کل جوبر

کل جوبر
اطلاعات کلی
نام	کُل جوبِر
دوره	ساسانیان
منسوب به	خسرو پرویز
محل اکتشاف	دریاچۀ طاق‌بستان
محل نگهداری	موزه سنگ طاق‌بستان در شهر کرمانشاه
کاربرد	تندیس خسرو پرویز
اطلاعات فیزیکی
جنس	سنگ

کُل جوبِر (به کُردی: کوڵ جووبڕ) یک تندیس نیم‌تنه است که به خسرو پرویز پادشاه ساسانی منسوب شده‌است. تندیس کول جوبر امروزه در موزه سنگ طاق‌بستان در شمال شرقی شهر کرمانشاه نگهداری می‌شود. به گفتهٔ علی‌اکبر دهخدا، مِسعَربن المُهَلهِل تاریخ‌نگار در قرن دهم میلادی، این مجسمه را در طاق‌بستان دیده‌است. اما بعد از آن مجسمه به داخل دریاچهٔ طاق‌بستان افتاده است. در قرن نوزدهم تنۀ آن را از آب بیرون می‌کشند و در بالای سد نصب می‌کنند. این مجسمه بر اثر عوامل طبیعی و انسانی دچار خسارت زیادی شده‌است.

نام

تندیس موسوم به کل جوبر سال‌ها در محل طاق‌بستان قرار داشت و توسط مردم بومی منطقه با نام کُل جوبِر (به کُردی: کوڵ جووبڕ) شناخته می‌شد. این واژه در زبان کُردی به معنای فرد کوتاه‌قدی است که جریان آب را قطع می‌کند. عباس مترجم باستان‌شناس علت این نامگذاری را وجود باورهایی در میان کشاورزان منطقه دانسته‌است. وی توضیح داده‌است که کشاورزان بر این باور بوده‌اند که این تندیس دارای قدرتی فوق طبیعی است و می‌تواند جریان آب را قطع کند و هرگاه جریان آب رود کوله‌که‌و (چم بشیر) قطع می‌شده و آب به زمین‌های کشاورزی نمی‌رسیده‌است، این مجسمه را مقصر قطع آب می‌دانسته‌اند. کول جوبر شمشیری در میان پاهای خود قرار داده و به آن تکیه کرده‌است که این فیگور اشاره‌ای تلمیحی به قدرت نظامی وی دارد.

جستارهای وابسته

• موزه سنگ طاق‌بستان

کتاب‌شناسی

• غلامی، صبا. ۱۳۹۹. معرفی پیکرۀ کل جوبر در طاق‌بستان، در نشریۀ هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، دورۀ ۲۵، شمارۀ ۲، تابستان ۱۳۹۹ ، صص ۴۲-۳۷.