Рудня (горад): розьніца паміж вэрсіямі
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8 |
|||
(не паказаныя 4 прамежныя вэрсіі аўтарства таго ж удзельніка) | |||
Радок 1: | Радок 1: | ||
{{Іншыя значэньні|Рудня}} |
{{Іншыя значэньні|Рудня}} |
||
{{Населены пункт/Расея |
|||
{{Мястэчка |
|||
| |
|Назва = Рудня |
||
|Лацінка = Rudnia |
|||
⚫ | |||
| |
|Статус = |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
|Арыгінальная назва = |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
|Сьцяг = |
|||
⚫ | |||
|Гімн = |
|||
⚫ | |||
|Дата заснаваньня = |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| |
|Статус з = |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
|Былая назва = |
|||
| Аўтамабільны код = 67 |
|||
| |
|Мясцовая назва = |
||
|Суб’ект фэдэрацыі = [[Смаленская вобласьць]] |
|||
⚫ | |||
|Від раёну = |
|||
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць |
|||
| |
|Раён = [[Руднянскі раён (Смаленская вобласьць)|Руднянскі]] |
||
|Від паселішча = |
|||
| Адміністрацыйная адзінка2 = Раён |
|||
|Паселішча = |
|||
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Руднянскі раён (Смаленская вобласьць)|Руднянскі]] |
|||
|Мэр = |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Шырата_паўшар'е = паўночнае |
|||
|Крыніца плошчы = |
|||
| Шырата_градусаў = 54 |
|||
|Вышыня = |
|||
| Шырата_хвілінаў = 57 |
|||
|Унутраны падзел = |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Даўгата_паўшар'е = усходняе |
|||
⚫ | |||
| Даўгата_градусаў = 31 |
|||
⚫ | |||
| Даўгата_хвілінаў = 04 |
|||
|Колькасьць насельніцтва аглямэрацыі = |
|||
⚫ | |||
|Год падліку колькасьці аглямэрацыі = |
|||
⚫ | |||
|Крыніца колькасьці аглямэрацыі = |
|||
| Колер = {{Колер|Расея}} |
|||
|Этнічны склад насельніцтва = |
|||
|Год падліку этнічнага складу = |
|||
|Нацыянальны склад насельніцтва = |
|||
|Год падліку нацыянальнага складу = |
|||
⚫ | |||
|Год падліку колькасьці двароў = |
|||
⚫ | |||
|Тэлефонны код = |
|||
|Выява = |
|||
⚫ | |||
|Шырата градусаў = 54 |
|||
|Шырата хвілінаў = 57 |
|||
⚫ | |||
|Даўгата градусаў = 31 |
|||
|Даўгата хвілінаў = 04 |
|||
⚫ | |||
|Пазыцыя подпісу на мапе = |
|||
|Водступ подпісу на мапе = |
|||
⚫ | |||
|Сайт = |
|||
}} |
}} |
||
'''Ру́дня''' — [[горад|места]] ў [[Расея|Расеі]], на рацэ [[Малая Бярэзіна|Малой Бярэзіне]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Руднянскі раён (Смаленская вобласьць)|Руднянскага раёну]] [[Смаленская вобласьць|Смаленскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2017 год — 9484 чалавекі. Знаходзіцца за 68 км на паўночны захад ад [[Смаленск]]у, каля [[Беларуска-расейская граніца|граніцы]] зь [[Беларусь]]сю; чыгуначная станцыя на лініі Смаленск — [[Віцебск]]. Аўтамабільныя дарогі на [[Парэчча (горад)|Парэчча]] і [[Красны]]. |
'''Ру́дня''' — [[горад|места]] ў [[Расея|Расеі]], на рацэ [[Малая Бярэзіна|Малой Бярэзіне]]. Адміністрацыйны цэнтар [[Руднянскі раён (Смаленская вобласьць)|Руднянскага раёну]] [[Смаленская вобласьць|Смаленскай вобласьці]]. Насельніцтва на 2017 год — 9484 чалавекі. Знаходзіцца за 68 км на паўночны захад ад [[Смаленск]]у, каля [[Беларуска-расейская граніца|граніцы]] зь [[Беларусь]]сю; чыгуначная станцыя на лініі Смаленск — [[Віцебск]]. Аўтамабільныя дарогі на [[Парэчча (горад)|Парэчча]] і [[Красны]]. |
||
Рудня — даўняе мястэчка [[Віцебскі павет|гістарычнай Віцебшчыны]], на |
Рудня — даўняе мястэчка [[Віцебскі павет|гістарычнай Віцебшчыны]], на [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічнай тэрыторыі беларусаў]]. |
||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
Радок 43: | Радок 63: | ||
[[Файл:Rudnia, Stancyjnaja. Рудня, Станцыйная (1880-89).jpg|значак|Чыгуначная станцыя, 1880-я гг.]] |
[[Файл:Rudnia, Stancyjnaja. Рудня, Станцыйная (1880-89).jpg|значак|Чыгуначная станцыя, 1880-я гг.]] |
||
У выніку [[першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзелу Рэчы Паспалітай]] (1772 год) Рудня апынулася ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Бабінавіцкі павет|Бабінавіцкім]], з 1857 году [[Аршанскі павет|Аршанскім павеце]]<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 378.</ref> [[Віцебская губэрня|Віцебскай губэрні]]. У гэты час мястэчка знаходзілася ў супольным валоданьні [[Агінскія|Агінскіх]] і [[Гутакоўскія|Гутакоўскіх]], тут было 60 хрысьціянскіх і 62 юдэйскія двары, |
У выніку [[першы падзел Рэчы Паспалітай|першага падзелу Рэчы Паспалітай]] (1772 год) Рудня апынулася ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], у [[Бабінавіцкі павет|Бабінавіцкім]], з 1857 году [[Аршанскі павет|Аршанскім павеце]]<ref>{{Літаратура/Мястэчкі Беларусі (2010)|к}} С. 378.</ref> [[Віцебская губэрня|Віцебскай губэрні]]. У гэты час мястэчка знаходзілася ў супольным валоданьні [[Агінскія|Агінскіх]] і [[Гутакоўскія|Гутакоўскіх]], тут было 60 хрысьціянскіх і 62 юдэйскія двары, дзеялі 3 царквы (усе ў юрысдыкцыі [[Кіеўская, галіцкая і ўсяе Русі мітраполія (уніяцкая)|Сьвятога Пасаду]]), праводзіліся 2 кірмашы<ref>Смоленская область. Энцикл. Т. 2. — Смоленск, 2003.</ref>. |
||
У 1856 годзе праз Рудню прайшла шаша [[Віцебск]] — [[Смаленск]], а ў 1868 годзе — чыгунка [[Рыга]] — [[Арол (горад)|Арол]]. Па здушэньні [[паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] (1863—1864) у 1866 годзе расейскія ўлады зачынілі тутэйшы касьцёл<ref name="sgkp">Krzywicki J. Rudnia (109) // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|9к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IX/927 927].</ref>. На 1880 год мястэчка знаходзілася ў валоданьні Шабекаў, тут быў 1 мураваны і 242 драўляныя будынкі, драўляная і мураваная цэрквы, 3 юдэйскія малітоўныя дамы. На 1910 год — 6 мураваных і 523 драўляныя будынкі. |
У 1856 годзе праз Рудню прайшла шаша [[Віцебск]] — [[Смаленск]], а ў 1868 годзе — чыгунка [[Рыга]] — [[Арол (горад)|Арол]]. Па здушэньні [[паўстаньне 1863—1864 гадоў|нацыянальна-вызвольнага паўстаньня]] (1863—1864) у 1866 годзе расейскія ўлады зачынілі тутэйшы касьцёл<ref name="sgkp">Krzywicki J. Rudnia (109) // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|9к}} S. [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IX/927 927].</ref>. На 1880 год мястэчка знаходзілася ў валоданьні Шабекаў, тут быў 1 мураваны і 242 драўляныя будынкі, драўляная і мураваная цэрквы, 3 юдэйскія малітоўныя дамы. На 1910 год — 6 мураваных і 523 драўляныя будынкі. |
||
=== Найноўшы час === |
=== Найноўшы час === |
||
25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Рудня абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]], аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад [[РСФСР]]. У 1924 годзе Руднянскую воласьць (разам |
25 сакавіка 1918 году згодна з [[Трэцяя Ўстаўная грамата|Трэцяй Устаўной граматай]] Рудня абвяшчалася часткай [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]], аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічна беларускімі тэрыторыямі]] ў склад [[РСФСР]]. У 1924 годзе Руднянскую воласьць (разам зь [[Любавічы|Любавіцкай]] і [[Мікулін]]скай) не вярнулі [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]]. У 1926 годзе паселішча атрымала статус места, з 1929 году — цэнтар раёну. 25 лютага 1932 году пачаў працаваць ільнозавод. У [[Другая сусьветная вайна|Другую сусьветную вайну]] з 14 ліпеня 1941 да 29 верасьня 1943 году Рудня знаходзілася пад акупацыяй [[Трэці Райх|Трэцяга Райху]]. |
||
== Насельнітцва == |
== Насельнітцва == |
||
Радок 92: | Радок 112: | ||
=== Культура === |
=== Культура === |
||
Дзеюць бібліятэкі, клюбы. |
|||
== Забудова == |
== Забудова == |
||
Радок 119: | Радок 139: | ||
== Турыстычная інфармацыя == |
== Турыстычная інфармацыя == |
||
=== Інфраструктура === |
=== Інфраструктура === |
||
У месьце |
У месьце дзее Руднянскі гістарычны музэй. |
||
=== Страчаная спадчына === |
=== Страчаная спадчына === |
||
Радок 129: | Радок 149: | ||
== Крыніцы == |
== Крыніцы == |
||
{{Крыніцы| |
{{Крыніцы|2}} |
||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
Радок 137: | Радок 157: | ||
== Вонкавыя спасылкі == |
== Вонкавыя спасылкі == |
||
⚫ | |||
{{Commons|Category:Rudnya}} |
|||
⚫ | |||
{{Смаленская вобласьць}} |
{{Смаленская вобласьць}} |
Цяперашняя вэрсія на 22:20, 23 ліпеня 2024
Рудня лац. Rudnia | |||||
| |||||
Першыя згадкі: | 1363 | ||||
Краіна: | Расея | ||||
Суб’ект фэдэрацыі: | Смаленская вобласьць | ||||
Муніцыпальны раён: | Руднянскі | ||||
Плошча: |
| ||||
Вышыня: | 190 м н. у. м. | ||||
Насельніцтва: | 9484 чал. (2017) | ||||
Часавы пас: | UTC+3 | ||||
Тэлефонны код: | 48141 | ||||
Паштовы індэкс: | 216790 | ||||
Нумарны знак: | 67 | ||||
Геаграфічныя каардынаты: | 54°57′0″ пн. ш. 31°4′0″ у. д. / 54.95° пн. ш. 31.06667° у. д.Каардынаты: 54°57′0″ пн. ш. 31°4′0″ у. д. / 54.95° пн. ш. 31.06667° у. д. | ||||
Рудня | |||||
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы |
Ру́дня — места ў Расеі, на рацэ Малой Бярэзіне. Адміністрацыйны цэнтар Руднянскага раёну Смаленскай вобласьці. Насельніцтва на 2017 год — 9484 чалавекі. Знаходзіцца за 68 км на паўночны захад ад Смаленску, каля граніцы зь Беларусьсю; чыгуначная станцыя на лініі Смаленск — Віцебск. Аўтамабільныя дарогі на Парэчча і Красны.
Рудня — даўняе мястэчка гістарычнай Віцебшчыны, на этнічнай тэрыторыі беларусаў.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Вялікае Княства Літоўскае
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Першы пісьмовы ўспамін пра Рудню (сяло Родня Смаленскага княства) датуецца 1363 годам. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў паселішча ўвайшло ў склад Віцебскага павету Віцебскага ваяводзтва.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) Рудня апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Бабінавіцкім, з 1857 году Аршанскім павеце[1] Віцебскай губэрні. У гэты час мястэчка знаходзілася ў супольным валоданьні Агінскіх і Гутакоўскіх, тут было 60 хрысьціянскіх і 62 юдэйскія двары, дзеялі 3 царквы (усе ў юрысдыкцыі Сьвятога Пасаду), праводзіліся 2 кірмашы[2].
У 1856 годзе праз Рудню прайшла шаша Віцебск — Смаленск, а ў 1868 годзе — чыгунка Рыга — Арол. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1866 годзе расейскія ўлады зачынілі тутэйшы касьцёл[3]. На 1880 год мястэчка знаходзілася ў валоданьні Шабекаў, тут быў 1 мураваны і 242 драўляныя будынкі, драўляная і мураваная цэрквы, 3 юдэйскія малітоўныя дамы. На 1910 год — 6 мураваных і 523 драўляныя будынкі.
Найноўшы час
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Рудня абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1924 годзе Руднянскую воласьць (разам зь Любавіцкай і Мікулінскай) не вярнулі БССР. У 1926 годзе паселішча атрымала статус места, з 1929 году — цэнтар раёну. 25 лютага 1932 году пачаў працаваць ільнозавод. У Другую сусьветную вайну з 14 ліпеня 1941 да 29 верасьня 1943 году Рудня знаходзілася пад акупацыяй Трэцяга Райху.
Насельнітцва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Дэмаграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- XIX стагодзьдзе: 1880 год — 1216 чал. (572 муж. і 644 жан.), у тым ліку 296 праваслаўных, 1 каталік, 1 эвангеліст і 918 юдэяў[3]
- XX стагодзьдзе: 1910 год — 2627 чал.; 1931 год — 2,9 тыс. чал.; 1959 год — 8152 чал.; 1970 год — 10 438 чал.; 1979 год — 11 019 чал.; 1989 год — 11 032 чал.; 1993 год — 11,0 тыс. чал.[4]; 1998 год — 10,8 тыс. чал.; 2000 год — 10,7 тыс. чал.
- XXI стагодзьдзе: ; 2001 год — 10,6 тыс. чал.; 2002 год — 9853 чал.; 2005 год — 9,8 тыс. чал.; 2009 год — 9420 чал.; 2010 год — 9,3 тыс. чал.; 2011 год — 10 тыс. чал.; 2012 год — 9954 чал.; 2013 год — 9867 чал.; 2014 год — 9803 чал.; 2015 год — 9652 чал.; 2016 год — 9537 чал.; 2017 год — 9484 чал.
Адукацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У Рудні працуюць 2 сярэднія школы, дашкольныя ўстановы.
Мэдыцына
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Мэдычнае абслугоўваньне насельніцтва ажыцьцяўляе меская лякарня.
Культура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Дзеюць бібліятэкі, клюбы.
Забудова
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Вуліцы і пляцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Афіцыйная назва | Гістарычная назва | Былыя назвы |
Каапэратыўная вуліца | Любавіцкая вуліца | |
Калхозная вуліца | Мікулінская вуліца Руднянская вуліца |
|
Кірэева вуліца | Арлоўска-Рыская вуліца | Сацыялістычная вуліца |
Льнаводчая вуліца | Мяшчанская вуліца | |
Пушкінская вуліца | Цыганская вуліца[5] |
Да нашага часу не захавалася траса вуліцы Панскай[6]. Гістарычны Рынак ня мае афіцыйнай назвы.
Эканоміка
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Ільнозавод, прадпрыемствы харчовай прамысловасьці.
Турыстычная інфармацыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Інфраструктура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У месьце дзее Руднянскі гістарычны музэй.
Страчаная спадчына
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Касьцёл (XVIII ст.)
- Царква (XVIII ст.; Сьвяты Пасад)
Асобы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Аляксандар Мазалёў (1910—1970) — беларускі маляр, графік, пэдагог
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 378.
- ^ Смоленская область. Энцикл. Т. 2. — Смоленск, 2003.
- ^ а б Krzywicki J. Rudnia (109) // Słownik geograficzny... T. IX. — Warszawa, 1888. S. 927.
- ^ Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. ISBN 5-85270-262-5.
- ^ Махотин Б. К живым истокам. — Смоленск: Московский рабочий. Смоленское отделение, 1989.
- ^ История Рудни, Руднянскі гістарычны музэй
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888.
- Смоленская область: Энциклопедия в 2 т. / Редкол.: Г. С. Меркин (отв. ред.) и др. Т. 2: А—Я. — Смоленск: СПГУ, 2003. — 624 с.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
|
|