Ăс-тăнлă этем
Ăс-тăнлă этем, (лат. Homo sapiens) — приматсен тĕсĕ, çын йăхне кĕрекен гоминид ушкăнĕнче тăрать. Хăй пурнăçĕпе Çĕр çинче хăйĕн сийне — антропосферăна — туса хунă. Вăл мĕн туни, материллĕ тата интелектуаллă ĕçĕсене культура теççĕ. Çын тĕсĕ, ытти биологи тĕсĕсем пекех икĕ арлăх пур: ар тата ама.
Этимологи
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Çын сăмах ниппунçынсен чĕлхипе пĕртан 人 (jin) - люди (çынсем), 人間 (jinkan) - человек (çын), 外人 (gaijin) - «иностранец, человек извне» (ютçын).
Çына тĕпчекен ăслăхсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Вуламалли
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Капица С. П. Общая теория роста человечества: Сколько людей жило, живёт и будет жить на Земле. 2016 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 17-мӗшӗнче архивланӑ. М.: Наука, 1999. ISBN 5-02-008299-6
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Происхождение и эволюция человека 2011 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 15-мӗшӗнче архивланӑ., evolbiol.ru (2009 çулхи Раштав уйӑхӗн 14-мĕшĕнче тĕрĕсленĕ.)
- Фотографии развивающегося человеческого плода под микроскопом 2016 ҫулхи Ака уйӑхӗн 27-мӗшӗнче архивланӑ.
- Предыстория человека
- Фотографии
- Родословная Homo sapiens 2015 ҫулхи Ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
- Рекострукция культуры кроманьонцев Ж.-Л. Хейма в парке первобытной истории Тюрсак 2014 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 4-мӗшӗнче архивланӑ. на сайте преподавателя А. В. Туторского 2013 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 24-мӗшӗнче архивланӑ.
Антропогенез тата палеоантропологи |
||
|---|---|---|
| Триба Гоминини |  | |
| Австралопитексем | Австралопитексем:
anamensis •
афар •
bahrelghazali •
африкан •
garhi •
седиба | |
| Çынсем тата протоçынсем (Homo, Этем) | Чухлакан ç. • H. rudolfensis • H. georgicus • Ӗçлекен ç. • Тӳрĕ утакан ç. (Питекантроп • lantianensis • palaeojavanicus • pekinensis • soloensis) • H. cepranensis • Ч.-предшественник • Гейдельберг ç. • Неандерталь ç. • Денисово ç. • Родези ç. • Флорес ç. • H. sapiens (idaltu • Кроманьон çынĕ • sapiens) | |
| Гоминида тупнисем | ||
| Генезис | ||
| Гоминид сарăлăвĕ | ||