Пулай

Пулай — элемент эрзянскага народнага жаночага касцюма, які насілі на поясе.

Апісанне

Традыцыйны народны касцюм, які захаваўся ў шматлікіх сёлах Мардовіі і традыцыйнага пражывання эрзян за межамі рэспублікі. У цяперашні час апранаецца з нагоды свят і важных падзей. Захаваўшыся да сюль касцюмы перадаюцца ад маці дачкам^[1].

Жаночы касцюм звычайна вырабляўся з белай тканіны і складаўся з доўгай белай кашулі, падабранай поясам, званым пулай. Спадніцу дапаўняў чырвоны або блакітны фартух з каўняром накшталт кафтана без рукавоў. Касцюм звычайна быў упрыгожаны вышыўкай з выкарыстаннем ракавінак^[2]. Пулай пры гэтым быў неад’емнай часткай эрзянскай дзяўчыны. Дзяўчына пачынала насіць яго ў падлеткавым узросце і насіла да старэйшага ўзросту.

Пула — гэта тканы пояс-валік, выкананы з конскага воласу і воўны, які можа важыць ад трох да пяці кілаграм. Пулай насілі на сцёгнах па-над кашуляй^[3]. Адрозніваюць пулай двух відаў: без валіка (пулоааркс, цёкакаркс) і з валікам (пулагай, пулай, пулакш). У яго аснове — прамавугольны кавалак кардона або лямца даўжынёй 20-30 см. Бачны бок упрыгожвалі вышыўкай, плоскімі гузікамі, ракавінамі, пазументам, махрамі з медных ланцужкоў і каляровых пацерак. Каб ніткі не блыталіся пула вымочваюць у адмысловым растворы.

Дарослая жанчына не магла з'явіцца на людзях без пулая, гэта прыраўноўвалася да з'яўленню без адзення. Жанчыны не здымалі яго нават летам падчас працы ў полі. Пулай меў сакральнае магічнае значэнне і выконваў ахоўныя функцыі абярэга: благое вока заблытваўся ў чорных тугіх нітках і не могло зрабіць жанчыну бясплоднай. Дадаткова ён служыў і для ўцяплення, зберагаючы жанчыну ад прастуды і пераахаладжэння нырак. Цяжкі пулай рабіў цела жанчыны больш моцным, а сцягна і ікры больш круглявымі^[4].

На Сусветнай выставе ў Парыжы, жаночы эрзянскі касіцюм, прывезены Макарам Яўсеўевым, быў удастоены залатога медаля.

У жаночым пахавальным касцюме пулай адсутнічаў.