مێژووی جیھان
مێژووی جیھان یان مێژوو لە ڕوانگەیەکی جیھانییەوە وەک بوارێکی لێکۆڵینەوەی مێژوویی لە ڕوانگەیەکی جیهانییەوە مێژوو دەکۆڵێتەوە. ئەم بوارە چەند سەدەیەک لەمەوبەر سەریهەڵدا و مێژوونووسانی دیار لەم بوارەدا بریتین لە ڤۆڵتێر (١٧٧٨-١٦٩٤)، هیگڵ (١٨٣١-١٧٧٠)، کارل مارکس (١٨١٨-١٨٨٣)، ئۆسڤاڵد سپێنگلەر (١٨٨٠-١٩٣٦) و ئارنۆڵد ج. تۆینبی (١٨٨٩-١٩٧٥). ئەم بوارە لە کۆتایی سەدەی بیستەمدا زۆر چالاکتر بوو (لە ڕووی وانەوتنەوە لە زانکۆ و کتێبی دەرسی و گۆڤاری زانستی و کۆمەڵگە ئەکادیمییەکان). نابێت مێژووی جیھان لەگەڵ مێژووی بەراوردکاریدا تێکەڵ بکرێت، کە وەک مێژووی جیهان، مامەڵە لەگەڵ مێژووی فرە کولتوور و نەتەوەکان دەکات، بەڵام لەسەر ئاستی جیھان ئەوە ناکات. مێژووی جیهان بەدوای نەخشە هاوبەشەکاندا دەگەڕێت کە لە ھەموو کولتوورەکاندا دەردەکەون . مێژوونووسانی جیھان ڕێبازێکی بابەتیی بەکاردەهێنن کە دوو فۆکۆسی سەرەکییان هەیە: یەکگرتنگەرایی (چۆن پرۆسەکانی مێژووی جیھان گەلانی جیهانیان کۆکردۆتەوە) و جیاوازی (چۆن نەخشەکانی مێژووی جیھان فرەچەشنی ئەزموون و بارودۆخی مرۆڤ ئاشکرا دەکەن). [١]
سەرهەڵدانی مێژووی جیھان وەک دیسیپلینێکی ئەکادیمی جیاواز دەتوانرێت بگەڕێتەوە بۆ ساڵانی شەستەکان، بەڵام پێشکەوتنەکەی لە هەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا خێراتر بوو. [٢] [٣] ھەنگاوێکی سەرەکی دروستکردنی یەکێتی و کۆمەڵگەی مێژووی جیھانی و پرۆگرامی دەرچوون بوو لە چەند زانکۆیەکدا و لە ماوەی دەیەکانی دواتردا گۆڤاری زانستی و ڕێکخراوە پیشەیی و ئەکادیمییەکان و پرۆگرامەکانی دەرچوون لە مێژووی جیھاندا پەرەیان سەند. زۆرجار مێژووی جیھان لە پرۆگرامی خوێندندا کە ئامادەیی و زانکۆکانی ئەمریکا داوایان لێدەکات، گرنگی بە شارستانیەتی ڕۆژاوایی داوە و کتێبی خوێندنی نوێش ڕوانگەیەکی لەو شێوەیەیان هەیە.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ J. Laurence Hare, and Jack Wells, "Promising the World: Surveys, Curricula, and the Challenge of Global History," History Teacher, 48 (Feb. 2015) pp: 371-88.
- ^ Peter Gran (28 February 2009). The Rise of the Rich: A New View of Modern World History. Syracuse University Press. p. XVI. ISBN 978-0-8156-3171-2. Retrieved 25 May 2012.
- ^ Jerry H. Bentley, 'The Task of World History', in The Oxford Handbook of World History, ed. by Jerry H. Bentley (Oxford: Oxford University Press, 2011), pp. 1-14, doi:10.1093/oxfordhb/9780199235810.013.0001 (p. 2).
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە مێژووی جیھان تێدایە. |
