Panait Istrati

Panait Istrati

Biografía
Nacemento	10 de agosto de 1884 Brăila, Romanía (pt)
Morte	16 de abril de 1935 (50 anos) Bucarest, Romanía
Causa da morte	tuberculose
Lugar de sepultura	Cemitério Bellu (pt) Central cemetery of Chișinău (en)
Relixión	Igrexa ortodoxa e ateísmo
Actividade
Ocupación	escritor, fotógrafo, pintor, novelista, xornalista, valet (pt)
Partido político	Partido Comunista Romanés
Xénero artístico	Prosa
Influencias	Romain Rolland e Nikos Kazantzakis
Pseudónimo literario	Marele Gorki din Balcani
Sinatura
Descrito pola fonte	Obálky knih,

Panait Istrati ou Panaït Istrati, nado o 10 de agosto do 1884 e finado o 16 de abril do 1935, foi un escritor romanés de clase traballadora, alcumado "o Maxim Gorki dos balcáns". Está considerado o primeiro autor romanés en retratar a homosexualidade nos seus traballos. Foi publicado en galego por Irmás Cartoné.

Traxectoria

Primeiros anos

Istrati naceu en Brăila no 1884, fillo da lavandeira Joita Istrate e do comerciante de tabaco grego Georgios Valsamis, orixinario da vila de Faraklata (Cefalonia). Estudou a primaria durante seis anos en Baldovinești, e logo traballou coma aprendiz nunha taberna, coma pasteleiro e coma vendedor ambulante.

Comezou a escribir contra o 1906, enviando textos aos xornais socialistas do país. O seu primeiro artigo, Hotel Regina, foi publicado na Romnânia Muncitoare. Nesta mesma revista aparecerían os seus primeiros relatos: Mântuitorul ("O redentor"), Calui lui Bălan ("O cabalo de Bălan"), Familia noastră ("A nosa familia") e 1 Mai ("O primeiro de maio"). Tamén sacou pezas noutros xornais de esquerdas, coma Dimineața, Adevărul e Viața Socială.

No 1910, participou na organización dunha folga en Brăila. Posteriormente, estivo en Bucarest, Istambul, O Cairo, Nápoles, París (1913-1914) e Suíza, onde permaneceu para intentar curar a súa tuberculose. Estas viaxes víronse afectadas por dous matrimonios infelices, un breve regreso a Romanía no 1915 (durante o que sobreviviu coma granxeiro), e longos períodos de vagabundaxe.

Durante a súa estancia en Suíza, trabou amizade co escritor sionista xudeu ruso-suízo Josué Jéhouda, quen lle ensinou francés.

Empuxado pola miseria, a doenza e a depresión, intentou suicidarse no 1921 de camiño a Niza, pero foi rescatado a tempo. Pouco tempo despois, tentou contactar co escritor francés Romain Rolland, a quen admiraba; este recibiu a súa misiva pola policía, e respondeulle de inmediato. No 1923, Istrati publicou a novela Kyra Kyralina, cun prefacio do propio Rolland. Trátase da primeira obra do ciclo de Adrien Zograffi. Fascinado pola vida do romanés, Rolland instouno a escribir máis, e editouno en Clarté, a revista que posuía xunto con Henri Barbusse. O seguinte libro de importancia de Istrati foi Codine.

Pamfil Șeicaru tildou a Istrati de "poeta miserento de cús desflorados", xa que Kyra Kyralina foi a primeira novela romanesa cunha personaxe homosexual.

Relación co comunismo

Istrati compartiu os ideais esquerdistas de Rolland e, coma o seu mentor, tiña as súas esperanzas postas na visión bolxevique. No 1927, visitou a Unión Soviética co gallo do aniversario da revolución de outubro, xunto con Christian Rakovsky, embaixador soviético en París. Istrati viaxou por gran parte das rexións europeas do país, incluídas Moscova e Kíiv. En Moscova, coñeceu ao seu futuro amigo Nikos Kazantzakis; tamén tivo un encontro con Victor Serge, manifestando o seu desexo de converterse en cidadán soviético. Istrati e Kazantzakis escribiron unha carta de felicitación a Iosif Stalin, quen nunca respondeu.

Entre o 1928 e o 1929, tras unha tumultuosa estadía en Grecia, durante a que mantivo encontros violentos coa policía, regresou á Unión Soviética. Nesta ocasión, visitou tamén lugares máis remotos, como Moldavia (onde se encontrou coa súa amiga Ecaterina Arbore), Nizhnii Novgorod, Bakú e Batumi. A través destas experiencias, coñeceu os padecementos do réxime de Stalin, que serviron de base ao seu libro As confesións dun perdedor, sendo o primeiro dunha serie de intelectuais desencantados, coma Arthur Koestler ou André Gide. Istrati foi vítima da persecución contra os vellos bolxeviques.

A partir de entón, sufriu unha crise de conciencia agravada polas acusacións de trotskista ou, incluso, fascista, proclamadas polos seus antigos amigos comunistas, o máis violento dos cales foi Henri Barbusse. Rolland, pola súa banda, preferiu absterse da controversia. Istrati volveu a Romanía doente e desmoralizado e, tras tratar a tuberculose en Niza, asentouse en Bucarest.

Últimos anos

Funeral de Panait Istrati (abril do 1935)

As opinións políticas de Istrati expresadas tras a súa ruptura co bolxevismo foron ambiguas. Seguiu vixiado pola policía secreta romanesa (Siguranța Statului) e, o 8 de abril do 1933, saíu do prelo un artigo seu na revista Les Nouvelles littéraires titulado L'homme qui n'adhère à rien ("O home que non se adhire a ren").

Ao mesmo tempo, comezou a publicar en Cruciada Românismului ("A cruzada do romanismo"), o xornal dunha escisión de tendencias esquerdistas da organización da ultradereitista Garda de Ferro. Istrati estivo relacionado co líder deste grupo, Mihai Stelescu, elixido membro do parlamento pola Garda de Ferro no 1933, por cuxa disidencia foi brutalmente asasinado polo Decemviri no 1936. O propio Istrati foi vítima de múltiples ataques.

Illado e desprotexido, Panait Istrati faleceu nun sanatorio de Bucarest no 1935. Foi soterrado no cemiterio de Bellu.

Traducións

• Kyra Kyralina (2022). Tradución directa do francés de Celia Recarey Rendo. Irmás Cartoné.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Obras de Panait Istrati (en inglés)