Wadi Rum
Wadi Rum (arapski: وادي رم ) poznat i kao Dolina mjeseca (arapski: وادي القمر Wādī al-Qamar) je područje u južnom dijelu Jordana, oko 60 km istočno od Akabe. Najveći je vadi, tj. isušeno riječno korito u Jordanu.[1] Dolina urezana u pješčenjak i granitnu stijenu obiluje prekrasnim krajolicima zbog čega je uvrštena na listu svjetske baštine UNESCO-a.
Između ostalog, Wadi Rum sadrži veliku raznolikost pustinjskih oblika, uključujući doline pješčenjaka, prirodne lukove, klisure, litice, klizišta i pećine. Na ovom području se nalaze i primjerci kamene umjetnosti, natpisi i arheološki ostaci koji svjedoče o više od 12.000 godina neprekidnog ljudskog prebivališta.
Naziv
[uredi | uredi izvor]Wadi Rum je najvjerovatnije dobio naziv od ranog imena Irema, posjednika stubova.[2] Naime, riječ je o mjestu koje se spominje u Kur'anu, u suri El-Fedžr, gdje se kaže:
Zar ne znaš šta je Gospodar tvoj sa Adom uradio, s Iremom, posjednicima stupova
– Kur'an, sura El-Fedžr, 6. i 7. ajet[3]
Historija
[uredi | uredi izvor]Wadi Rum je područje koje je bilo naseljeno mnogim ljudskim kulturama još od prahistorije, pri čemu su mnoge kulture, uključujući i Nabatejce, ostavile svoj trag u obliku kamenih slika, grafita i hramova. Na zapadu je Wadi Rum možda najpoznatiji po svojoj vezi s britanskim oficirom T. E. Lawrenceom, koji je nekoliko puta prolazio ovim krajem tokom Arapskog ustanka 1917/18.[4] Osamdesetih godina prošlog vijeka jedna od kamenih formacija u Wadi Rumu, koja je prvobitno bila poznata kao Jabal al-Mazmar (Planina kuge), nazvana je Sedam stubova mudrosti, nakon Lawrenceove knjige koja je napisana nakon rata, iako Sedam stubova koji se spominju u knjizi nemaju vezu s Wadi Rumom.[5]
Geografija
[uredi | uredi izvor]Područje je usredotočeno na glavnu dolinu Wadi Ruma. Najviša nadmorska visina u Jordanu je Jabal Umm ad Dami s 1840 m nadmorske visine (podaci SRTM 1854 m), a koja se nalazi oko 30 kilometara južno od sela Rum. Tokom vedrog vremena s vrha se može vidjeti Crveno more i granica s Saudijskom Arabijom.
Jabal Ram ili Jebel Rum (1.734 metara nadmorske visine) je drugi najviši vrh Jordana i najviši vrh u središnjem Rumu,[6] a uzdiže se neposredno iznad doline Ruma, nasuprot Jebel um Ishrina, koji je vjerovatno jedan metar niže nadmorske visine.
Kanjon Khaz'ali u Wadi Rumu je mjesto petroglifa urezanih u zidove pećine na kojima su prikazani ljudi i antilope iz vremena Thamuda. U selu Wadi Rum živi nekoliko stotina beduinskih stanovnika s jednom školom za dječake i djevojčice, nekoliko trgovina i sjedištem Pustinjske patrole.[7]
Nedavno je Geoff Lawton postigao uspjeh u uspostavljanju permakulturnog ekosistema u Wadi Rumu.[8]
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
Pogled s vrha Jabal Ram -
kamena formacija Sedam stubova mudrosti -
Thamudski natpis u Wadi Rumu -
ostaci tvrđave iz Nabatejskog perioda -
Formacija pješčenjaka, urezani elementi u Wadi Rumu -
Pustinja Wadi Rum -
Centar za posjetioce u Wadi Rumu -
Wadi Rum 2011. godine -
Planine Wadi Ruma -
Stjenovite formacije Wadi Ruma duž beduinskih naselja -
Kanjon Khazali
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Mannheim, Ivan (1. 12. 2000). Jordan Handbook. Footprint Travel Guides. str. 293. ISBN 978-1-900949-69-9. Pristupljeno 30. 5. 2012.
- ^ Tholbecq, Laurent (1998). The Nabataeo-Roman Site of Wadi Ramm (Iram). str. 241–242. Pristupljeno 15. 6. 2020.
- ^ "Tefsir sure El-Fedžr od Ibn-Kesira" (PDF). ummet.at. Arhivirano s originala (PDF), 15. 6. 2020. Pristupljeno 15. 6. 2020.
- ^ Ham, Anthony; Greenway, Paul (2003). Jordan. Lonely Planet. str. 212. ISBN 978-1-74059-165-2. Pristupljeno 15. 6. 2020.
- ^ The Seven Pillars? Arhivirano 30. 7. 2019. na Wayback Machine roughguides.com, Pristupljeno 15. 6. 2020
- ^ Scheck, Frank Rainer (1997). Jordanien: Völker und Kulturen zwischen Jordan und Rotem Meer (jezik: German). DuMont Reiseverlag. str. 12. ISBN 978-3-7701-3979-8. Pristupljeno 15. 6. 2020.CS1 održavanje: nepoznati jezik (link)
- ^ Howard, Tony; Taylor, Di (maj 1997). Treks and Climbs in Wadi Rum, Jordan. Cicerone Press Limited. str. 20. ISBN 978-1-85284-254-3. Pristupljeno 15. 6. 2020.
- ^ Craig Mackintosh: FROM DESERT TO OASIS IN 4 YEARS (JORDAN) 1 February 2014 permaculturenews.org, Pristupljeno 15. 6. 2020
