Proteoma
Proteoma une eta egoera jakin batean zelula, ehun edo organismo baten genomatik abiatuta adierazten diren edo adieraz daitezkeen proteinen multzoa da. Termino hori 1994an erabili zuen lehen aldiz Marc Wilkinsek, genoma batek kodetutako proteinen guztizkoari erreferentzia egiteko[1], eta hainbat eskalatan aplikatu izan da sistema biologikoetan. Proteoma aztertzen duen zientziari proteomika deritzo.
Proteoma motak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Oro har, proteoma hitza organismo bateko proteina guztiei dagokie, baina organismo zelulabakar eta zelulaniztunak daude, zelula ezberdinetan proteina oso ezberdinak izan ditzaketenak; era berean, orain organulu batean dauden proteina guztiak lor daitezke, maila azpi-zelularrean; horregatik, garrantzitsua da proteina ezberdinak bereiztea, azpi-zelularra, zelularra eta osoa.
- Proteoma azpizelularra organulo jakin batean, zelula jakin batean, dauden proteinen multzoa da; adibidez, proteoma mitokondriala 3.000 proteina baino gehiagok osa dezakete[2][3][4].
- Proteoma zelular bat zelula mota jakin batean, baldintza eta une jakin batean, dauden proteinen bilduma da.
- Proteoma oso bat da organismo batek, zelulabakarra edo zelulaniztuna izan, bere genoma osotik abiatuta adierazten duen proteina-multzo osoari dagokiona. Hori da, oro har, genomaren proteina-baliokidea.
- Birusek proteinak kodetzen dituzten sekuentziak dituzte genoman, eta proteoma biral esaten zaio. Proteoma horiek, oro har, genoma biraletik abiatuta aurresaten dira, nahiz eta saiakera batzuk egin diren birus baten genomatik abiatuta adierazitako proteina guztiak zehazteko, hau da, proteoma birala[5][6]. Hala ere, birusen proteomikak birusaren infekzioaren ondoren ostalariaren proteinen aldaketak aztertzea da ohikoena; horrela, benetan "bi" proteoma aztertzen dira (birusarena eta ostalariarena)[7].
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Ingelesez) Ezzell, Carol. (2002-04-01). «Proteins Rule» Scientific American (Noiz kontsultatua: 2024-12-01).
- ↑ Johnson, D. Thor; Harris, Robert A.; French, Stephanie; Blair, Paul V.; You, Jinsam; Bemis, Kerry G.; Wang, Mu; Balaban, Robert S.. (2007-02). «Tissue heterogeneity of the mammalian mitochondrial proteome» American Journal of Physiology-Cell Physiology 292 (2): C689–C697. doi:. ISSN 0363-6143. (Noiz kontsultatua: 2024-12-01).
- ↑ (Ingelesez) Morgenstern, Marcel; Stiller, Sebastian B.; Lübbert, Philipp; Peikert, Christian D.; Dannenmaier, Stefan; Drepper, Friedel; Weill, Uri; Höß, Philipp et al.. (2017-06-27). «Definition of a High-Confidence Mitochondrial Proteome at Quantitative Scale» Cell Reports 19 (13): 2836–2852. doi:. ISSN 2211-1247. PMID 28658629. PMC PMC5494306. (Noiz kontsultatua: 2024-12-01).
- ↑ (Ingelesez) Gómez-Serrano, María; Camafeita, Emilio; Loureiro, Marta; Peral, Belén. (2018). «Mitoproteomics: Tackling Mitochondrial Dysfunction in Human Disease» Oxidative Medicine and Cellular Longevity 2018 (1): 1435934. doi:. ISSN 1942-0994. PMID 30533169. PMC PMC6250043. (Noiz kontsultatua: 2024-12-01).
- ↑ (Ingelesez) Uetz, Peter; Rajagopala, Seesandra V.; Dong, Yu-An; Haas, Jürgen. (2004-10-15). «From ORFeomes to Protein Interaction Maps in Viruses» Genome Research 14 (10b): 2029–2033. doi:. ISSN 1088-9051. PMID 15489322. (Noiz kontsultatua: 2024-12-01).
- ↑ Maxwell, Karen L.; Frappier, Lori. (2007-06). «Viral Proteomics» Microbiology and Molecular Biology Reviews 71 (2): 398–411. doi:. PMID 17554050. PMC PMC1899879. (Noiz kontsultatua: 2024-12-01).
- ↑ Viswanathan, Kasinath; Früh, Klaus. (2007-12-01). «Viral proteomics: global evaluation of viruses and their interaction with the host» Expert Review of Proteomics 4 (6): 815–829. doi:. ISSN 1478-9450. (Noiz kontsultatua: 2024-12-01).
