Ar Rozenn Wenn
Ar Rozenn wenn (alamaneg Die Weiße Rose) a oa anv ur strollad enepnazi alaman e-pad an Eil Brezel Bed, ennañ pemp studier hag unan eus o c’helennerien.
Krouidigezh ar strollad
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Ar Rozenn wenn a voe savet e-pad an nevez-amzer 1942 en ur stal-labour livañ e München gant Hans Scholl hag Alexander Schmorell. Ganto ivez e voe savet pevar zrakt kentañ ar strollad. O c’has a rejont dre bost da dud desket (skrivagnerien, kelennerien, medisined) dibabet e München, dezho da eilañ an traktoù ha da gas anezho da dud all. Levezonet e voent gant skridoù Goethe ha re Aristoteles, hag ivez ar Bibl. Hans Scholl, Willi Graf hag Alexander Schmorell a voe kaset da dalbenn ar Reter e miz Gouere 1942 evel klañvdiourien er Wehrmacht. Pa zistrojont, e fin ar bloavezh-se, ez ejont e darempred gant ar strollad anvet Al Laz-seniñ Ruz (alamaneg : die Rote Kapelle). O fempvet trakt a savjont e-pad ar goañv 1942-1943, e-pad emgann Stalingrad. Miliadoù a skouerennoù a voe skignet e kêrioù evel München, Augsburg, Stuttgart, Frankfurt-am-Main, Salzburg ha Vienna. Ouzhpenn sevel traktoù e skrivjont luganioù enepnazi ouzh mogerioù München, ha dastum a rejont boued evit prizonidi ar c’hampoù-kreizennañ. Adalek 1943 e voent skoazellet gant kefredourien eus Su Alamagn hag eus Berlin.
Ar c’hwec’hvet trakt a voe savet gant Kurt Huber e miz C’hwevrer 1943, goude trec’hidigezh Stalingrad. Soñjal a rae da izili Ar Rozenn Wenn e vije penn-kentañ diskar an nazidigezh. Ouzhpenn 2000 skouerenn a voe skignet. D’an 18 a viz C’hwevrer 1943 e taolas Hans Scholl ha Sophie Scholl ur bern traktoù e porzh diabarzh skol-veur München. Gwelet ha diskuilhet e voent gant ar porzhier, ha harzet gant ar Gestapo.
Ar prosez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Hans Scholl, Sophie Scholl ha Christoph Probst, a voe barnet gant ar Volksgerichtshof (Lez-varn ar bobl). E penn al lez-varn-se e oa Roland Freisler, deuet a-ratozh-kaer eus Berlin. War-dro teir eurvezh e padas ar prosez. An tri anezho a voe kondaonet d’ar marv. Da zevezh o c’hondaonidigezh (22 a viz C’hwevrer 1943) e voent dibennet e toull-bac’h Stadelheim, nepell eus München, daoust d'al lezenn a embanne splann e ranked gortoz 99 deiz a-raok lakaat un den d'ar marv goude ma vije bet kondaonet. Izili all eus ar strollad ( Alexander Schmorell, Willi Graf hag ar c’helenner Huber) a voe dibennet un nebeud mizioù goude. En holl, 16 ezel eus ar strollad a varvas : lazhet e voent, pe mervel a rejont e kampoù-kreizennañ.
Hiziv an deiz
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Plasenn skol-veur München a zo anvet Geschwister-Scholl-Platz, eno ez eus ivez ur maen-koun.
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- (de) Inge Scholl, Die Weiße Rose, Fischer Verlag
- Inge Scholl, La Rose blanche, embannet gant éditions de Minuit, Paris
- (de) Detlef Bald, Die Weiße Rose, Taschenbuch
- Didier Chauvet, Sophie Scholl, une résistante allemande face au nazisme, L'Harmattan
- Inge Scholl : La Rose Blanche, six allemands contre le nazisme, troet gant Jacques Delpeyrou, embannet gant éditions de Minuit
- Hans et Sophie Scholl : Lettres et carnets, troet e galleg ha kinniget gant Pierre-Emmanuel Dauzat, embannet gant Tallandier (2008)
Liammoù diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Ar Rozenn Wenn: traktoù
- Lec’hienn diwar-benn ar stourmerien enepnazi alaman
- (de) Weiße Rose Stiftung e.V., Diazezadur Ar Rozenn Wenn.