Uadi
Un uadi,[1] ás veces escrito wadi, wad ou ued,[2][3] é un termo de orixe árabe para referirse a un val ou a un río seco polo cal só discorre a auga na tempada de chuvias.
Dito doutro xeito, é un curso intermitente de auga, carcterístico das zonas desérticas ou semidesérticas.[1]
Etimoloxía
editarWadi deriva do árabe clásico وادي wādi (plural ´adiya),[4] que á súa vez provén da raíz semítica و د ي , relacionada con «sacar, asomar, proxectar de repente», en referencia ás súas augas. En árabe actual o termo máis común para referirse a un río estacional é, porén, shuʿaib (شعيب), xa que wādi pasoou a significar 'val', en xeral. Porén, ambos os termos póden usarse indistintamente.
Guad- e Odi- en Iberia
editar
En España o nome de moitos ríos teñen a forma guad-, especialmente no sur peninsular (Guadalhorce, Guadalquivir, Guadarrama e Guadiana, entre outros); recibiron este nome durante a dominación árabe, e provén da raíz árabe común wādi "val, leito (do río)".[3][5]
En Portugal configurouse como ode- ou odi- e é un prefixo común en moitos hidrónimos do sur do país: Odeleite, Odivelas, Odiana, Odemira, Odivarga, Odiáxere etc.[6]
Especulouse moito acerca da etimoloxía do río Odiel, na provincia de Huelva; Miguel Asín Palacios e arabistas posteriores defenderon que provén de wad-, porén a evidencia demostrou que procede do latín Urium, como era coñecido na época romana.[7]
Características
editarOs leitos secos ou estacionais de ríos, torrentes e arroios son típicos de todas as rexións cálidas e semiáridas ou desérticas do mundo. Hai numerosos ’āwdiya na península Arábiga, no levante mediterráneo e no norte de África. Estes leitos poden ter até máis de cen metros de anchura; xeralmente, só levan auga durante breves tempadas chuviosas —de horas, días ou como moito semanas de duración— que poden ser de periodicidade anual ou esporádicas e impredicíbeis, tanto na época do ano en que ocorren como na pluviosidade.
Nestas rexións, a escasa vexetación é xerófila, espiñenta e de lento crecemento, e está limitada ao contorno dos ’āwdiya. Se no subsolo ou na superficie destes leitos secos se almacena a auga, a vexetación pode ter un carácter máis exuberante e orixinar un tipo de oasis, aínda que a vexetación natural nestes normalmente é substituída por especies domésticas, como a datileira (Phoenix dactylifera), árbores froiteiras, hortalizas e herbas forraxeiras, ás veces plantadas por quens habitan e usufructúan o oasis.
Notas
editar- ↑ 1,0 1,1 VV. AA. (2004): Dicionario de galego. Vigo: Ir Indo Edicións. ISBN 84-7680-504-7.
- ↑ Julivert, Manuel; Julivert Casagualda, Manuel (2003). El Sáhara: Tierras, pueblos y culturas. València: Universidade de Valencia. pp. 41–42. ISBN 978-84-3705-798-9. Consultado o 14 de febreiro de 2022.
- ↑ 3,0 3,1 Terés Sádaba, Elías (1986). Materiales para el estudio de la toponimia hispanoárabe: nómina fluvial, Volume 1. Madrid: CSIC. p. 236. ISBN 978-84-0006-278-1. Consultado o 14 de febreiro de 2022.
- ↑ Hans Wehr (1976): A Dictionary of Modern Written Arabic, páx. 1059, columna 2.
- ↑ "etimologia". elcastellano.org.
- ↑ Salloum, H. (2001). "Arabian Memories in Portugal". Saudi Aramco World (en inglés) (52-2). Consultado o 14 de febreiro de 2022.
- ↑ Gordón Peral, M. D. (2009). "Análisis etimológico de la macrotoponimia onubense" (PDF). Huelva: Universidad de Huelva. Consultado o 14 de febreiro de 2022.
Véxase tamén
editar| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Uadi |
Bibliografía
editar- Ángel Ramos, editor (1987): "Zonas áridas" en: Diccionario de la naturaleza. Madrid: Espasa-Calpe. ISBN 84-2396-949-5.