Σταχτοπούτα
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
 | |
| Χαρακτήρες | Cinderella, Fairy godmother, The evil stepmother, Prince, elder ugly sister και younger ugly sister |
|---|---|
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Η Σταχτοπούτα είναι κλασικό παραμύθι που αφηγείται τις περιπέτειες μιας κοπέλας, την οποία κακομεταχειρίζονται η κακιά μητριά και οι αδερφές της. Εκδόθηκε πρώτα το 1634 από τον Giambattista Basile και το 1697 από τον Σαρλ Περώ. Έγινε ευρύτερα γνωστό από την έκδοση των αδελφών Γκριμ το 1812. Στοιχεία του παραμυθιού υπάρχουν σε μύθους της αρχαιότητας, από τη ρωμαϊκή εποχή μέχρι την Κίνα του 9ου αι. μ.Χ. [1]
Το κεντρικό πρόσωπο του παραμυθιού είναι η Σταχτοπούτα ("Cendrillon" στη συλλογή Contes του Περώ), κόρη ενός πλούσιου εμπόρου. Η μητριά της και οι ετεροθαλείς αδελφές της υποβιβάζουν την Σταχτοπούτα σε ρόλο υπηρέτριάς τους, ενώ αυτές χαίρονται όλα τα πλούτη του εμπόρου, και την αναγκάζουν να κοιμάται στις στάχτες του τζακιού, απ' όπου και το όνομα "Σταχτοπούτα". Κάποιο βράδυ, την επισκέπτεται η νεράιδα-νονά της και της δίνει ένα φόρεμα, μια άμαξα κι ένα ζευγάρι γυάλινα γοβάκια, προκειμένου να πάει στον χορό του Πρίγκηπα. Ο πρίγκιπας εντυπωσιάζεται και την επόμενη μέρα, όταν η άγνωστη εμφανίζεται πάλι στο παλάτι. Καθώς δεν ξέρει τίποτα γι' αυτήν, αποφασίζει να τη βρει χρησιμοποιώντας το γοβάκι που άφησε στις σκάλες φεύγοντας, βάζοντας τις γυναίκες της περιοχής να το δοκιμάσουν για να δει σε ποια ταιριάζει. Οι αδελφές της προσπαθούν με κόπους και βάσανα να φορέσουν το γοβάκι, προκειμένου να κερδίσουν τον πρίγκιπα, μάταια όμως, καθώς ταιριάζει μόνο στην Σταχτοπούτα, την οποία και παντρεύεται ο πρίγκιπας.
Το παραμύθι έχει γνωρίσει αρκετές παραλλαγές, που διαφέρουν σε ορισμένες λεπτομέρειες της πλοκής. Έχει διασκευαστεί σε μπαλέτο από τον Σεργκέι Προκόφιεφ και τον Γιόχαν Στράους και αρκετές φορές σε όπερα από τον Ροσσίνι και άλλους συνθέτες. Έχουν γυριστεί επίσης αρκετές ταινίες βασισμένες στην ιστορία, με πιο γνωστή διασκευή την ταινία κινουμένων σχεδίων με το ίδιο όνομα, παραγωγής Γουόλτ Ντίσνεϊ. Η πρώτη νεοελληνική παραλλαγή του δημοσιεύτηκε το 1832 σε γερμανικό έντυπο.
Η Εκδοχή των Γκριμ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην μεταγενέστερη εκδοχή των αδελφών Γκριμ, ο ρόλος της νεράιδας-νονάς αντικαθίσταται από το περιστέρι που μένει στο δέντρίλι δίπλα από τον τάφο της μητέρας της Σταχτοπούτας. Το περιστέρι έχει έναν σημαντικό ρόλο σε όλη την ιστορία, διότι βοηθά την Σταχτοπούτα να καθαρίσει τις φακές έτσι ώστε να πάει στον χορό, της δίνει το φόρεμα και τα γοβάκια. Όταν ο πρίγκιπας πάει να δοκιμάσει στην μια αδερφή το γοβάκι, αυτή παρακινούμενη απ' την μητριά, κόβει το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού της και το πόδι της χωράει στο γοβάκι. Ο πρίγκιπας νομίζει πως αυτή είναι η κοπέλα που έψαχνε, την ανεβάζει στο άλογο του και ξεκινάνε για το παλάτι, όμως τα περιστέρια στα δέντρα του φωνάζουν να κοιτάξει το γοβάκι που είναι μουσκεμένο από το αίμα του ακρωτηριασμένου δαχτύλου. Ο πρίγκιπας καταλαβαίνει την πλεκτάνη και επιστρέφει την αδερφή σπίτι της. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την δεύτερη αδερφή, με την διαφορά ότι εκείνη κόβει την φτέρνα της. Το περιστέρι τον οδηγεί στον περιστερώνα, όπου είχαν κλειδώσει την Σταχτοπούτα. Επίσης, η κολοκύθα/άμαξα, τα ποντίκια/άλογα, ο αρουραίος/αμαξάς και οι σαύρες/ακόλουθοι δεν υπάρχουν στην εκδοχή αυτή. Μια άλλη καινοτομία των Γκριμ είναι η αύξηση του χορού από έναν σε τρεις. Τις δύο πρώτες νύχτες, η Σταχτοπούτα φορά ένα ασημοκέντητο φόρεμα, ενώ στην τρίτη ένα χρυσό. Οι αδελφοί Γκριμ αναφέρουν ότι ο λόγος που ξεχάστηκε το γοβάκι είναι επειδή κόλλησε στην πίσσα που είχε διατάξει να βάλουν ο πρίγκιπας για να μη μπορέσει να φύγει η Σταχτοπούτα.
Σχέση με αρχαίους μύθους
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το βασικό μοτίβο του παραμυθιού είναι μια όμορφη, φτωχή και κατατρεγμένη νέα η οποία αναγνωρίζεται μέσω ενός χαμένου παπουτσιού, και στη συνέχεια ανέρχεται στο επίπεδο της βασίλισσας. Μερικά από τα βασικά στοιχεία του παραμυθιού παραδίδονται ήδη από τον Στράβωνα (1ος αι. π.Χ. - 1ος αι. μ.Χ.) και τον Αιλιανό (2ος-3ος αι. μ.Χ.). Και οι δύο αντλούν από παλαιότερες παραδόσεις.
Ο Στράβων αναφέρει ότι άκουσε αυτή τη διήγηση ως μύθο σχετιζόμενο με έναν τάφο στην Αίγυπτο. Ο τάφος ανήκε σε μια εταίρα που κατά την Σαπφώ λεγόταν Δωρίχα και ήταν ερωμένη του αδελφού της, ή κατ' άλλους λεγόταν Ροδώπις. Ενώ αυτή λουζόταν, ένας αετός άρπαξε το ένα παπούτσι της και το έριξε στη Μέμφιδα, μπροστά στο βασιλιά. Αυτός διέταξε να βρεθεί η κάτοχος του παπουτσιού, η οποία μετά έγινε σύζυγός του και όταν πέθανε τάφηκε στον τάφο που αναφέρει ο Στράβων (Στράβ., Γεωγραφικά, 17, 1, 33). Κατά τον Αιλιανό, η εταίρα ονομαζόταν Ροδώπις και βασιλιάς ήταν ο Ψαμμήτιχος (Αιλ. "Ποικίλη Ιστορία", 13, 33). Την παρουσία της Ροδώπιδος στην Αίγυπτο αναφέρει και ο Ηρόδοτος (2, 134-135), ως σχετιζόμενη με τον Χάραξο, αδελφό της Σαπφούς. Οι μελετητές σημειώνουν τον αετό ως βασιλικό και θεϊκό σύμβολο που δικαιολογεί την προσπάθεια ανεύρεσης της ιδιοκτήτριας του παπουτσιού.[2]
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Μέγα, Γεωργίου Α. (2004). Κατάλογος Ελληνικών Παραμυθιών-4. Αθήνα: Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Ε.Ι.Ε. σελ. 146. ISBN 960-7138-35 Check
|isbn=value: length (βοήθεια)."Η παλιότερη γνωστή παραλλαγή προέρχεται από την Κίνα του 9ου μ.Χ. αιώνα".
- ↑ Ήμελλος Στέφανος Δ., "Το παραμύθι της Σταχτοπούτας στις αρχαίες πηγές", Λαογραφία, τόμ. 38 (1995-1997), σ. 27 κ.ε.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Cinderella στο Wikimedia Commons
Λεξιλογικός ορισμός του Σταχτοπούτα στο Βικιλεξικό
