ویکی‌پدیا:منابع معتبر (تاریخ)
 | این صفحه حاوی یک انشا است. این انشا شامل توضیحات و توصیه‌های یک یا چند مشارکت‌کنندهٔ ویکی‌پدیا است. انشاها جزو مقاله‌های دانشنامه یا سیاست‌ها یا رهنمودهای ویکی‌پدیا نیستند؛ چرا که به‌طور کامل توسط جامعه مورد بررسی قرار نگرفته‌اند. بعضی از انشاها هنجارهای متداول را بیان می‌کنند؛ در حالی که سایر انشاها فقط دربردارندهٔ دیدگاه‌های اقلیت هستند. |
هدف این شیوه‌نامه راهنمایی کاربران جهت ویرایش مقاله‌های در مورد موضوعات تاریخی است.
چکیده
[ویرایش]- مقالات تاریخی در ویکی‌پدیا باید براساس نتایج حاصل از کارهای دانشورانه اخیر باشد.
- در زمانی که آثار دانشگاهی و دانشورانه موجود نباشد، با کیفیت‌ترین کارهای تجاری و عام‌پسند باید بکار گرفته شود.
- اتکا بر منابع تجاری و عام‌پسند با کیفیت متوسط و ضعیف، یا مقالات روزنامه‌ها و دیدگاه‌های ژورنالیستی عملاً منجر به تحقیق دست اول می‌شود. خصوصاً اگر از ترکیب این منابع برای استنتاج یک دیدگاه، یا وزن‌دادن به یک دیدگاه یا شکل‌دهی استخوان‌بندی مقاله استفاده شود.
- اگر آثار کم‌کیفیت به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان حقیقت بکار گرفته شود، این کار عملاً یک تحقیق دست اول است.
موضوع‌های تاریخی
[ویرایش]مقاله‌های نوشته شده دربارهٔ اتفاقات گذشته، شامل شرایط نحوه نگارش موضوع‌های تاریخی می‌شوند.
به علت اینکه موضوع‌هایی که دربارهٔ اتفاقات کنونی یا اتفاقات واقع شده در یکی-دو سال اخیر هستند، به وسیله تاریخ‌نگاران مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند، این موضوع‌ها به عنوان موضوع تاریخی شناخته نمی‌شوند. هر زمان که تاریخ‌نگاران مقاله‌ای دربارهٔ یک موضوع نگاشتند، می‌توان آن موضوع را تاریخی نامید و پس از آن منابع موجود در مقالات باید با منابع معتبر نوشته‌شده به وسیله تاریخ‌نگاران جایگزین گردند.
کارهای تاریخی دانشورانه
[ویرایش]چه کارهای تاریخی دانشورانه است؟
[ویرایش]یک کار دانشورانه تاریخی:
- کتاب‌های منتشر شده دانشگاهی و انتشارات دانشورانه و نوشته شده به‌وسیله تاریخ‌نگاران، که روش‌های پذیرفته شده تاریخ‌نگاری معاصر را دنبال می‌کنند.
- فصل‌های منتشر شده در یک کتاب دانشگاهی یا دانشورانه که به‌وسیله یک تاریخ‌نگار نوشته شده باشد یا توسط یک تاریخ‌نگار ویرایش علمی شده باشد و روش‌های پذیرفته تاریخ‌نگاری را دنبال می‌کنند.
- مقالاتی که در نشریات تخصصی تاریخی دانشگاهی و دانشورانه منتشر شده باشد و فرایند ویراستاری علمی در مورد آنها انجام شده باشد.
- مقالات ارائه شده در کنفرانس‌ها که ویراستاری علمی بر روی مقالات پیش از چاپ مقالات انجام شده باشد.
- سایر کارهای که توسط سایر تاریخ‌نگاران (به‌وسیله نقد یا بحث) دانشورانه شناخته شده باشد. این کارها باید به‌وسیله یک انتشارات علمی و نهاد معتبر ویراستاری علمی شده باشد.
- مقالاتی دارای نام در دانشنامه‌های که برای مخاطب دانشور عام یا تاریخ‌نگاران نوشته شده باشد.
کارهای زیر شاید یک اثر دانشورانه محسوب شود:
- نسخه عامه پسند موارد بالا که به‌وسیله یک تاریخ‌نگار نوشته شده باشد و حالتی دانشورانه داشته باشد. مثال: مقاله‌ای که توسط یک تاریخ‌نگار در نشریه نشنال جئوگرافیک نوشته‌شده باشد.
- آثاری به مانند بالا که به‌وسیله یک تاریخ‌نگار نوشته نشده باشد اما به‌وسیله یک تاریخ‌نگار مطابق استانداردهای پذیرفته شده علمی ویراستاری علمی شده باشد.
- آثار عامه‌پسند توسط غیر تاریخ‌نگاران که نقدهای مثبتی در کتاب‌ها و ژورنال‌های علمی دارای فرایند ویراستاری علمی دقیق[۱] به توسط تاریخ‌نگاران دریافت نموده‌اند.
- آثاری توسط تاریخ‌نگاران غیردانشگاهی برای مخاطب عام، که کیفیت کار آنها به‌طور عمومی توسط جامعه تاریخ‌نگاران دانشگاهی مورد قبول باشد و به‌طور مکرر آثار آنها در ژورنال‌های علمی دارای فرایند بازبینی دقیق مورد بررسی قرار گرفته باشد.
- آثاری که در نشریات متعلق به یک دیدگاه سیاسی یا فرقه خاص منتشر شده باشد. اما این کارها نقدهای مثبتی در ژورنال‌های دانشورانه دارای فرایند ویراستاری علمی دقیق دریافت نموده‌اند.
- آثاری که در کتابخانه‌های متعدد دانشگاهی نگهداری می‌شوند ممکن است آثار دانشورانه محسوب شوند. هر چه کتابخانه‌های بیشتری چنین آثاری را نگهداری کنند بیانگر آن است که کتاب بخاطر ارزش علمی آن نگهداری می‌شود و صرفاً یک اثر عوامانه و یک اثر دانشورانه ضعیف نیست. در نقطه مخالف اگر اثر تنها در کتابخانه‌های عمومی نگهداری شود یا اصلاً در کتابخانه‌ها یافت نشود بیانگر آن است که تنها یک اثر عوامانه است و ارزش علمی کافی ندارد.
چه کارهای تاریخی دانشورانه نیست؟
[ویرایش]- مطالب روزنامه‌ای یا مجله‌ای (ژورنالیستی)[۲]
- نقطه نظرات منعکس شده در رادیو و تلویزیون توسط غیر دانشوران[۳]
- کارهای هر نهاد یا سازمانی که در جهت تعریف، خودستایانه و تمجید تاریخ آن نهاد باشد.[۴]
- جزوه‌هایی که ویراستاری علمی روی آنها صورت نگرفته باشد. خصوصاْ جزوات منتشر شده سازمانی[۵]
- کارهای مخاطب عام که نقد و بازبینی نشده‌اند مانند (خاطرات، نوشته‌های روزنامه‌نگاران (ژورنال‌ها))- این آثار فقط تا زمانی که منابع معتبر و دانشورانه موجود نیستند قابل استفاده هستند و در صورت موجود بودن منابع معتبر باید جایگزین شوند.[۶]
- هرگونه منبع اولیه[۷]
- هرگونه نوشتاری که به وسیلهٔ غیرمتخصص‌ها (غیر تاریخ‌نگاران) نوشته شده باشند.[۸]
آثار تاریخی دانشورانه قابل استفاده نیستند اگر به‌صورت زیر باشند:
- مجموعه گردآوری شده از منابع دست اول یا فصل‌ها و ضمیمه‌های منابع آثار دانشورانه که منابع اولیه را منتشر کرده‌اند یا شامل کاری غیر دانشورانه هستند.[۹]
- پانویس‌های منابع دست اول نباید استفاده شوند، مگر در حالات خیلی خاص که ارزش و اعتبار پانویس از نظر علمی مشخص باشد.[۱۰]
تحقیقات دانشورانه «اخیر» چیست؟
[ویرایش]تاریخ‌مانند همه علوم پویا و در حال تکامل است. تحقیقات دانشورانه اخیر، کارهایی است که به شیوه‌های تاریخ‌نگاری مورد قبول کنونی انجام گرفته‌باشد. تحقیقات دانشورانه «اخیر» بسته به زمینه‌های مختلف مطالعات تاریخی، متفاوت است و برای استفاده از تحقیقات دانشورانه اخیر باید از مباحثات در جریان در سطح آکادمیک و مطالب تاریخی آگاهی کافی داشت. این مهم فقط با مطالعه منابع معتبر برای وزن‌دادن به مطالب و شکل‌دادن استخوان‌بندی مقاله مقدور است.
- مثال: بیشتر تحقیقات قدمت‌شناسی آثار تاریخی، پیش از سال ۱۹۶۰ میلادی و پیش از ظهور تکنولوژی تعیین تاریخ با کربن ۱۴، مناسب نیستند.
- مثال:تمام منابع پیش از ۱۸۰۰ میلادی به عنوان منابع دانشورانه شناخته نمی‌شوند و آنهایی که به عنوان منبع در نظر گرفته می‌شوند به عنوان منابع فاقد تکنیک‌های مدرن، شناخته می‌شوند.
- مثال: بیشتر منابع تاریخی غربی پیش از سال ۱۹۹۰ میلادی استانداردهای مورد قبول تاریخ‌نگاری پست مدرنیسم را ندارند.
مهم‌ترین سبب ایده‌های جدید در تاریخ‌نگاری، به‌دست آوردن منابع اولیه و داده‌های جدید مانند یافته‌های باستان‌شناسی جدید یا منتشر شدن اسناد و آرشیوهای جدید باشد. همچنین گاهی متدهای و اسلوب‌های تاریخ‌نگاری جدیدی بکار گرفته می‌شود. این اسلوب‌ها حتی باعث مردود شدن و به حاشیه رانده شدن اسلوب‌های قدیمی می‌شود.
منابع معتبر برای وزن‌دهی و شکل‌دهی استخوان‌بندی مقاله
[ویرایش]برای دادن وزن مناسب به یک دیدگاه در هنگام پرداختن به دیدگاه‌های متفاوت و مشخص کردن استخوان‌بندی مقالات و برای دوری از تحقیق دست اول و ترکیب چاپ نشده از دیدگاه‌ها، باید از دیدگاه عمومی موجود در نزد دانشوران بهره برد.
در بسیاری از موضوعات تاریخی، دانشوران و تاریخ‌نگاران دیدگاه‌های متفاوتی یا حتی متضادی دارند و باید این دیدگاه‌های دانشورانه متفاوت در مقالات ویکی‌پدیا مطرح شود. بسیاری از افراد که در ماسکی دانشورانه پنهان شده‌اند در واقع دیدگاهی حاشیه‌ای(Fringe Theory) را اشاعه‌می‌دهند که خارج از عرف‌های پذیرفته‌شده در نزد محققین و تاریخ‌نگاران امروزی است. اینگونه دیدگاه‌های حاشیه‌ای نباید در ویکی‌پدیا مطرح شود.
برای دریافت دیدگاه عمومی موجود باید به کتاب‌های معتبر و دانشورانه معاصر، مقالات منتشر شده در ژورنال‌های علمی معتبر و مقالاتی منتشر شده در نشریات و کتاب‌های علمی معتبر که بررسی رویکردهای پذیرفته شده در تحقیق در یک رشته می‌پردازند، مراجعه نمود.
منابع معتبر برای مصارف تصویری
[ویرایش]این واقعیت را که آسمان آبی است در نظر بگیرید. برای نشان دادن این مسئله، ما از یک نوشته دانشورانه استفاده می‌کنیم؛ ولی برای به تصویر کشیدن این واقعیت، و جلب توجه خواننده، ممکن است از تصویر آسمان استفاده کنیم. تمایز بین نوشته‌های اثباتی-- و تصویری، باید هنگام نگارش واقعیت مهم مد نظر قرار گیرند.
یک واقعیت وقتی واجد شرایط به تصویر کشیدن است که یک منبع دانشورانه صریحاً آن را با ارجاع به یک منبع اولیه نشان می‌دهد، یا [آن منبع دانشورانه] نقل و قولی از یک منبع اولیه بیاورد که یک واقعیت بزرگ را نشان می‌دهد. در این شرایط، ممکن است استفاده از منبع اولیه درج شده [در منبع دانشورانه]، یا منبع اولیه‌ای معادل، برای به تصویر کشیدن واقعیت مجاز باشد. ابتدا واقعیت را با ارجاع به منبع دانشورانه به خواننده بنمایانید، و بعد گفتاوردی از یک منبع اولیه بیاورید.
این قاعده تضمین می‌کند که استفاده شما از منابع اولیه تحقیق دست اول به حساب نیاید، یا مصداقی از وپ:ترکیب نشود:
- وزن دهی و استخوان بندی از یک منبع دانشورانه مشتق شده باشد
- واقعیت از یک منبع دانشورانه ناشی شده باشد
- منبع اولیه مورد استفاده همانی باشد که در منبع دانشورانه به کار گرفته شده‌است، یا خیلی مشابه آن باشد.
نهایتاً، به کارگیری منبع اولیه باید بر اساس سیاست استفاده از نگاره‌ها باشد. نباید به تعداد زیاد از آنها استفاده شود، و البته استفاده از نگاره‌ها ضروری هم نیستند.
پانویس
[ویرایش]- ↑ peer-reviewed
- ↑ Journalism
- ↑ Opinion pieces by non-scholars
- ↑ Organisations' own self-congratulatory "histories" online
- ↑ Pamphlets published but never reviewed, especially pamphlets published under organisational titles
- ↑ Popular works that were not reviewed, especially works by journalists, or memoirs—these may be useful to supplement an article that relies upon scholarly sources
- ↑ Any primary source
- ↑ Any non-scholarly tertiary source; scholarly tertiary sources written by or aimed at non-historians
- ↑ Primary source collections, or the primary source sections or appendixes of otherwise scholarly texts
- ↑ Annotated editions of primary sources, with the exception of the explicit annotations
جستارهای وابسته
[ویرایش]برای مطالعه
[ویرایش]- پاکتچی، احمد؛ ۱۳۹۱؛ روش‌شناسی تاریخ؛ ناشر: تهران، دانشگاه امام صادق (ع)