Carnolyn

Carnolyn Amrediad amseryddol: Paleosen -hyd yn ddiweddar, 65–0 Miliwn o fl. CP PreЄ Є O S D C P T J K Pg N Yn fwy na phosib: o'r Cyfnod Cretasaidd hwyr-Presennol
Asyn, Equus africanus
Dolffin trwynbwl cyffredin, Tursiops truncatus
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Animalia
Ffylwm:	Chordata
Dosbarth:	Mamalia
Inffradosbarth:	Eutheria
Uwchurdd:	Laurasiatheria
Ddim wedi'i restru:	Carnolyn
Orders
Carnolyn eilrif-fyseddog Carnolyn odfyseddog see text

Grŵp enfawr ac amrywiol o famaliaid pedwartroed carnog yw carnolion. Maent fel arfer yn byw yn yrroedd gyda'i gilydd ar dir agored lle mae digon o laswellt neu ddail. Mae'r ddafad yn garnolyn yn ogystal a'r ceffyl, y fuwch, y jiráff, y camel, y carw, yr afonfarch, y morfil a'r dolffin.

Mae'r rhan fwyaf ohonynt yn rhoi eu holl bwysau ar flaeanau eu carnau, tra'n symud. Ar wahân i'r mochyn, maent i gyd yn llysysyddion. Hyd at yn ddiweddar nid ystyriwyd y morfilogion (y morfil, y llamhidydd a'r dolffin) yn garnolion gan nad ydynt yn rhanu'r un priodweddau a chymeriad. Bellach, fodd bynnag, fe'u hystyrir yn perthyn i'r carnolyn eilrif-fyseddog.

Arferid cyfri'r carnolyn yn urdd, ond bellach mae wedi'r rannu i'r canlynol:

• carnolion odfyseddog (Perissodactyla)
• carnolion eilrif-fyseddog (Artiodactyla)
• Tubulidentata (grugarth)
• Hyracoidea (hyracsod)
• Sirenia (manatïaid a dwgong)
• Proboscidea (eliffantod)

Ceir cryn anghytundeb am hyn, fodd bynnag ymhlith y gwyddonwyr.