Перайсці да зместу

Цымбалы

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Цымбалы
выява
Класіфікацыя струнны інструмент
Роднасныя інструменты Сантур
Янцынь
Лагатып Вікісховішча Цымбалы на вікісховішчы
Паштовая марка Беларусі

Цымбалы (польск.: cymbały ад лац.: cymbalum, грэч. kýmbalon[1]) — струнны ўдарны музычны інструмент, які ўяўляе сабой трапецападобную дэку з нацягнутымі струнамі. Гук здабываецца ўдарамі двух драўляных палачак або кухталёў з пашыранымі лопасцямі на канцах[2].

Распаўсюджанне

[правіць | правіць зыходнік]

Распаўсюджаныя ва ўсходнееўрапейскіх краінах, такіх як Беларусь, Малдова, Украіна, Румынія, Венгрыя, Польшча, Чэхія, Славакія. Падобны інструмент сустракаецца ў Кітаі, Індыі і іншых краінах Азіі.

На думку навукоўцаў, віды цымбалаў існуюць ужо амаль тры тысячы гадоў. Гэты інструмент быў распаўсюджаны паўсюль — у Кітаі, Паўднёва-Усходняй і Сярэдняй Азіі, на Блізкім Усходзе. Гэта пацвярджаюць і старажытныя малюнкі, якія захаваліся да нашых дзён. У прыватнасці, на Асірыйскім каменным барэльефе ў Куюнджыку высечаны музыка, які грае на гуслепадобным інструменце, падобным цымбалам, начапіўшы іх на працяглым рамяні на шыю і б'ючы палачкамі па струнах. Жывым сведчаннем далёкага мінулага цымбалаў з'яўляецца старажытны арабскі прабацька інструмента — сантыр, які захаваўся ў Егіпце.

Гісторыя на Беларусі

[правіць | правіць зыходнік]
Ансамбль цымбалістаў «Музыкі» пры мінскай музычнай школы № 10 ім. Я. Глебава (кіраўнік Алена Дзегцярова)

Найбольш раннія ўпамінанні пра цымбалы сустракаюцца ў літаратурных помніках Беларусі XVI стагоддзя[1]. Цымбалы апеты народам у песнях[1]. А. Куляшоў склаў пра іх паэму «Прыгоды цымбал»[1].

Разнавіднасці цымбалаў

[правіць | правіць зыходнік]

Адрозніваюцца народныя і канцэртна-акадэмічныя разнавіднасці цымбалаў. Памеры корпуса ў першых могуць вар'іравацца: 750—1150 мм для ніжняга аснавання, 510—940 мм для верхняга, 255—400 мм для бакоў, вышыня — 33-95 мм, шырыня — 235—380 мм. У прафесійных цымбалаў (мадэль «Прыма») у асноўным наступныя параметры: ніжняе аснаванне — 1000 мм, верхняе — 600 мм, бакавыя бок — 535 мм, вышыня — 65 мм, шырыня — 490 мм[3].

Ферэнц Легар адным з першых увёў у оперны аркестр цымбалы. У аперэце «Цыганскае каханне» (Інтрадукцыя і арыя Зорыкі, акт першы) скрыпічнаму сола акампануюць цымбалы.


Канструкцыя цымбал

[правіць | правіць зыходнік]

Цымбалы маюць рэзанатарны корпус трапецападобнай формы, асновай якога служыць рама, якая складаецца з 2 бакавых калодак і 4 брусоў — 2 знешніх (аснова трапецыі) і 2 унутраных (перакладзін, рэек, бэлечак)[1]. Да верхняй рэзанансавай дэкі (верху, грудзей), знутры прыклейваюцца 2 душкі (2 душы для гуку, падстаўкі для ўпору, падкладкі для конікаў), а зверху яе ўстанаўліваюцца 2 або 3 падстаўкі для струн (басовы і галасавыя конікі, кабылкі, козлікі, падстаўкі для струн)[1]. У верхняй дэцы прарэзваюцца 2 рэзанансавыя адтуліны (галаснікі, дзіркі для гуку), часцей за ўсё у форме круга з упісаным у яго ромбам, кветкай, зорачкай. Колькасць радоў струн у цымбалах вагаецца ад 12 да 24, а колькасць струн у пасме (тальцы) ад 3 да 8 (часцей за ўсё 3-4)[1].

Цымбалы ў краінах свету

[правіць | правіць зыходнік]
На манеце 5 грывен 2006 года

У краінах ўсходняй і паўднёвай Еўропы цымбалы называюць прыкладна аднолькава:

Зноскі

  1. а б в г д е ё Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя / І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1989. — 575 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-014-9.
  2. Цимбалы в онлайн-энциклопедии «Кругосвет».
  3. Р. В. Подойницын. «О взаимообусловленности развития музыкального инструментария и исполнительского стиля».
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy