Transsibirischi Ysèbaa
| Moskau – Wladiwoschtok | |
|---|---|
 rot: Transsibirischi Ysèbaa blau: bis 1930 bruuchti Streggèfüürung weschtlich vo Omsk schwarz: Südvariantè vo dè Transsib-Streggi grüè: Baikal-Amur-Magischtralè orange: Amur-Jakutischi Magischtralè | |
| Streckelengi: | 9288 km |
| Spurwyti: | 1520 mm (Russischi Spur) |
| Hegschtgschwindigkeit: | 140 km/h |
| Strèggètabèllè | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Diè Transsibirischi Ysèbaa (russisch Транссибирская магистраль, Schriibwys Transsibirskaja magistral; früèner au als Sibirischi Ysèbaa benamst, amtlich abber nu für d Deilschtreggi vom Ural bis zum Baikalsee[1]), kurz Transsib dauft, isch mit 9288 km diè längscht Ysèbaaschtreggi vo dè Wält, mit mee wiè 400 Baanhööf zwǜschè Moskau un Wladiwoschtok am Pazifik. Si isch d Hauptvokeersachsè vo Russland un d Läbbensõdèrè vo Sibiriè.
Dè Regèlbedryb vo dè Transsibirischè Ysèbaa wörd vo dè staatlichè Russischè Ysèbaagsellschaft (RŽD) durrègfüürt. Wiè diè meischtè Ysèbaaschtreggè vom Land isch si in Breitschpur mit èrè Spurwitti vo 1520 mm baut worrè.
Gschichte
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Gründ für dè Bau
[ändere | Quälltäxt bearbeite]I dè zweitè Hälfti vom 19. Johrhundert hèt Russland für s Uusbeutè vo dè sibirischè Boddèschätz uumöglich länger uff Pferdefuurwärch un Laschtkään setzè chönnè, dõrum sin i dè 1870er Johr Blaanungè für è Ysèbaa durch ganz Sibiriè gmacht worrè. Nõchdèmm diè russisch Ysèbaa 1886 dè Oschtrand vom Ural un dõdemit dè Ygang zuè Sibiriè erreicht hèt, sin voschidni Trassèfüürungè evaluyrt worrè. Dè Finanzminischter Iwan Alexejewitsch Wyschnegradski hèt èn Inselbedryb wellè un d Inselbaan mit èrè modernisyrtè Flussschifffaart kombinyrè wellè. Au Russland hèt zu sèllèm Zitpungt nit vill Erfaarung mit söttigè Kontinentalbaanstrèggè cha un im europäisch-russischè Deil vom Zarèrych hèt mò traditionèll uff Flüss als Handelswäg gsetzt, well s wite russische Gebièt stark durchzogè isch mit Wasserläuf un im Süddeil vo Sibiriè kein Permafroschtboddè git, wa im Früèling un Hèrbscht alli Wäg zu Matschpischtè macht. Abber dè Zar Alexander III. hèt sich uff Aarõtè vom Vokeersminischter (ab 1892 Finanzminischter) Sergei Juljewitsch Witte, wellè selber Erfaarungè i dè Ysèbaawǜrtschaft ghaa hèt, für è transkontinentali Baanschtreggi entschiddè, d Transsib.
Dè Witte hèt kalkulyrt, dass Russland durch d Transsib èn lychterè Zuègang zum chinesischè Markt haa würd, dèrrèwäg au dè europäische Handel mit China zum Deil uff èm Landwäg durrègfüürt wörrè chönnt. Asè isch z. B. beabsichtigt gsi, dè chinesische Teehandel, wo den Großbritanniè durch dè indische Tee kabutt gmacht hèt, widder z beläbbè. Ebbèso isch s durch è Ysèbaa wǜrtschaftlich worrè, sibirisches Getreide i dè europäischè Deil weschtlich vom Ural un nôch Russisch-Mittelasiè z dransportyrè. Dezuè isch d Erwartung chò, dass d Baan diè sibirischi Wǜrtschaft aakurblè un uusländischi Inveschtitionè aalockè würd.
Finanzyrung
[ändere | Quälltäxt bearbeite]S Brojèkt für dè Bau vo dè Transsib isch durch dè Finanzminischter Witte gleitet worrè. S Inveschtitionsvolumè isch am Aafang uff 325 Millionè Rubel eschtimyrt worrè, wa wèg dè russischè Staatsschuldè nur durch d Uffnaam vo Aaleiè im Uusland, bsunders z Frankrych un Belgiè, möglich gsi isch. Sèlli Kredit sin buèchhalterisch als „Ynaamè“ vobuècht worrè. Zum Bau sin russischi Gräät un yheimischs Matriaal vowendèt worrè, wodurch d yheimischi Broduktion an Iisè, Staal, Kiès, Zemènt un Holz èn starkè Uffschwung gnõ. È Drittel vo dè russischè Johresbroduktion an Rohiisè isch zum Bau vo dè Transsib vowendèt worrè.
Übber diè èndgültigè Baukoschté git es abwychendi Aagabè. Ähnlich wiè bi andrè staatlichè Großinveschtitionè in Sibiriè un anderschtwo isch diè èndgültigi Bausummè gegübber dè prognoschtizyrtè 325 Millionè bi wittem, um mee wiè è Milliardè Rubel, übberschrittè worrè. Diè durchschnittlichè Baukoschtè söllèt 72.000 Rubel pro Kilometèr bedrait haa, bi dè Baikalsee-Umgehung 197.000 Rubel pro Kilometèr.
Bau vo 1891 bis 1916
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Im März 1891 hèt dè Zar Alexander III. dè Aafang vom Bau für d Transsib proklamyrt und dè dõmòlige Zarewitsch Nikolai, dè spôtere letschte Zar vo Russland, hèt i dè Nôchi vo Wladiwoschtok dè erscht Spatèschtich durrègfüürt.[2][3][4]
Weschtlichè Abschnitt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Vo Tscheljabinsk am Ural uus isch dè zweit Bauaagriff vo Weschtè hèr losgangè. Uffgrund vo dè rysigè Dischtanzè isch dè Bau vo dè Streggi in voschidnè Regionè glychzitig durrègfüürt worrè. Diè hüt no exischtyrendè Ysèbaavowaltungè (Weschtsibirischi, Krasnojarsker, Transbaikal-, Oschtsibirischi un Fèrnoscht-Baan) hèn irèn Nammè nõch sèllè Bauabschnitt chriègt. 1894 isch Omsk vom Ural uus erreicht worrè, im nägschtè Johr dè Ob, un am 16. Auguscht 1898 hét dè erschte Zug d Stadt Irkutsk i dè Nôchi vom Baikalsee. D Faarzit uff sèllèm Abschnitt Moskau-Irkutsk bedrait guèt sechs Faardääg (Stand: 2001).
Wladiwoschtok
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Sèllè Abschnitt, wo vo Wladiwoschtok 800 km wit voraadribbè worrè isch, isch vo 1891 bis 1897 baut worrè.[5] Im Oschtè isch d Blaanung mangelhaft gsi. In Transbaikaliè hèn ganzi Streggèabschnitt neu vomessè wörrè müèsè, wo sich usègschtellt hèt, dass d Trassè im Übberschwemmungsberych vom Amur trassyrt worrè isch, wo im Früèling 10 Meter Hochwasser gfüürt hèt.[6] Èrdrutsch hèn am Ussuri schu fèrtiggschtellti Bahndämm übberdeggt, Obberbau un Gleis sin im Matsch vosunkè, wenn dè Permafroschtboddè obberflächlich aataut isch.
Zentralsibiriè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Je witter vo Weschtè nõch Oschté vordrungè worrè isch, umso mee Schwirigkeitè hèn sich ergää: I dè Barabaschteppè hèt s Brunnè bruucht, well s Obberflächèwasser für d Dampfloks nit vowendbar gsi isch. S Glyche hèt für s Gelände goltè: Znägscht sin als großi Ingenieurbauwärch nu d Bruggè übber diè großè sibirischè Strööm erforderlich gsi. Dè 1920 km lange Abschnitt zwǜschè Krasnojarsk un Irkutsk sin i dè Johr 1893 bis 1898 baut worrè.[7]
Baikal
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Im Berych vom Baikalsee isch s Gelände – vo Weschtè hèr aagluègt – gebirgig ud schwiriger für s Trassyrè worrè. Zum èrschtè Mòl hèt s Tunell bruucht – mee wiè 30 – un 200 Bruggè uff èrè Länge vo nu 260 km. Dè Bauabschnitt vom Oschtufer vom Baikalsees isch 1072 km lang un isch i dè Johr vo 1895 bis 1900 baut worrè. Au dõ isch d Blaanung mangelhaft gsi. 1897 sin durch è Übberschwemmung 300 km Streggi un 15 Bruggè wèggschpüèlt worrè.[6]
Dè Streggèvolauf am Baikalsee isch langi Zit umschtrittè gsi. Zwei Streggèvoläuf hèt zur Uuswaal gää. Dè einte – zwǜschè Irkutsk un èm Südzipfel vom Baikalsee - hèt im hütigè Volauf entschprochè, un isch wègè dè starkè Stygungè umschtrittè gsi, well diè Lokomotyvè, wo annèdubaki zur Vofüègung gschtandè sin, sèll Stygungsmaß nit packt hèn. Sèlli Streggi het dè Nõchdeil vo hochè Koschtè wègè dè Huufè Bruggè un Tunell ghaa, well d Streggi übber d Bärg un au übber èn Pass gangè wär.
Dè umgsetzte Alternatyvvorschlag isch d Baikalbaan vo Irkutsk a dè Angara nõch zum Baikalsee gsi. Diè provisorischi Endschtation am See isch Port Baikal gsi, wo dirèkt am südlichè Portal vom Angara-Uusfluss us èm See lyt. Dirèkt gegèübber vo Port Baikal lyt Listwjanka am nördlichè Portal vom Angara-Uusfluss. Vo dört hèn im Summer zwei Dampfschiff mit Iisbrecherqualitätè, wo als Fäärè Wägè zum andrè Seeufer übbergsetzt hèn. Diè Schiff sin z Ängland baut worrè, in Einzeldeil zerlait, a dè Baikalsee dransportyrt un dört zämmèbaut worrè. Ab 1900 hèn diè beidè Schiff Baikal un Angara Wägè, Ladung un Reisendi übber dè See dransportyrt. D Baikal isch è Ysèbaafäärè, wo im Bürgerchrièg schwèr bschädigt un unwit vom Haffè Myssowaja vosènkt worrè isch. D Angara isch è Personèfäärè, wo hüt im Museum z Irkutsk stòt. Dè Fäärhaffè am Oschtufer isch z Myssowaja etablyrt worrè, well dört dè Fèrnoscht-Abschnitt vorläufig am See z Ènd gsi isch. Im Winter sin Ladung un Reisendi mittels Pferdeschlittè übber dè zuègfrorene Baikalsee vo Port Baikal nõch Myssowaja brocht worrè. Im Februar 1904[8] sin Schinnè uff èm Iis vom Baikalsee volait worrè. Dõdeby sin abber d Wägè un mèngmòl Loks, wo in zwei Deil zerlait worrè sin, einzeln vo Rösser übber dè See zogè worrè.> Ei Lokomotyvè isch dõdeby im Baikalsee abgsoffè, well mò vosuècht hèt, d Dampflok aazheizè, demit si selbschtändig übber s Gleis faarè cha. S Gleis isch uff Holzschwellè volait gsi, an é baar Stellè hèt mò d Gleis dirèkt uff Schneebänk volait. Grund für sèll kurzfrischtige Provisiorium isch dè Russisch-Japanischè Chrièg gsi, wo nit nu dè Transport vo Personè, sondern au vo schwèrèm Chriègsmatriaal nötig gmacht hèt, wo sowoll z Port Baikal wié au z Myssowaja hèt müèsè umgladdè wörrè. Glychzitig isch dè Bau vo dè Baikalsee-Umfaarung um dè Südzipfel vom See ummè fürsi dribbè worrè. Im Februar 1904 isch d Streggi am Oschtufer abber nu vo Myssowaja bis Tanchoj fèrtig gsi, sèllèwäg isch s Iisgleis vo Port Baikal bis Tanchoj volait worré. Sèll Gleis isch ganzi 17 Dääg in Bedryb gsi, well im März s Iis uff èm Baikalsee nǜmmi draagfähig gnuèg isch. Im Hèrbscht 1904 isch d Baikalsee-Südumfaarung fèrtiggschtellt worrè. Allei sèlli Umfaarung hèt allerdings schu è Längi vo öppè 180 km ghaa, diè dirèkt Vobindung vo Port Baikal übber dè Baikalsee a s Oschtufer bedrait minimal 35 km. Anderschtummè hèt sèlli Streggi d Fäärè im Summer un dè Rösslischlittè un d Rössli-Iis-Baan im Winter vollschtändig übberflüssig gmacht.
Uusbauschtandard
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Uffgrund vo dè ekstreemè klimatischè Bedingungen – bis zuè -50 °C im Winter un Boddèfroscht bis i dè Juni iè – isch dè Zitschlitz für Arbètè churz. Brüggè sin znägscht nu us Holz un èrscht denõ us Stei odder Staal baut worrè, demit mò schneller fürsi chò isch. Holz hèt dè Nachdeil ghaa, dass d Bruggè durch Funkèflug vo dè Dampfloks aagschmürzlèt odder abbrènnt sin. Èn Huufè Baumatriaal (ußer Holz un Stei) hèn dè Seewäg übber Odessa am Schwarzè Meer gu Wladiwoschtok am Nordpazifik nää müèsè. Vo Wladiwoschtok hèt mò s Matriaal unter Umschtänd no öppè 2900 km bis a s Oschtufer vom Baikalsee fuggèrè müèsè.
Znägscht isch d Streggi eingleisig uusbaut worrè. Us Koschtègründ isch bi dé Qualidät vom Materiaal un Uusbau nu dè Mindeschtstandard iighaaltè worrè. Vom Blaanungskomitee sin dõdefür diè technischè Aaforderungé abgsènkt worrè. D Gleis sin nu halb so schwèr wiè normal un hèn sich nach obbè bogè, d Schwellè sin im Boddè vofuult. Dè Bau vo Tunell isch vomidè worrè, in dèm mò starki Neigungè un ängi Bögè in kauf gnõ hèt, asè hèt d Högschtgschwindigkeit stellèwys nu 20 km/h bedrait. Nõch`èm Früèlingsrègè „sin d Züüg wiè Eichhörnli vom Gleis gumpèt“, ergo hèt s im èrschtè Bedrybsjohr bis zuè drei Uufäll pro Daag gää.
Büèzer
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Je witter d Bauschtellè im Oschtè glègè sin, um so hüüfiger hèn d Saisonbüèzer us China, Korea un Japan, wo um d Hälfti billiger gsi sin wiè diè russischè Arbètschräft (45 Rubel Monètsloon), dè Bai übbernõ. Au Stròfgfangeni un Zwangsbüèzer sin dört èrschtmòls ygsetzt worrè. Nu 29 Brozènt vo dè Büèzer sin us Sibiriè gsi. Jeddè vyrte Steimetz für dè Brüggèbau isch us Italiè gsi. D Gsamtzaal vo dè 1895 ygsetztè Büèzer hèt fascht 30.000 bedrait. Dè Schätzungè nõch sin a dè voschidènè Streggèabschnitt bis zuè 90.000 Büèzer glychzitig mit èm Bau bschäftigt gsi.
Mangelhafti Arbètssicherheit un zaalrychi Krankètè, wo z Asiè no witt vobreitet gsi sin, hèn dè Bautrupp dezimyrt. Chronischè Ärztemangel un fäälendi sanitäri Aalaagè hèn sèlli Situation witter voschärft. Zeendausendi Büèzer sin bim Baanbau ums Läbbè chò.
Chinesischi Oschtysèbaa
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Schu im Februar 1903 isch diè Chinesischi Oschtysèbaa übber chinesischs Gebièt durch d Mandschurei nõch Wladiwoschtok als Abkürzung vo dè Transsib im russischè Fèrnè Oschtè in Bedryb gnõ worrè. Um d Oschtysèbaa bauè z chönnè, hèn d Russè è Abmachung mit dè Chinesè droffè, wo s Abdrèttè von èm Korridor für d Trassè durch d Mandschurei vo China a Russland mit sich brocht hèt. Im Gegèzug hèn russischi Truppè mit dè chinesischè Truppè kollarboryrt, um d Japaner am Ydringè i d Mandschurei z hindèrè. Churz hinternand uffdrèttendi Schwirigkeitè hèn d Baukoschtè vo dèrrè Streggi i d Höchi dribbè: 1899 un 1901 isch d Beulèpescht un 1902 Cholera uusbrochè. 1900 hén Büèzer, wo sich am Boxeruffschtand beteiligt hèn, öppè 700 Kilometèr Gleis kabutt gmacht. D Russè hèn dèm Brõtè abber nit rächt traut, un dõrum parallel zuè dè Oschtysèbaa dè Fèrnoscht-Abschnitt vo Transsib, wo hüt nõ in Bedryb isch, vom Baikalsee bis an Amur witter baut, woby d Güèter mit èm Schiff bis Chabarowsk am unterè Amur odder witter bis zuè dè Amur-Mündung dransportyrt wörrè hèn müèsè.
Russisch-Japanischè Chrièg
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Am Aafang vom Russisch-Japanischè Chrièg im Februar 1904 isch d Kapazidät vo dè Transsib uff zee Züüg pro Daag un Richtung limityrt gsi. Bis zum Chriègsènd hèt mò d Kapazidät abber mee als vodopplè chönnè. Au sèll hèt für diè milidärischè Zyl nit glangèt: Russland hèt dè Chrièg volorè. Es sin zwei Flaschèhäls uusgmacht worrè, wo für diè Nidderlaag gsorgt hèn:
- d Gsamtschtreggi isch bis 1908 nu eingleisig gsi
- d Dirèktvobindung übber dè Baikalsee
Well d Transsib vo Aafang aa nu uff dè billigschtè Rillè baut worrè isch, hèt mò vo allem uff s zweite Gleis vozichtet, un diè milidärischè Uuswǜrkungè, dè Voluscht vo dè Kontrollè übber d Mandschurei, glatt unterschätzt. Uss glychèm Grund hèt mò au uff diè koschtschpyligi Südumfaarung vom Baikalsee (übber Sljudjanka) bis dört vozichtet, um im Januar 1904 gwaltig bressyrè z müèsè, well d Pferdeschlittè, wo s Matriaal übber dè See zogè hèn, nit gnuèg Kapazidät ghaa hèn. Dõrum hèt mò in chürzeschter Zit è ca. 40 Kilometèr langi Streggi uff èm Iis vom Baikalsee volait. Allerdings isch dè Trick au dõ vorèckt, well alli Wägè mit Pferd übber dè See hèn zogè wörrè müèsè, nõchdèm diè einzig Lok unter Dampf durch s Iis brochè un im See vosunkè isch. Folgendi Konsequènzè sin us èm volorenè Chriég zogè worrè:
- ab 1908 hèt mò suksessyv aagfangè, è zweits Gleis z volegè. Dè Uusbau hèt mee wiè 500 Millionè Rubel koschtet un isch èrscht nõch èm Zweitè Wältchrièg fèrtig gschtellt worrè.
- ab 1908 hèt mò d Amurbaan bis Chabarowsk witter baut, wèll diè Chinesischi Oschtysèbaa nõch èm Chrièg unter dè Kontrollè vo dè Japaner gschtandè isch un dè Amur mèngmòl Niddrigwasser ghaa hèt, wo kei Schifffaart mee zuèglõ hèt.
- d Baikalsüdumfaarung isch baut worrè, um dè Fäärbedryb èndlich ablösè z chönnè. D See-Streggi isch mit hochèm Uffwand vom Fäärhaffè Baikal am Weschtufer vom Baikalsee bis Sljudjanka baut worrè.
Yweihung vo dè durchgängigè Transsib
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Im Oktobèr 1916 isch d Transsib mit dè Yweihung vo dè Amurbrugg bi Chabarowsk fèrtiggschtellt worrè.
Uuswǜrkungè vom Baanbau
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Diè Transsibirischi Ysèbaa hèt uumittelbari bositivi Uuswǜrkungè uff d Wǜrtschaft vom Gebièt ghaa, wo sie erschlossè hèt. Uuslandsinveschtitionè im Bärgbau, Handel, Ysèbaanè un Fabrikè, vóbundè mit dè Errichtung vo Konsulatè un Ußèhandelsbüros in Wladiwoschtok sin Zeichè vom wǜrtschaftlichè Uffschwung. Ghandlèt wörd mit Holz, Kollè un Läbbènsmittel.
É witters Zeichè s vo wǜrtschaftlichem Uffschwung isch d Zuèwanderung gsi. Bim Aafang vom Bau (1891) hét Sibiriè öppè füüf Millionè Ywooner. Abber allei zwǜschè 1903 un 1914 hèn sich öppè vyr Millionè Buèrè dè Trassè nõch aagsidlèt. Dè Faarpriis für Zuèwanderer hèt pro Familliè nu füüf bis zee Rubel gmacht, well d Zuèwanderung im staatlichè Intresse glègè isch.
Uusbau
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dè zweischpurige Uusbau vo dè Transsib isch nõch èm Zweitè Wältchrièg fèrtiggschtellt worrè. Im Zämmèhang mit dè Brojèktyrung vom Irkutsker Stausee a dè Angara isch diè urschprünglich voworfeni Dirèktvobindung vo Irkutsk bis Sljudjanka übber èn Pass vom Baikalgebirge mit mèngè Ysèbaatunell baut worrè. Diè neu Streggi isch 1949 in Bedryb gangè.[9] Beidi Streggè sin znägscht parallel bedribbè worrè, woby diè neui witter uusbaut un bis 1956 elegtrifizyrt worrè isch. Nõch èm Fluètè vom Irkutsker Stausee, wo 1959 fèrtig worrè isch, hèt mò diè aalti Streggi zwǜschè Irkutsk un èm Baikalsee stillglait. Dè Abschnitt Sljudjanka – Port Baikal am südlichè Weschtufer vom Baikalsee isch dõdemit zuè nèrè Stichschtreggi vo nu no lokaler Bedütung worrè, wörd abber mee un mee vo Tourischtikzüüg befaarè. Dõdemit isch au d Fäärvobindung bzw. d Pferdeschlittèvobindung übber dè See endgültig übberflüssig worrè, well dè Abschnitt Irkutsk - Port Baikal nǜmmi eksischtyrt hèt. Us touristischer Sicht isch es schad, dass ein vo dè schönschtè Abschnitt vo dè Transsib, Port Baikal - Sljudjanka, nǜmmi vo dè normalè Reisezüüg uff dè Transsib befaarè wörd. Dè Bligg uff dè Baikalsee isch sit dèm nu nò uff èm südlichè Oschtufer-Abschnitt Sljudjanka - Posolskoje möglich.
I dè 1950er un 1960er Johr sin vo dé Transsib mèngi Stichbaanè gu Nordè un Südè aaglait worrè, um d Holzyschlaggebièt vo dè Taiga un d Kornkammèrè vo dè Steppe besser aazbindè chönnè. Asè isch öppè diè Südsibirischi Baan vo Jurga übber Nowokusnezk un Abakan bis Taischet entschtandè, wo én Gürtel vo zwei- bis füüfhundert Kilometèr um d Transsib vokeerstechnisch erschlossè hèt. Us milidärstrategischè Gründ (d Transsib lauft stellèwys nit witt vo dè russisch-chinesischè Gränz èwäg durrè) isch è zweiti, nördlich trassyrti Streggi, wo um dè Nordzipfel vom Baikalsee ummè gòt, volait worrè, d BAM. Si zwygt z Taischet, nordweschtlich vom Baikalsee, vo dè Transsib ab un volauft öppè 600 Kilometèr nördlich vo sèllèrè parallel in Richtung Pazifik.
Well Wladiwoschtok früèner militärisches Spèrrgebièt gsi isch, hèn Uusländer vo Nadeschdinskaja (km 9249) nõch Nachodka (Uusreisehaffè für Uusländer nõch Yokohama, Japan) faarè müèsè. Mit sèllèrè Variantè isch d Gsamtschtreggi sogar 9438 km (statt 9288 km) lang gsi. Sèll Spèrrgebièt isch us russischer Sicht nötig gsi, well im einzigè (fascht) iisfreiè, russischè Pazifik-Hafffè diè gsamti russische Pazifikflottè stationyrt gsi isch.
Diè durchgehendi Elegtrifizyrung isch nõch 74 Jahr am 25. Dezembèr 2002 abgschlossè worrè. Sèlli isch übber Johrzeente abschnittswys gmacht worrè:
- 1929–1937: Moskau–Alexandrow (112 km), nu für Vorortvokeer (im Zweitè Wältchrièg zitèwys widder demontyrt)
- 1942: churzè Abschnitt im Stadtgebièt vo Swerdlowsk (Personèbaanhof–Rangyrbaenhof, 3 km)
- 1951: Aafang vo dè Elegtrifizyrung vom sibirischè Deil mit èm Abschnitt Tschulymskaja–Ob (115 km)
- 1958: Aafang vo dè Elegtrifizyrung vom europäischè Deil (au für Fèrnvokeer) mit èm Abschnitt Alexandrow–Jaroslawl (170 km)
- 1960: diè gröscht Streggi innerhalb von èm Johr wörd mit 947 Kilometèr elegtrifizyrt (Mariinsk–Tschernoretschenskaja weschtlich Krasnojarsk sowié Ujar–Taischet–Sima)
- 1962–1963: Elegtrifizyrung vom öschtlichschtè Abschnitt vo dè Transsib Ussurijsk–Wladiwoschtok (112 km)
- 1969: Fèrtigschtellung vo dè Elegtrifizyrung vom europäischè Deil mit èm Abschnitt Nomscha (zwǜschè Galitsch un Manturowo)–Swetscha (weschtlich Kotelnitsch, 238 km)
- 1973/1974: z Oschtsibiriè/Transbaikaliè wörd Karymskaja vo Weschtè hèr erreicht
- 1979–1981: Elegtrifizyrung vom Weschtabschnitt vo dè Fèrnoschtysèbaan Archara (öschtlich vo Sawitinsk)–Chabarowsk (452 km)
- 1983/1984: Elegtrifizyrung vo Weschtsibiriè mit ém Abschnitt Wagai (bi Tjumen)–Nasywajewskaja (415 km) fèrtig gmacht
- 1983–1994: Luggèschluss Oschtabschnitt vo dè Transbaikal-Ysèbaa Karymskaja–Archara (1785 km)
- 1993 bis 25. Dezembèr 2002: Luggèschluss Fèrnoschtysèbaa Chabarowsk–Ussurijsk (645 km)
Streggi
[ändere | Quälltäxt bearbeite]D Streggi volauft übber 7000 km vo Wescht nõch Oscht un 1400 km vo Nord nõch Süd. D Transsib wörd landschaftlich vorwiègend durch d Taiga brägt. Bi Kilometèr 1777 (im Ural) markyrt èn Obelisk südlich vo dè Gleis d Gränzè zwǜschè Europa un Asiè. Im Brinzyp wörd èrsch dört us dè Transrussischè diè Transsibirischi Ysebaa.
A dè Trassè vo dè Transsib ligèd 89 Städt, unter andrem Nischni Nowgorod, Kirow, Perm, Jekaterinburg, Omsk, Nowosibirsk, Krasnojarsk, Irkutsk, Ulan-Udee, Tschita un Chabarowsk. Èn wichtigè Parallelzweig zuè dè Hauptschtreggi durchquert um d Stadt Petropawl (Petropawlowsk) uff énèm öppè 180 Kilometèr langè Abschnitt kasachisches Gebiét.
Diè Transsibirischi Ysébaa übberquert 16 großi Flüsse (Wolga, Wjatka, Kama, Tobol, Irtysch, Ob, Tom, Tschulym, Jenissei, Oka, Selenga, Seja, Bureja, Amur, Chor un Ussuri). Drübber usè volauft si 207 km am Baikalsee nõch un 39 km am Ufer vo dè Amurbucht. Bis zuè dè Oka chrützt d Transsib diè nõch Nordè flièßèndè Strööm un Flüss z Weschtsibiriè, èrscht ab dè Oka folgèt d Trassè Flüss, wo nõch Oschtè witter laufèd.
Urschprünglich isch d Streggi zwǜschè Moskau un Omsk witter südlich übber Tula, Rjaschsk, Pensa, Samara, Ufa un Petropawlowsk. Érscht ab Mitti vo dè 1930er Johr sin dié durchbundenè Züüg übber diè no hüt bruuchti Streggi gangè.
Weschtlich vo Chabarowsk lauft die Transsib am linkè Ufer vom Amur nõch, ergo im Abschtand von è baar Kilometèr zuè dè russisch-chinesischè Staatsgränz. Well s am Amur diversi Uuseinandersetzungè vo dè Russè un Chinesè gää hèt, hèn d Russè è baar hundert Kilometer witter nördlich us strategischè Gründ d BAM barallel zuè dè Transsib baut.
D Transsib-Station BAM isch mit dè BAM-Station Tǜnda vobundè, sèll isch diè öschtlichschte Vobindung Transsib-BAM.
Vo Chabarowsk nõch Wladiwoschtok folgèt d Transsib-Streggi im Dal vom Ussuri. Im Mündungsberych vom Ussuri i dè Pazifik hört d Transsib a dè Spitzè von èrè Halbinslè uff, dört stòt dè Kilometèrschtei 9288 im Baanhof vo dè 1860 gründètè Küschtèstadt Hèrrscher vom Oschtè (Wladiwoschtok).
Vo dè Transsibirischè Ysébaa zwygèd Streggè nõch Zentralasiè, diè Transmonglischè Ysebaa vo Ulan-Udee i d Mongolei un d Volksrepublik China ab. In irer Fortfüürung südlich vo Wladiwoschtok füürt d Baanschtreggi Chassan-Rajin nõch Nordkorea.
Bedryb
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Übber diè Transsibirischi Ysébaa vokeert au diè längscht durchgängigi Zugvobindung vo dè Wält (Moskau–Wladiwoschtok–Pjöngjang). Jeddè zweitè Daag volòtt én Zug 1/2 (Rossija) dè Jaroslawler Baanhof z Moskau un i dè Gegèrichtung Wladiwoschtok, um 144 Stundè spôter in Wladiwoschtok am Japanischè Meer, i dè Gegèrichtung z Moskau, aazchò. Zuèsätzlich vokeert in ebbèfalls zweidägigem Rhǜthmus Zug Nr. 99/100 bi öppè 160 Stundè Faarzit. Näbbè sèllè Zugpärli vokeerèd èn Huufè andri Züüg uff sèllèrè Streggi. Bi Tourischtè belièbt sin diè beidè Zugpärli gu Peking. Eins faart übber diè Transmongolischi Ysèbaa (Nr. 3/4), s andere übber d Mandschurei (Nr. 19/20).
Fascht jedi Stadt a dè Transsibirischè Ysèbaa odder im Umfäld vo dè Streggi hèt è eignes Zugpärli nõch Moskau: Moskau–Omsk, –Nowosibirsk, –Nowokusnezk, –Kemerowo, –Tomsk, –Krasnojarsk, –Abakan, –Irkutsk, –Ulan-Udee, –Sewerobaikalsk, –Tschita odder –Chabarowsk. Abber nit jedè Fèrnzug, wo uff dè Streggi faart, gòt uff odder chunnt vo Moskau, wiè d Zugpärli Nowosibirsk–Wladiwoschtok, Omsk–Nowosibirsk, Nowosibirsk–Krasnojarsk, Krasnojarsk–Irkutsk odder Charkow–Wladiwoschtok zeigèd. Züüg vokeerèd däglich, alli zwei Dääg odder wöchèntlich. Im Summer git s zuèsätzlich Saison-Züüg vo-nèm Huufè sibirischè Städt as Schwarze Meer (Adler) sowiè i dè Kaukasus (Kislowodsk).
D Fèrnzüüg hèn i dè Regèl zwei Klassè:
- Vyrerabdeil mit 2 + 2 Bettè quer zuè dè Faarrichtung
- Offeni Ligewagè-Großruumabdeil (52 Ligè), mit 2 + 2 Ligè quer un 2 Ligè längs zuè dè Faartrichtung (Plazkartny)
- È baar wènnigi Züüg füürèd drübber usè Schlõfwagè mit Zweibettabdeil quer zuè dè Faarrichtung
Am Daag vobindèd voeinzelti Schnellzüüg mit Sitzblätz Städt a dè Transsib, zum Byschpill Omsk-Nowosibirsk. Sèllè Märkt hèt sich abber èrscht entwicklèt. Ußerdèm git s für dè Naavokeer dè Daag durrè Elektritschkas, wo alli Haltepüngt bediénèd. Theoretisch chönnt mò vo Moskau bis Wladiwoschtok fascht uusschlièßlich mit Elektritschkas faarè – müèst abber dõdefür übber 50-mòl umschtygè un è baar Wochè Faarzit yblaanè. Allei zwǜschè Omsk un Nowosibirsk muè mò byschpillswys zweimòl umschtygè, ooni dirèktè Aaschluss.
Dié Wägè für d Züüg sowiè s Wagèpersonal stellt brinzipièll der dezentralere vo dè beidè Abfaartsbaanhööf. D Wägè für dè Zug Moskau–Tomsk un umkeert sin also byschpillswys in Tomsk stationyrt. D Wägè wörrèd uff dè Faart, wo è baar Dääg gòt, regèlmäßig brüèft. D Baanhööf z Moskau, am Schwarzè Meer un im Kaukasus hèn kaum eigeni Wägè – bi dè huufigè Vobindungè däts kein Blatz defür ghaa. D Loks dègegè wörrèd unterwègs meemòls gwechslèt, wa allei wèg dè voschidenè Stròmsischteem a dè Streggi einèwäg nötig isch. Jedes Baanbedrybswärch sorgt für dè Bedryb uff öppè 500 Kilometèr Streggi.
È Faarkartè vo Moskau uff Wladiwoschtok hèt im durchgängigè Zug byschpillswys im Januar 2013 im 2er-Schlõfwagè umgrèchnet 922 Euro koschtet, im 4er-Schlõfwagè 493 Euro un im Großruum-Ligewagè 243 Euro. Allerdings git s starki saisonali Schwankungè. 2014 isch èn bis zuè 50-brozèntigè Früèbuècherrabatt ygfüürt worrè.[10]
Streggèzuèschtand un Wǜrtschaftlichkeit
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Dè Zuèschtand vo dè russischè Ysèbaanè isch allgemein guèt bis befridigend, d Transsib als Hauptmagischtralè vo dè RŽD isch in seer guètem Zuèschtand. S git kaum Langsamfaarschtellè, abber au (no) keini Hochgschwindigkeitsabschnitt. Meefach isch dè Uusbau vo einzelnè Abschnitt vo dè Hochgschwindigkeitsschtreggi blaant; oft wörd dè Abschnitt zwǜschè Omsk un Nowosibirsk i s Muul gnõ, wo uff 650 Kilometèr Längi fascht keini Bögè odder Stygungè uffwyst. Symens hèt schu Vorvodrääg für dè Uusbau un dè spôtèrè Wagèpark unterschribbè, im Moment lyt sèll Brojèkt abber uff Iis.
Diè durchschnittlichi Reisegschwindigkeit vo dè Personèzüüg uff dè Transsib bedrait 60 bis 70 km/h. Güterzüüg faarèd langsamer. Dõdefür sin d Güterzüüg uff dè Transsib bis zuè 6000 Tonnè schwèr un entschprèchend lang, wa nadürlich voruussetzt, dass d Traktionsleischtung uusreichend isch un d Bloggschtreggè lang gnuèg sin. Beides isch abber uff dè Transsib gwôrleischtet, sèll isch analog zuè dè transkontinentalè Baanschtrèggè i dè USA odder z Kanada. Uff dè Transsib vokeerèd vill Ganzzüüg, mit dènnè di sibirischè Boddèschätz dransportyrt wörrèd. Für sèlli Ganzzüüg hèn d RZD z. B. achtachsigi Chesselwägè mit 125 t Nutzlascht im Iisatz.
Mit dè Fèrtigschtellung vo dè Fèrnschtrõß M58 Amur anno 2004 (durchgängig asphaltyrt sit 2010) zwǜschè Tschita un Chabarowsk hèt d Transsib irè Monopol bi dè Aabindung vom russischè Fèrnè Oschtè a dè Räscht vom Land im Übberlandvokeer volorè.[11]
Brojèkt
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Zämmè mit dè Dütschè Baan sin sit 1997 Blään entwicklèt worrè, diè Transsibirischi Ysèbaa als Transportwäg für Güèter us èm Fèrnè Oschtè nõch Europa z bruuchè. Wègè dè Wǜrtschaftskrisè un dè sèllèwäg stark gsunkènè Frachtrõté uff ém Seewäg sin d Blään abber znägscht gschtoppt worrè.[12] Sit 2010 sin mee Güèterzüüg zwǜschè China un Europa aabotè worrè. Sèlli Fracht wörd a dè Systemschnittgränzé, z. B. z Erlian a dè Transmongolischi Ysèbaa, zwǜschè Normalschpur un Breitschpur umgladdè. Sit Èndi Novembèr 2011 faart èn däglichè Zug vom Trans-Eurasia-Express für BMW vom Wärch Leepzisch uff Shenyang.[13]
Diè chinesischi un diè russischi Regyrung hèn d Absicht, d Faarzit vo Moskau gu Peking vo jetzt sechs Dääg uff zwei Dääg z vochürzè. Im Oktobèr 2014 hèn si è Memorandum unterschribbè, wo dè Neubau vo dè Gsamtschtreggi als Schnellzugschtreggi mit èm Uffdragswärt vo € 180 Milliardè vorsièt.[14]
Literadur
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Gschichte
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- L. M.: Eine russische Pacificbahn. Mit einer Karte. In: Unsere Zeit. Band 1888,1. Brockhuus, Leepzisch 1888, S. 35–55.
- Tatjana Kuschtewskaja: Transsibirische Eisenbahn. Geschichte und Geschichten. Woschtok, Bèrlin 2005, ISBN 3-932916-17-4.
- Frithjof Benjamin Schenk: Russlands Fahrt in die Moderne. Mobilität und sozialer Raum im Eisenbahnzeitalter. Steiner, Stuègètt 2014, ISBN 978-3-515-10736-5.
- Bodo Thöns: Die Transsibirische Eisenbahn – Die frühen Jahre 1900–1916. 1. Auflage. Sutton, Erfurt 2004, ISBN 3-89702-632-5.
- Sören Urbansky: Kolonialer Wettstreit. Russland, China, Japan und die Ostchinesische Eisenbahn. Campus, Frankfurt am Main 2008, ISBN 978-3-593-38771-0 (zuèglych Magischterarbèt a dè Universidät Frankfurt (Oder) 2006).
Reisebricht, Reisefüürer, Bildbänd
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Hans Engberding, Bodo Thöns: Transsib-Handbuch. Unterwegs mit der Transsibirischen Eisenbahn. 3., übberarb. un erw. Uffl. Trescher, Bèrlin 2003, ISBN 3-89794-037-X.
- Karl Johaentges (Fotograf), Jackie Blackwood: Lissabon – Hongkong mit der Eisenbahn. KaJo-Volaag, Hannover 1989, ISBN 3-925544-02-X.
- Doris Knop: Transsib. Reise Know-How-Verlag Rump, Bylefäld 2005, ISBN 3-8317-1368-5.
- Simon Richmond u. a.: Trans-Siberian Railway. 5. Uffl. Lonely Planet Publications, Footscray 2015, ISBN 978-1-74220-740-7.
- Peer Schmidt-Walther: Die Transsib. Eine Reise auf der berühmtesten Eisenbahnstrecke der Welt. In: Eisenbahn-Kurier. 200 (Johrgang 23). EK, 1989, ISSN 0170-5288, S. 68–74.
- Bodo Thöns, Gregor M. Schmid: Transsibirische Eisenbahn. Wältbild, Augschburg, ISBN 3-8289-3174-X.
- Bryn Thomas: Trans-Siberian handbook. The guide to the world’s longest railway journaey with 90 maps and guides to the route, cities and towns in Russia, Mongolia & China. 8. Uffl., aabasst vo dè Anna Cohen Kaminski. Trailblazer Publications, Hindhead 2011, ISBN 978-1-905864-36-2.
- Petra Woebke: Die Transsibirische Eisenbahn. Moskau – Wladiwostok. Rych – terra magica, Lozärn, ISBN 3-7243-0383-1.
Kartè, Atlantè
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- Н.П.Лагутина, Т.Ю. Набокова, Т.П. Филатова: Атлас Железные Дороги. Omsk 2010.
Weblingg
[ändere | Quälltäxt bearbeite]
Commons: Transsibirische Eisenbahn – Album mit Multimediadateie- Transsibirische Eisenbahn: Geschichte, Route, Zahlen – Sitè bi RIA Novosti
- Gschichtè vo dè Reisezüüg zwǜschè Europa un èm Fèrnè Oschtè (Memento vom 7. Dezämber 2013 im Internet Archive) (änglisch, illuschtryrt)
- Tabellarischi Darschtellung vom Streggèvolauf (Memento vom 21. Februar 2001 im Internet Archive)
Einzelnõchwys
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- ↑ Sibirische Eisenbahn. In: Meyers Großes Konversations-Lexikon. 6. Ufflaag 1905–1909. 1909, archiviert vom Original am 25. Oktober 2016; abgruefen am 25. Oktober 2016.
- ↑ Benjamin Triebe: 100 Jahre und unsichere Zukunft: Die Transsib steckt fest I dè: NZZ vom 21. Oktobèr 2016
- ↑ Haywood, S. 328.
- ↑ Èn Übberbligg gäbèd:
F.T.: Eisenbahnbauten in Russland und Sibirien. I dè: Deutsche Bauzeitung, XXXI. Johrgang. N° 31 (vom 17. April 1897), S. 198 (Digitalisat (Memento vom 3. Novämber 2018 im Internet Archive) (PDF; 11,3 MB) uff opus4.kobv.de)
F.T.: Die gegenwärtig im Bau und im Betriebe befindlichen Strecken der sibirischen Eisenbahnen und der Amur-Schiffahrtsweg. I dè: Deutsche Bauzeitung, XXXI. Johrgang. N° 79 (vom 2. Oktobèr 1897), S. 498 (Digitalisat (Memento vom 2. Novämber 2018 im Internet Archive) (PDF; 20,9 MB) auf opus4.kobv.de) - ↑ Haywood, S. 330.
- ↑ 6,0 6,1 Haywood, S. 331.
- ↑ Haywood, S. 330f.
- ↑ Poulsen/Kuranow: Die Transsibirsche Eisenbahn. Volaag Frank Stenvall, Malmö 1986. ISBN 91-7266-093-7, S. 58
- ↑ laut Eröffnungsdatum diverser Bahnhöfe an diesem Abschnitt, s. Anatolij Archangelʹskij, Vladimir Archangelʹskij: Železnodorožnye stancii SSSR : Spravočnik. Transport, Moskau 1981 (Eisenbahnstationen der UdSSR : Handbuch; russisch).
- ↑ Faarblaan- un Taryfinformationè uff dè Websitè vo dè Russischè Baanè (Memento vom 26. Dezämber 2016 im Internet Archive) (änglisch, russisch)
- ↑ Vladimir Yakunin, Präsident der RŽD : Vorläufigs Bedrybsergèbbnis 2012 vom 17. Dezembèr 2012
- ↑ Neui Züricher Ziting vom 1. Oktobèr 2009: Der Ferne Osten bleibt für die Güterbahn in weiter Ferne. Abgruefen am 1. Oktober 2009.
- ↑ Prèssemitdeilung vo dè DB AG vom 29. Septembèr 2011: DB Schenker startet mit Schienentransporten aus Leipzig für Produktionsstandort in China. Archiviert vom Original am 27. Juli 2012; abgruefen am 1. März 2012.
- ↑ Längste Schnellzugstrecke der Welt: China und Russland planen Superbahn. In: n-tv.de. 17. Oktober 2014, abgruefen am 18. Oktober 2016.
|
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Transsibirische_Eisenbahn“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde. |