کمربند عربی

نمایی از نقشهٔ استان حسکه که بخش‌های این استان، بیشترین تأثیر را از این پروژه گرفته‌است. - ۲۰۰۷

کمربند عربی (به عربی: الحزام العربی، به کردی: که‌مبه‌را عه‌ره‌بی Kembera Erebî) پروژهٔ عرب‌سازی دولت بعث سوریه در شمال استان حسکه برای تغییر ترکیب جمعیت قومی در مناطق کردنشین به نفع اعراب است.

برنامه‌ریزی

حزب بعث در سال ۱۹۶۳ در سوریه به قدرت رسید و در سال ۱۹۶۵ تصمیم به ساخت کمربند عربی به طول ۳۵۰ کیلومتر و به عرض ۱۰–۱۵ کیلومتر در امتداد مرز سوریه-ترکیه گرفت. این کمربند از مرز عراق در شرق تا سری‌کانی (به کردی: Serê Kaniyê) در غرب امتداد یافته‌است. پس از یک کودتا دیگر در حزب بعث، حافظ اسد موفق به بدست گرفتن رهبری در سوریه در سال ۱۹۷۰ شد و شروع به اجرای برنامه در سای ۱۹۷۳ کرد. نام برنامه به طور رسمی به «طرح تأسیس مزارع نمونهٔ دولتی در منطقهٔ جزیره» تغییر پیدا کرد.

اجرا

۴۱ روستا عرب‌نشین در این دورهٔ زمانی ساخته شد و نام همهٔ روستاهای کردنشین منطقه به نام‌هایی عربی تغییر داده شد. در حدود ۴ هزار خانوادهٔ عرب از استان‌های رقه و حلب که به‌واسطهٔ ساخت سد طبقه خانه‌هایشان را از دست داده‌بودند به کردستان سوریه منتقل شده و در این روستاها سکنا داده‌شدند. این افراد مغمورین Maġmūrīn به معنای سیل‌زدگان نامیده شدند. در این مقیاس، در حدود ۲ میلیون هکتار از زمین‌های زیر کشت کردها از آن‌ها مصادره شده و به ساکنان جدید اعطا شد. بنا بر اصل طرح، ۱۴۰ هزار کرد نیز می‌بایست به جنوب کشور و نزدیک بیابان‌های الرعد دیپورت می‌شدند. اگرچه از روستاییان کرد سلب مالکیت شد، اما آن‌ها در برابر تبعید مقاومت کرده و خانه‌هایشان را تسلیم نکردند. حکومت مرکزی برخی از این روستاییان را خارجی خوانده و اجازهٔ داشتن مالکیت خانه‌هایشان یا تعمیر آن‌ها یا ساختن خانهٔ جدید را از آن‌ها سلب کرد.

نام امروزی	نام کردی	نام عربی‌شده	تعداد روستاهای عربی ساخته‌شده
مالکیه	دێرک Dêrik	المالکیة	۸
قامشلی	قامشلۆ Qamişlo	القامشلی	۱۴
سری‌کانی	سه‌رێ کانیێ Serê Kaniyê	رأس‌العین	۱۵

زمینه

مناطق کردنشینی که تحت تأثیر طرح کمرند عربی قرار گرفتند، مناطق نفت‌خیز و به لحاظ کشاورزی حاصلخیز بودند. تخمین زده شده که ۵۰ تا ۶۰ درصد چاه‌های نفت سوریه در منطقهٔ المالکیه وجود داشته‌باشد.