قیام خملنیتسکی
| قیام خملنیتسکی | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشی از سیل | |||||||||
| |||||||||
| طرف‌های درگیر | |||||||||
 Zaporozhian Cossacksتاتارهای کریمه (۱۶۴۹–۱۶۵۴, ۱۶۵۶–۱۶۵۷) |
 مشترک‌المنافع لهستان-لیتوانیتاتارهای کریمه (۱۶۵۴–۱۶۵۶) | ||||||||
| فرماندهان و رهبران | |||||||||
بوگدان خملنیتسکی Ivan Bohun Maxym Kryvonis İslâm III Giray Toğay bey † |
ژان دوم کازیمیر واسا Mikołaj Potocki Jeremi Wiśniowiecki Stefan Czarniecki Marcin Kalinowski † Stanisław Lanckoroński | ||||||||
| قوا | |||||||||
|
۴۰۰٬۰۰۰ کازاکها ۱۹۵٬۰۰۰ تاتارها |
۲۱۵٬۲۰۰ سربازان | ||||||||
| تلفات و خسارات | |||||||||
|
۱۲۴٬۷۵۰ کشته |
۱۹٬۷۱۶ کشته | ||||||||
قیام خملنیتسکی شورش کازاکها در اوکراین بود که میان سال‌های ۱۶۴۸-۱۶۵۷ میلادی رخ داد و به تدریج به جنگ استقلال اوکراین از لهستان تبدیل شد. کازاکها تحت فرماندهی هتمان بوگدان خملنیتسکی با همراهی تاتارهای کریمه و نیروهای دهقانی، به لشکریان مشترک‌المنافع لهستان-لیتوانی هجوم بردند. نتیجهٔ این جنگ، پایان کنترل و سیطرهٔ لهستانی‌ها و یهودیان بر اوکراین و نیز اتمام تسلط عقایدی همچون قرائیم در این کشور شد. این قیام نوعی ارتباط نمادین میان اوکراین و روسیه را به نمایش گذارد. کازاکها که از تزار روسیه کمک خواسته بودند، موافقت کردند که در صورت پیروزی بر لهستان، اوکراین شرقی را به قلمرو روسیه منضم سازند و به این قول خود جامهٔ عمل پوشانیدند. طبق گفته‌های تاراس شوچنکو، این جنگ باعث اسارت مردم اوکراین در چنگال روس‌ها گردید.
این قیام در ابتدا با شورش کازاکها آغاز شد اما به مرور زمان که بخش اعظم جمعیت ارتدوکس اوکراین در برابر حاکمان کاتولیک لهستانی به کازاکها پیوستند، درگیری‌ها شکلی مذهبی به خود گرفت. قیام سرانجام با پیروزی کازاکها و پیوستن اوکراین شرقی به قلمرو روسیه تزاری پایان گرفت. پیروزی شورشیان در اوکراین، وجهه و اعتبار لهستان را به عنوان یک ابرقدرت درهم شکست و از سویی دیگر منجر به ضعف این کشور در مقابل همسایگانش نظیر روسیه و سوئد گردیده و واقعهٔ سیل (تاریخ لهستان) را به دنبال داشت.
پس‌آمدها
[ویرایش]در عرض چند ماه تقریباً همه اشراف لهستانی، مقامات و کشیش‌ها از میان رفتند یا از سرزمین‌هایی که امروز اوکراین است به بیرون رانده شدند. تلفات جمعیت مشترک‌المنافع در این قیام بیش از یک میلیون نفر بود. علاوه بر این، نتیجهٔ این قیام برای یهودیان زیان قابل توجهی داشت چون در آن زمان آنها بیشترین و بزرگ‌ترین نمایندگان و طرف‌دارانِ در دسترس از رژیم شلختا بودند.
منابع
[ویرایش]- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Khmelnytsky Uprising». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۳.
- قیام خملنیتسکی
- اوکراین در ۱۶۴۸ (میلادی)
- اوکراین در دهه ۱۶۴۰ (میلادی)
- اوکراین در دهه ۱۶۵۰ (میلادی)
- اوکراین در سده ۱۷ (میلادی)
- پوگرومهای ضدیهودیت
- تاریخ یهودیان اوکراین
- تاریخ یهودیان لهستان
- جنگهای روسیه و لهستان
- روسیه در ۱۶۴۸ (میلادی)
- روسیه در دهه ۱۶۴۰ (میلادی)
- روسیه در دهه ۱۶۵۰ (میلادی)
- روسیه در سده ۱۷ (میلادی)
- شورشهای اوکراین
- لهستان در سده ۱۷ (میلادی)
- لیتوانی در سده ۱۷ (میلادی)
- مشترک‌المنافع لهستان–لیتوانی در دهه ۱۶۴۰ (میلادی)
- همسود لهستان–لیتوانی در دهه ۱۶۵۰ (میلادی)
- یهودستیزی در اوکراین
- یهودیان و یهودیت در امپراتوری روسیه
- نسلکشی
- درگیریهای دهه ۱۶۴۰ (میلادی)
- درگیریهای دهه ۱۶۵۰ (میلادی)