Jump to content

Biu

Iwde to Wikipedia
Biu
Hukuma pamarun nder Naajeeriya
LesdiNaajeeriya Taƴto
Nder laamooreDiiwal Borno Taƴto
Hiiri-weeti pelleUTC+01:00 Taƴto
Jonde kwa'odineto10°36′40″N 12°11′42″E, 10°36′46″N 12°11′40″E, 10°49′3″N 12°5′18″E Taƴto
hukuma pamarum nɗer diiwal Borno Naajeeriya

Biu Doum gelle ɗen Doum Hukuma Pamara ɗen (LGA) ta Fombina Diiwal Borno Naajeeriya. Gelle ɗen dai Hanjeke Wudu Yaduki Lamu e Hukuma Pamaren ɗenbo ɗun Meɗi ɗun Lattii Joɗaki gello Mauɗe Lamorde Biu. ɗen ejonii ɗun lattake hautirɗe lamorɗe Biu. Biu e dau Plateau ɗun Biu e pottiɗiɗun yutugo mita 626 inare ɗen ɗe wala peuri.[1]

Gadda artuɗun eɗun noddira inɗe Biu ɗunɗun e wolde Babur e Bura eɓe kolla dau mauɗun. Lamorde Biu ɗun tiggama e ɗungugu 1670 e zaman Mari Watila tumba lamiɗo Mari Watirwa (1793-1838) lati gelle mako mauɗe goni e hade Biu hade kogu mo riwii Fulbe honoɓe gada lamorde Gombe yari hirna e 1878 mari biyu molatake lamoɗo Babur’en artuɗo gaddo lamo fare Biu joni dai joɗarde lamu ɗun eɗun der gelle ɗen.

E laamu Britaniya ɗun tiggi lamu Biu e ɗumngu 1918 dun lammini mai ari jutuɗo ejonde lamiɗo Biu artuɗo e ɗungu 1920 ɗun bo wanni inare witinarde e hautirde Biu gaɗa 1957 wakkatire ɗe ɗun ɓeidi geɓɓe Shani e Askira.[2] E lamorde ɗen Maidalla-Mustafa Ɓiy Muhammad mou latti mai Biu hanko ma mo salo kuthli e 1959.[3]

Yimbu/Leyyi

[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

Jodiɓe inare ɗen ɓe ɓuri pabir (ɓe ɗun noddirta Babur ko Bura) Tera, Bura, Margi, Mina e Fulɓe ɗemle. Biu mandara ɓe ɗun hautugo wolde Chadi.[4]

Njodirde E Hautugo Jawdi

[taƴto | taƴto ɗaɗi wiki]

Ɗuɗirka egal ɗer geɓol woila Guinea Savannah (NGA) agroecological zone hauti e gongun ñeɓon pamarun tawoila faro fuuna gebal kimba e walii egebal Savannah ɗun Sudan. Hautugo jaudi go hauti e demal ɗenbo e duurgol Na'ii, Be'ii, Baalli puchchi e bamɗi e ɓayeeri hawti haa muurii masardi nagge e hottolo demal gali hawti ɓurɗun gesse pamare ɗun lawol kutirgal e lawii ɗenno. Ewoodi inare ɗeɗun heɓirda lumo ɗeɗun irtirta kowoni ɗer leydi e Biu eɗun irta tama, gabbe, magnesite, uranium, feldspar, topaz, mica, granite, aquamarine, nephelite e lamɗam. Tun e dungu 2010 lawal Gombe yari Biu Mubi gal woɗaa.[5] A fuɗɗigo 2022 ɗun henɗiti gebbal gamma jaɓugo shede poɗɗe areji motaki yonki eta labi walloɓe ɗun leyɗe e legde ɗuɗɗun gam woinki lawii yadu ko yegeti.

Hukuma pamarun Biu e ɗun woni leyyi ɗi ɗaɗɗi ɗi sarreji banɗa e Biu hanje kautuɗe e.

  1. http://population.mongabay.com/population/nigeria/2346995/biu |title = Population of Biu, Nigeria |publisher = Monga Bay |accessdate = 2009-10-05 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110717215858/http://population.mongabay.com/population/nigeria/2346995/biu |archive-date = 2011-07-17 |url-status = dead }}
  2. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/67284/Biu |publisher=Encyclopædia Britannica |title=Biu (Nigeria) |accessdate=2009-10-05}}
  3. http://www.worldstatesmen.org/Nigeria_native.html |title=Traditional States of Nigeria |publisher=World Statesmen.org |accessdate=2009-10-05}}
  4. http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=263-16 |title=Afro-Asiatic, Chadic, Biu–Mandara |publisher=Ethnologue |accessdate=2009-10-05}}
  5. http://www.newsdiaryonline.com/road_neglected.htm | archive-url = https://web.archive.org/web/20121021171601/http://newsdiaryonline.com/road_neglected.htm | archive-date = 2012-10-21 | url-status = dead }}
pFad - Phonifier reborn

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.

Note: This service is not intended for secure transactions such as banking, social media, email, or purchasing. Use at your own risk. We assume no liability whatsoever for broken pages.


Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy