer daar tipies op sarkastiese of verkleinerende wyse na dwepers verwys word.
Week 50
Die Franse taal (français) behoort tot die Romaanse groep binne die Indo-Europese taalfamilie. Van alle Romaanse tale het dit ten opsigte van sy struktuur en uitspraak die sterkste wegbeweeg van die oorspronklike Latyn.
Frans is naas Engels die enigste wêreldtaal wat op vyf vastelande gepraat word, en dit is die amptelike- of verkeerstaal van meer as die helfte van die Afrikalande. Dit is ook een van die belangrikste tale van die internasionale en diplomatieke verkeer, ’n beduidende onderwystaal en die taal van internasionale organisasies soos die UPU (Wêreldposunie).
Daar bestaan ’n enorme kloof tussen die literêre taal, wat deur die taalbouers geslyp word, en die algemene omgangstaal. Die norme van die skryftaal en korrekte spreektaal - français écrit en français parlé correct - geld nie noodsaaklik vir die gewone spreektaal - français parlé - nie. Die gesproke Frans het variante soos die langue familière - die omgangstaal van die goed opgeleides, die langue populaire - die algemene omgangstaal - en die argot, die groeptaal van ’n spesifieke beroep, klas of kring.
Week 51
Die Swartwoud (Duits: Schwarzwald) is die grootste van die Duitse middelgebergtes en lê in die suid-weste van die deelstaat Baden-Württemberg.
Die Romeine het die dig beboste bergreeks met sy kenmerkende donker naaldbome Silva Nigra genoem - die "Swart (of Donker) Woud", wat vir hulle onheilspellend en byna ondeurdringbaar was. Die Duitse naam Swarzwald is vir die eerste keer in 'n dokument van die Switserse klooster St. Gallen uit die jaar 868 gebruik.
Die Swartwoud is die grootste bosgebied in Duitsland en bestaan hoofsaaklik uit denne- en sparbome. Vandag is die Swartwoud een van die gewildste toeristebestemmings in Duitsland.
Die gebied is verdeel in drie administratiewe geweste: Noord-Swartwoud (Duits: Nordschwarzwald) met 'n oppervlak van 2 339,91 vierkante kilometer en 598 867 inwoners (2004), Swartwoud-Baar-Heuberg (Duits: Schwarzwald-Baar-Heuberg) met 'n oppervlak van 2 529,07 vierkante kilometer en 489 104 inwoners (2004), en Suidelike Bo-Ryn (Duits: Südlicher Oberrhein) met 'n oppervlak van 4 062,03 vierkante kilometer en 1 037 353 inwoners (2005). Die bergreeks self beslaan egter net 'n gedeelte van hierdie administratiewe eenhede - sowat 6 000 vierkante kilometer.
Week 52
Australië, amptelik die Australiese Gemenebes, is 'n land in die Suidelike Halfrond en bestaan uit die Australiese kontinent (die wêreld se kleinste kontinent), die eiland Tasmanië en 'n aantal ander eilande in die Indiese Oseaan, die Stille Oseaan en die Suidelike Oseaan. Australië se buurlande is Indonesië, Oos-Timor en Papoea-Nieu-Guinee in die noorde, die Solomoneilande, Vanuatu en Nieu-Kaledonië in die noordooste en Nieu-Seeland in die suidooste.
Die Australiese vasteland word al reeds vir meer as 42 000 jaar deur Australiese Inboorlinge bewoon. Na verskeie besoeke deur Europese ontdekkingsreisigers en handelaars in die 17de eeu, was die oostelike helfte van Australië in 1770 deur Groot-Brittanje opgeëis en oorspronklik deur wettelik gestrafte oortreders as deel van die kolonie van Nieu-Suid-Wallis gevestig, beginnende op 26 Januarie 1788. Soos die bevolking gegroei het en nuwe areas ontdek is, is vyf ander self-regerende Britse kolonies tydens die 19de eeu gevestig.
Op 1 Januarie 1901 het die ses kolonies saam 'n federasie geword en die Australiese Gemenebes was gevorm. Sedertdien het Australië 'n stabiele liberale demokratiese politieke stelsel gehandhaaf en bly dit steeds 'n ryk van die Britse Statebond wat die Britse monarg as hulle eie herken. Die hoofstad van Australië is Canberra, wat geleë is in die Australiese Hoofstadgebied (Australian Capital Territory). Die bevolking van 22 miljoen is gekonsentreerd in die vastelandse staatshoofstede Sydney, Melbourne, Brisbane, Perth en Adelaide.