منافع ملی
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
 | این مقاله نیازمند ویکیسازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوهنامه، محتوای آن را بهبود بخشید. |
ما متحدان و دشمنان همیشگی نداریم. تنها منافع ملی ماست که همیشگی و دائمی است، و وظیفهٔ ما، دنبال کردن این منافع است.»
لرد پالمرستون، نخست‌وزیر بریتانیا در سدهٔ نوزدهٔ میلادی[۱]
منافع ملی به اهدافی که یک دولت در سطح بین‌المللی برای حفظ آنها تلاش می‌کند، گفته می‌شود. منافع ملی از لحاظ درجهٔ اهمیت به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- منافع حیاتی: منافعی که با موجودیت یک دولت در ارتباط است و به هیچ وجه قابل مذاکره نیست.
- منافع مهم: منافعی که دولتها برای حفظ و صیانت آنها در مذاکرات تلاش می‌کنند.
- منافع حاشیه‌ای: منافعی که تنها برای بالا بردن قدرت چانه‌زنی یک دولت در مذاکرات ایجاد شده و قابل چشم‌پوشی‌اند.
منافع ملی ممکن است به مثابهٔ هدف‌های اولیه و همیشگی کشور تعریف شوند و این هدف‌های همیشگی به ارزش‌های چهارگانهٔ زیر گفته می‌شود:
- امنیت وجودی
- امنیت رفاهی
- حفظ و ازدیاد قدرت کشور در روابط با کشورهای دیگر
- پرستیژ
انواع منافع ملی:
- اختلاف‌زا: که قابل مصالحه و مرافعه هستند.
- متعارض: زمانی که منافع بازیگران با یکدیگر تفاوت اصولی دارند
- مشترک: منفعت‌های همسان بازیگران
موازی: زمانی که ارتقا و افول منافع ملی یک کشور به ارتقا یا افول منافع ملی کشور دیگر بستگی دارد.
از دیدگاه واقع‌گرایانهٔ هانس جی. مورگنتا، دو مفهوم اساسی امنیت و منافع ملی، نیروی محرکهٔ هدایت امور دولتها-ملت‌ها در جهان پرهرج ومرج امروزند. منافع یک کشور از همان منظر قدرت در علم سیاست تعریف می‌شود و در تبیین منافع ملی، هیچ‌گونه ارزش‌گذاری خوب و بد قابل تشخیص وجود ندارد.
منافع ملی به مجموعه‌ای از مصالح و فوایدی اشاره دارد که برای یک کشور و جامعه به صورت کلی مورد نیاز و حائز اهمیت است. این منافع شامل موارد زیر می‌شود:
- امنیت ملی: حفظ امنیت و سلامتی کشور در برابر تهدیدات داخلی و خارجی از جمله تهدیدات نظامی، تروریسم، تجاوز و تهدیدات امنیتی دیگر.
- توسعه اقتصادی: تأمین رشد اقتصادی و افزایش سطح رفاه جامعه، ایجاد اشتغال و فرصت‌های شغلی، جذب سرمایه‌گذاری و تقویت زیرساخت‌های اقتصادی.
- استقلال و آزادی: حفظ استقلال سیاسی، سرمایه‌گذاری در قدرت نظامی، به دست آوردن آزادی اقتصادی و سیاسی از سوی دیگر کشورها و حفظ حاکمیت و سرمایه‌های ملی.
- حفظ منابع طبیعی و محیط زیست: مراقبت و حفاظت از منابع طبیعی، حفظ تنوع زیستی، کنترل آلودگی و حفظ تعادل محیط زیست.
- حمایت از سلامت و آموزش: تأمین خدمات بهداشتی و درمانی به جامعه، ارتقاء سطح آموزش و تحصیلات، ترویج عدالت اجتماعی و کاهش نابرابری‌ها.
- حفظ هویت فرهنگی و اجتماعی: حفظ و ترویج فرهنگ و هویت ملی، حفظ حقوق و آزادی‌های فردی، تنوع فرهنگی و تعاملات اجتماعی.
منافع ملی می‌توانند متناسب با شرایط و نیازهای هر کشور متفاوت باشند و تعیین اولویت‌هایی که برای یک کشور مهم است به عهده سیاستمداران و مسئولان کشور است.
پانویس
[ویرایش]- ↑ جاسوسی از دوستان، واقعیتی که کسی به روی خودش نمی‌آورد، بی‌بی‌سی فارسی
کاظمی علی‌اصغر، پایان سیاست و واپسین اسطوره. چاپ اول تهران انتشارات قومس ۱۳۸۱صص ۲۶۴–۲۶۳
سیف زاده حسین. اصول روابط بین‌الملل. چاپ سوم. نشر میزان. تهران