Магія

Чараўнікі, малюнак 1865 г.

Ма́гія (грэч. μαγεία "варажба") або чарадзе́йства, чараўні́цтва — рытуалы, пабудаваныя на веры ў магчымасць звышнатуральнага ўздзеяння на навакольны свет праз пэўныя дзеянні або бяздзеянне.

Магічнае мысленне

Магію часам вызначаюць як пэўны спосаб мыслення, які абапіраецца на памылковае разуменне сувязяў у навакольным свеце і пабудову ілжывых асацыяцый, што становіцца прычынай звароту да звышнатуральнай практыкі. Як заўважае частка даследчыкаў, магічнае мысленне магчыма ў сітуацыі, калі адсутнічае лагічная ўзаемасувязь паміж ўсведамленнем і вопытам. Замест гэтага навакольная прастора і рэчы ў ёй аб'ядноўваюцца з дапамогай пачуццёвага ўспрымання.

Псіхолагі тлумачаць магічнае мысленне як абарону ад несвядомых страхаў. Зігмунд Фрэйд адным з першых заўважыў сувязь паміж магічным мысленнем і кагнітыўным развіццём чалавечай асобы, звязаны з пераносам псіхічнага самаадчування на знешняе асяроддзе. Альтэрнатывай гэтаму погляду з'яўляецца разгляд магіі лінгвістамі як формы абстрагавання, пабудовы аналогій для выразу ўнутранага стану.

Магія і рэлігія

Звычайна магічная практыка шчыльна звязана з рэлігійнымі ўяўленнямі. Некаторыя рэлігійныя рытуалы, накшталт прашэння ў багоў, малітваў, ахвярапрынашэнняў, схавання сапраўдных імёнаў багоў, абрады ачышчэння і г. д., знешне нагадваюць ці з'яўляюцца па сваёй сутнасці магічнымі.

Джэймс Джордж Фрэзер размежаваў магію і рэлігію. Згодна яго перакананням, магія больш нагадвае навуку, паколькі прапануе не шанаванне, а ўздзеянне на сілы прыроды. Магія ўзнікла раней за рэлігію і са з'яўленнем рэлігіі была амаль выціскнута. Аднак тэорыя Дж. Дж. Фрэзера не была цалкам падмацавана факталагічнай базай, таму ў пазнейшы час антраполагі і этнолагі адмовіліся ад яе.

Віды магіі

Звычайна адасабляюць шкодную (чорную) і бясшкодную (белую) магію. Таксама вылучаюць іншыя віды магіі:

Па функцыянальнаму прызначэнню:

• Любоўная магія
• Ваенная магія
• Абарончая магія
• Знахарства або лекарская магія
• Вытворчая магія
• Мантыка, або прадказальная магія

Па спосабу ўздзеяння:

• Кантактная
• Гамеапатычная (імітацыйная)

Па прадмету ўздзеяння:

• Астралогія
• Некрамантыя
• Магія стыхіяў (агню, вады, зямлі, паветра)
• Прыродная магія (жывых і раслінных аб'ектаў)
• Магія слова
• Магія лічбаў
• Магія імёнаў

Дадзеная класіфікацыя можа быць пашырана ў залежнасці ад выбару тых ці іншых чыннікаў магічных рытуалаў. Трэба таксама мець на ўвазе, што большасць магічных дзеянняў мае комплексны характар.

Гл. таксама

• Акультызм
• Астралогія
• Замовы
• Экзарцызм

Спасылкі

• James George Frazer, The Golden Bough: A Study in Magic and Religion
• Sigmund Freud, Totem and Taboo. Chapter III. Animism, Magic and the Omnipotence of Thought
• Ішчанка С. Справы пра чарадзействы ў копных судох ХVІІ ст.
• Вольга Корсак, Магія абярэгаў
• Беларуская магія Архівавана 8 лютага 2022.
• Таццяна Валодзіна, Мэдычная магія ў народным календары беларусаў Архівавана 1 лістапада 2011.
• Магічныя ўласцівасці лекавых раслін Архівавана 5 сакавіка 2016.
• Ірына Сынкова, Міхаіл Тарэлка. Знахарскі тэкст з беларуска-­татарскага рукапіса