Хор

Хор
Сфера дзейнасці	Q113360774? і хоравая музыка[d]
Жанр	хоравая музыка[d]
Краіна паходжання	Старажытная Грэцыя
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Змешаны хор Пермскага музычнага каледжа

Хор (стар.-грэч.: χορός — натоўп) — харавы калектыў, пеўчы калектыў, музычны ансамбль, які складаецца са спевакоў (харыстаў, артыстаў хору); сумеснае гучанне чалавечых галасоў.

Хор адрозніваецца ад вакальнага ансамблю (вакальнага трыо, квартэта, квінтэта і да т. д.) наяўнасцю як мінімум двух (па Часнакову, трох) або больш чалавек выконваюць адну і тую ж партыю.

Хорам кіруе дырыжор або хормайстар. Кіраўніка царкоўнага хору называюць рэгентам.

Часцей за ўсё хор уключае ў сябе чатыры харавыя партыі: сапрана, альты, тэнары, басы. Але колькасць партый у прынцыпе не абмежавана, таму што кожная з гэтых асноўных партый можа дзяліцца на некалькі адносна самастойных партый (гэта з’ява ў музыкантаў называецца дывізіі): у партесных канцэртах Васіля Цітова 12 і больш харавых партый; «Stabat Mater» Кшыштафа Пендэрэцкага напісана для трайнога хору па 16 галасоў у кожным (у агульнай складанасці 48 харавых партый).

Хор можа спяваць у суправаджэнні інструментаў або без яго. Спеў без суправаджэння называецца спевам a cappella. Інструментальнае суправаджэнне можа ўключаць у сябе практычна любы інструмент, адзін або некалькі, ці цэлы аркестр. Як правіла на рэпетыцыях хору ў працэсе развучвання твору, напісанага для хору з аркестрам, аркестр часова замяняецца фартэпіяна; таксама фартэпіяна выкарыстоўваецца як дапаможны інструмент пры развучванні харавых твораў a cappella.

Віды харавых калектываў

У залежнасці ад полу і ўзросту спевакоў, хоры можна класіфікаваць так:

• Мяшаны хор (найбольш распаўсюджаны тып хору) — складаецца з жаночых і мужчынскіх галасоў. Жаночыя галасы складаюць партыі сапрана і альтоў, мужчынскія галасы складаюць партыі тэнароў і басоў. Унутры кожнай партыі звычайна бываюць падраздзяленне на першыя (больш высокія) і другія (больш нізкія) галасы: сапрана I і II, альты I і II, тэнара I і II, басы I і II;
• Хор хлопчыкаў і юнакоў — складаецца з тых жа чатырох асноўных партый, што і змяшаны, але партыю сапрана выконваюць хлопчыкі — дысканты, партыю альтоў — контратэнары — юнакі, якія спяваюць фальцэтам; партыі тэнараў і басоў у такім хоры, гэтак жа як і ў мяшаным, выконваюцца мужчынамі;
• Мужчынскі хор — складаецца з тэнараў і басоў, з падраздзяленнем кожнай партыі на два галасы: першыя (высокія) і другія (нізкія) тэнары і першыя і другія басы. Партыя першых тэнараў можа быць пашырана за кошт спевакоў-контратэнараў, якія спяваюць (фальцэтам) яшчэ больш высокую партыю, па тэсітуры якая знаходзіцца за межамі звычайнага мужчынскага галасавога дыяпазону;
• Жаночы хор — складаецца з сапрана і альтоў, з падраздзяленнем кожнай партыі на два галасы: першыя і другія сапрана і першыя і другія альты;
• Дзіцячы хор — складаецца з двух партый: сапрана (дыскантаў) і альтоў, часам з трох — сапрана (дыскант) I і II, і альта; магчымыя і іншыя варыянты.

З пункту гледжання манеры спеваў адрозніваюць:

• Акадэмічныя хоры — спяваюць у акадэмічнай манеры, заснаванай на эталоне еўрапейскага акадэмічнага (оперна-канцэртнага) спеўнага тону;
• Народныя хоры — якія спяваюць у народнай манеры.

Па колькасці ўдзельнікаў адрозніваюць:

• Камерныя хоры — ад 12 да 30-50 удзельнікаў;
• Вялікія хоры — ад 50 да 120 удзельнікаў;
• Зводныя хоры — да 1000 удзельнікаў, збіраюцца на час з розных калектываў. Такія склады маюць статус «хэпінінг-перфоманс» і не ставяцца ўласна да выканальніцкага мастацтва, таму што ўяўляюць сабой хутчэй пропагандно-асветніцкае кірунак.

Хоры могуць мець розны статус.

• Прафесійныя хоры. Могуць быць як незалежнымі, так і падтрымлівацца дзяржавай. Складаюцца з прафесійных спевакоў. Вядуць рэгулярную канцэртную дзейнасць.
• Аматарскія хоры аб’ядноўваюць людзей, для якіх спевы ў хоры — гэта хобі. Могуць існаваць пры палацах культуры, клубах, муніцыпалітэтах, пры арганізацыях і ўстановах, пры немузыкальных навучальных установах (вельмі распаўсюджаная форма) і да т. п.: хор студэнтаў, хор супрацоўнікаў, хор ветэранаў.
• Царкоўныя хоры. Асноўная іх дзейнасць — удзел у царкоўных службах. Царкоўныя хоры высокага музычнага ўзроўню могуць таксама весці канцэртную дзейнасць. У царкоўных хорах спяваюць як прафесіяналы, так і аматары. Мастацкі кіраўнік царкоўнага хору — рэгент — павінен быць не толькі хормайстрам, але і знаўцам царкоўнай службы.
• Навучальныя хоры існуюць у музычных навучальных установах (музычна-педагагічных вучылішчах, каледжах, кансерваторыях, музычных акадэміях, інстытутах мастацтва і культуры, і інш), якія рыхтуюць прафесійныя кадры ў галіне харавога мастацтва і музычнага выхавання.

Спевы ў хоры — самы масавы і даступны выгляд сумеснага музіцыравання.

Спасылкі

• Беларускі харавы партал