Conflito de Irlanda do Norte

Conflito de Irlanda do Norte (The Troubles)
Data 1968-1998 Lugar Irlanda do Norte, República de Irlanda e o Reino Unido Resultado Estancamento militar Acordo de Belfast

O conflito de Irlanda do Norte (coñecido en inglés como The Troubles, en irlandés, Na Trioblóidí, «Os Problemas») foi un conflito armado interétnico nacionalista en Irlanda do Norte que provocou un gran número de vítimas durante a segunda metade do século XX. Enfrontou, por unha banda, os unionistas de Irlanda do Norte (de relixión protestante), partidarios de preservar as ligazóns co Reino Unido, e doutra banda os republicanos irlandeses, na súa maioría católicos, partidarios da independencia ou ben da integración da provincia na República de Irlanda. Ambos os bandos recorreron ás armas, e a provincia afundiuse nunha espiral de violencia que durou dende arredor de 1968 ata a firma do Acordo do Venres Santo, o 10 de abril de 1998, que sentou as bases dun novo goberno, en que católicos e protestantes comparten o poder. Non obstante, a violencia continuou despois desa data e aínda continúa de forma ocasional e a pequena escala.

O conflito comezou durante unha campaña da Asociación polos dereitos civís de Irlanda do Norte para pór fin á discriminación contra a minoría católica ou nacionalista por parte do goberno protestante e unionista e a forza policial. As autoridades tentaron reprimir esta campaña de protesta e foron acusadas de brutalidade policial; tamén se atopou coa violencia dos unionistas ("leais"), que alegaron que era unha fronte republicana. O aumento das tensións conduciu a uns graves incidentes violentos en agosto de 1969 e ao despregamento de tropas británicas, no que se converteu na operación máis longa do Exército Británico. Construíronse os chamados «muros da paz» para manter as dúas comunidades separadas. Algúns católicos inicialmente deron a benvida ao exército como unha forza neutral, mais axiña se viu como hostil e parcial, particularmente despois do Domingo Sanguento en 1972. A aparición de organizacións paramilitares armadas conduciu a unha guerra posterior nas seguintes tres décadas.

Os principais participantes no conflito foron paramilitares republicanos como o Exército Republicano Irlandés Provisional (IRA) e o Exército Irlandés de Liberación Nacional (INLA); paramilitares unionistas como a Forza Voluntaria do Ulster (UVF) e a Asociación en Defensa do Ulster (UDA); as forzas de seguridade estatais británicas: o Exército Británico e o Royal Ulster Constabulary (RUC); e activistas políticos. As forzas de seguridade da República de Irlanda desempeñaron un papel menor. Os paramilitares republicanos levaron a cabo unha campaña de guerrilla contra as forzas de seguridade británicas, así como unha campaña de bombardeos contra infraestruturas, obxectivos comerciais e políticos. Os unionistas atacaron os nacionalistas e a comunidade católica en xeral no que describiron como represalias. As forzas de seguridade británicas asumiron un papel policial e de contrainsurxencia, principalmente contra os republicanos. Houbo algúns incidentes de colusión entre as forzas de seguridade británicas e os unionistas. The Troubles tamén involucraron numerosos disturbios, protestas masivas e actos de desobediencia civil e conduciron á segregación e a creación de áreas restrinxidas.

O conflito foi principalmente político e nacionalista, alimentado por eventos históricos. Tamén tiña unha dimensión étnica ou sectaria, aínda que non era un conflito relixioso. Unha cuestión fundamental foi o estado constitucional de Irlanda do Norte. Os unionistas, na súa maioría protestantes, querían que Irlanda do Norte permanecese dentro do Reino Unido. Os nacionalistas/republicanos irlandeses, na súa maioría católicos, querían que Irlanda do Norte deixase o Reino Unido e se unise a unha Irlanda unida.

The Troubles foron descritos como terrorismo, conflito étnico, guerra de guerrillas, conflito de baixa intensidade, e mesmo como unha guerra civil. A violencia do conflito excedeu en moitas ocasións as fronteiras de Irlanda do Norte, estendéndose cara á República de Irlanda e ao Reino Unido. Aínda que nunca foi unha guerra declarada, a gran cantidade de baixas sufridas polas forzas militares británicas (725 mortos e miles de feridos), os recursos utilizados polo goberno británico durante máis de vinte e cinco anos, a destrución causada en moitas cidades e lugares de Irlanda do Norte e do Reino Unido e o complexo arsenal empregado polos grupos paramilitares apuntan a unha guerra de facto.

Descrición xeral

Unha "liña de paz" en Belfast (2010), construída para separar os barrios nacionalistas e os unionistas.

O conflito norteirlandés prolongouse durante tres décadas entre nacionalistas (principalmente autoidentificados como irlandeses ou católicos) e unionistas (principalmente autoidentificados como británicos ou protestantes). O nome que se recibiu en inglés, The Troubles («os problemas»), empregárase como sinónimo de conflito violento durante séculos. O vocábulo utilizouse para describir o período revolucionario irlandés a principios do século XX. Posteriormente adoptouse para referirse á violencia en Irlanda do Norte despois de 1969. A violencia caracterizouse polas campañas armadas de grupos paramilitares irlandeses republicanos e leais ao Ulster e as forzas de seguridade estatais británicas (o Exército Británico e o Royal Ulster Constabulary). Polo tanto, converteuse no foco da campaña máis longa na historia do exército británico.

A posición do goberno británico indica que as súas forzas foron neutrais no conflito, tratando de manter a lei e a orde no territorio de Irlanda do Norte e o dereito do pobo de Irlanda do Norte á autodeterminación democrática. Os nacionalistas consideran as forzas estatais como forzas de ocupación ou combatentes partidistas no conflito. As forzas de seguridade británicas centráronse nos paramilitares e nos activistas republicanos, e a investigación realizada polo Defensor do Pobo da Policía confirmou que certos oficiais británicos colaboraron en varias ocasións con paramilitares unionistas, estiveron involucrados en asasinatos e ademais obstruíron o curso da xustiza cando se investigaron as denuncias de colusión e de asasinato.

The Troubles chegaron a un final mediante un proceso de paz que incluíu a declaración de alto o fogo por parte da maioría das organizacións paramilitares, o desmantelamento completo das armas do IRA, a reforma da policía e a correspondente retirada do exército británico das rúas e das áreas fronteirizas irlandesas como South Armagh e o condado de Fermanagh, segundo o acordado polos signatarios do Acordo de Belfast (coñecido como o «Acordo do Venres Santo»). Unha parte do Acordo é que Irlanda do Norte permanecerá dentro do Reino Unido a menos que a maioría do electorado do territorio vote o contrario. Tamén estableceu o Executivo de Irlanda do Norte, un goberno descentralizado para compartir o poder, que debe consistir en partidos unionistas e nacionalistas.

Aínda que o número de participantes activos era relativamente pequeno, o conflito afectou a moitas persoas en Irlanda do Norte a diario; o seu impacto ás veces estendeuse ao Reino Unido e á República de Irlanda e, en ocasión mesmo a outras partes de Europa.

Antecedentes

1609–1791

En 1609, os colonos escoceses e ingleses, coñecidos como planters, recibiron terras rescatadas dos irlandeses nativos na colonización do Ulster. Xunto coa inmigración protestante ás áreas "non plantadas" do Ulster, particularmente Antrim e Down, este feito provocou unha loita entre os católicos nativos e os planters, que conduciu a dous conflitos relixiosos sanguentos coñecidos como as Guerras Confederadas Irlandesas (1641-1653) e a guerra Guillermita (1689-1691), que acabaron con vitorias protestantes.

Condados irlandeses suxeitos á colonización inglesa (1556 a 1620).

O dominio anglicano en Irlanda estaba garantido pola aprobación das leis penais que restrinxían os dereitos relixiosos, legais e políticos de calquera persoa (incluídos os católicos e os disidentes protestantes, como os presbiterianos) que non se axustaban á igrexa estatal, a Igrexa Anglicana de Irlanda. A medida que as leis penais comezaron a eliminarse gradualmente a finais do século XVIII, houbo máis competencia pola terra, segundo se levantaban as restricións sobre a capacidade de alugamento dos católicos irlandeses. Ao permitírselles comprar terras e acceder aos oficios que anteriormente tiñan prohibidos, xurdiron tensións que deron lugar aos "Peep O'Day Boys" protestantes e os "Defenders" católicos. Isto creou unha polarización entre as comunidades e unha redución dramática nos reformadores entre os protestantes, moitos dos cales se volveron máis receptivos á reforma democrática.

1791–1912

Despois da fundación da Society of United Irishmen por presbiterianos, católicos e anglicanos liberais, e a resultante errada rebelión irlandesa de 1798, continuou a violencia sectaria entre católicos e protestantes. A Orde de Orange (fundada en 1795), co seu obxectivo declarado de defender a fe e a lealdade protestantes aos herdeiros de Guillerme de Orange, data dese período e permanece activa ata o século XXI.

Coa Acta de Unión de 1800 (que entrou en vigor o 1 de xaneiro de 1801), formouse un novo marco político coa abolición do Parlamento irlandés e a incorporación de Irlanda ao Reino Unido. O resultado foi un vínculo máis estreito entre os anglicanos e os presbiterianos anteriormente republicanos como parte dunha comunidade protestante "leal". Aínda que a emancipación católica se logrou en 1829, eliminando en gran medida a discriminación oficial contra os católicos (que entón eran arredor do 75% da poboación de Irlanda), os disidentes e os xudeus, a campaña da Asociación pola Derrogación para derrogar a Unión de 1801 fracasou.

A finais do século XIX, creouse o movemento da Home Rule, que serviu para definir a división entre a maioría dos nacionalistas (xeralmente católicos), que procuraban a restauración dun Parlamento irlandés, e a maioría dos unionistas (xeralmente protestantes), que temían ser minoría nun parlamento dominado polos católicos e que tendía a apoiar a unión continua con Gran Bretaña.

Os sindicalistas e os defensores do goberno local foron as principais faccións políticas na Irlanda de finais do século XIX e principios do XX.

1912–1922

O Pacto do Ulster emitiuse en protesta contra o Proxecto de Lei do Terceiro Estado Interior en setembro de 1912.

A Proclamación da República Irlandesa emitiuse durante o Alzamento de Pascua de abril de 1916.

Na segunda década do século XX, estaba a piques de ser conceidio o goberno local, ou o autogoberno irlandés limitado, debido á axitación do Partido Parlamentario Irlandés. En resposta á campaña polo goberno local que comezara na década de 1870, os sindicalistas, na súa maioría protestantes e concentrados en gran medida no Ulster, resistiran tanto o autogoberno como a independencia de Irlanda, temendo polo seu futuro nun país abrumadoramente católico dominado pola Igrexa católica. En 1912, os sindicalistas, liderados por Edward Carson, asinaron o Pacto do Ulster e comprometéronse a resistirse ao goberno local pola forza se fose necesario. Con esta finalidade, formaron a organización paramilitar Forza Voluntaria do Ulster (UVF).

En resposta, os nacionalistas liderados por Eoin MacNeill formaron os Voluntarios Irlandeses en 1913, que tiñan como obxectivo oporse á UVF e garantir a promulgación do Terceiro Proxecto de Lei de Autonomía en caso de obstinación británica ou sindicalista. O inicio da primeira guerra mundial en 1914, e a participación de Irlanda na guerra, evitou temporalmente unha posible guerra civil en Irlanda e atrasou a resolución da cuestión da independencia. A Home Rule, aínda que estaba aprobada polo parlamento británico con consentimento real, suspendeuse por mor da guerra.

Os Voluntarios Irlandeses separáronse; na súa maioría, os coñecidos como Voluntarios Nacionais, apoiaron o esforzo de guerra, mentres que algúns deles se uniron aos rexementos irlandeses do Novo Exército Británico. Moitos dos que quedaron eran nacionalistas radicais, entre eles infiltrados da Irmandade Republicana Irlandesa. Destes rangos viñeron os que proclamaron o Alzamento de Pascua en Dublín en 1916, dirixidos por Padraig Pearse e James Connolly. Dous anos e medio despois das execucións de quince dos líderes do Alzamento, o partido separatista Sinn Féin gañou as eleccións xerais de decembro de 1918 en Irlanda co 47% dos votos e a maioría dos escanos, e estableceu o primeiro Dáil de 1919 en Dublín. Á vitoria axudou a ameaza do servizo militar obrigatorio para a primeira guerra mundial. A Guerra de Independencia de Irlanda seguiu, o que conduciu a unha eventual independencia en 1922 do Estado Libre de Irlanda, que comprendía 26 dos 32 condados irlandeses. En Ulster, particularmente nos seis condados que se converteron en Irlanda do Norte, ao Sinn Féin foille relativamente mal nas eleccións de 1918, e os sindicalistas obtiveron a maioría.

A Lei de Goberno de Irlanda de 1920 dividiu a illa de Irlanda en dúas xurisdicións separadas, Irlanda do Sur e Irlanda do Norte, ambas delegadas do Reino Unido. Esta partición de Irlanda confirmouse cando o Parlamento de Irlanda do Norte exerceu o seu dereito en decembro de 1922 en virtude do Tratado Angloirlandés de 1921 de "optar por non participar" no Estado Libre de Irlanda. Unha parte do tratado asinado en 1922 ordenaba que se formase unha comisión fronteiriza para decidir onde estaría a fronteira do estado do norte en relación co seu veciño do sur. Despois da guerra civil de 1922-1923, esta parte do tratado recibiu menos prioridade por parte do novo goberno de Dublín dirixido por W. T. Cosgrave e acabou por abandonarse. Como os condados de Fermanagh e Tyrone e as áreas fronteirizas de Derry, Armagh e Down eran principalmente nacionalistas, a Comisión de Fronteiras de Irlanda podería reducir Irlanda do Norte a catro condados ou menos.

Irlanda do Norte continuou a facer parte do Reino Unido, aínda que baixo un sistema de goberno separado polo que se lle deu o seu propio parlamento e un goberno delegado. Aínda que este acordo cumpría cos desexos dos sindicalistas de continuar como parte do Reino Unido, os nacionalistas viron en gran medida a partición de Irlanda como unha división ilegal e arbitraria da illa contra a vontade da maioría do seu pobo. Argumentaron que o estado de Irlanda do Norte non era lexítimo nin democrático, senón creado cunha maioría unionista deliberadamente gerrymander. Os católicos inicialmente constituían arredor do 35% da súa poboación. Un total de 557 persoas, na súa maioría católicos, foron asasinadas a causa da violencia política ou sectaria entre 1920 e 1922 nos seis condados que se converterían en Irlanda do Norte, tanto durante como despois da guerra de independencia. O resultado foi unha loita entre católicos e protestantes; algúns historiadores describiron esta violencia, especialmente en Belfast, como un pogromo, aínda que o historiador Peter Hart argumenta que o vocábulo non é apropiado dada a reciprocidade da violencia en Irlanda do Norte.

1922–1966

Un remanente marxinal do Exército Republicano Irlandés (IRA) sobreviviu á guerra civil, o que tivo un grande impacto en Irlanda do Norte. Aínda que o IRA fora proscrito en ambos os lados da nova fronteira irlandesa, mantívose ideoloxicamente comprometido a derrocar os gobernos de Irlanda do Norte e do Estado Libre pola forza das armas para unificar Irlanda. O goberno de Irlanda do Norte aprobou a Acta de Poderes Especiais en 1922, que outorgaba poderes radicais ao goberno e á policía para internar os sospeitosos sen xuízo e para administrar castigos corporais como a flaxelación co obxectivo de restablecer ou preservar a lei e a orde. A Lei continuou a ser empregada contra os nacionalistas moito despois de que a violencia dese período chegase á súa fin. En 1920, nas eleccións locais celebradas baixo representación proporcional, os nacionalistas gañaran o control de moitos gobernos locais, incluídos os Consellos do Condado de Fermanagh e Tyrone e o Consello do Distrito de Londonderry que goberna a cidade de Derry. En resposta, en 1922 o novo goberno unionista volveu trazar os límites electorais para dar aos seus partidarios unha maioría e aboliu a representación proporcional en favor da primeira votación posterior. Isto tivo como resultado o control sindicalista de áreas como Derry, Fermanagh e Tyrone, onde en realidade eran unha minoría de votantes.

As posicións das dúas partes definíronse estritamente despois deste período. Dende unha perspectiva unionista, os nacionalistas de Irlanda do Norte foron desleais e decididos a forzar os unionistas a unha Irlanda unida. Considerouse que esta ameaza xustificaba o trato preferente dos sindicalistas na vivenda, no emprego e noutros campos. A abundancia das familias numerosas e, con elas, a posibilidade dun crecemento demográfico máis rápido entre os católicos considerábase unha ameaza. Os gobernos unionistas ignoraron a advertencia de Edward Carson en 1921 de que alienar os católicos inestabilizaría Irlanda do Norte. A partir de principios da década de 1920, houbo incidentes ocasionais con disturbios sectarios en Irlanda do Norte. Estes incluíron disturbios graves en Belfast nas décadas de 1930 e 1950, e a breve Campaña do Norte do IRA na década de 1940 e a Campaña fronteiriza entre 1956 e 1962, que non contou cun amplo apoio popular entre os nacionalistas. Despois de que o IRA suspendese a súa campaña en 1962, Irlanda do Norte volveuse relativamente estable por un breve período.

Final da década de 1960

Hai pouco acordo sobre a data exacta do inicio do conflito. Diferentes escritores suxeriron datas distintas. Estas inclúen a formación da moderna Forza Voluntaria do Ulster en 1966, a marcha polos dereitos civís en Derry o 5 de outubro de 1968, o comezo da batalla do Bogside o 12 de agosto de 1969 ou o despregamento de tropas británicas o 14 de agosto de 1969.

Campaña de dereitos civís e reacción sindical

En marzo e abril de 1966, os republicanos irlandeses realizaron desfiles en toda Irlanda para conmemorar o 50.º aniversario do Alzamento de Pascua. O 8 de marzo, un grupo de republicanos dinamitou a columna de Nelson en Dublín. Nese momento, o IRA era feble e non participaba nas accións armadas, mais algúns sindicalistas advertiron que estaba a piques de revivir para lanzar outra campaña contra Irlanda do Norte. En abril de 1966, os unionistas liderados por Ian Paisley, un predicador fundamentalista protestante, fundaron o Comité de Defensa da Constitución do Ulster (UCDC). Creou unha facción de estilo paramilitar chamada Voluntarios Protestantes do Ulster (UPV) para expulsar a Terence O'Neill, primeiro ministro de Irlanda do Norte. Aínda que O'Neill era sindicalista, estaba considerado demasiado "brando" co movemento dos dereitos civís e opuxéronse ás súas políticas. Ao mesmo tempo, xurdiu un grupo unionista que se facía chamar a Forza Voluntaria do Ulster (UVF) na zona de Shankill Road de Belfast. Estaba dirixida por Gusty Spence, , un antigo soldado británico, e moitos dos seus membros tamén pertencían á UCDC e a UPV. En abril e maio de 1966, bombardeou varios fogares, escolas e negocios católicos. Unha bomba incendiaria matou unha anciá viúva protestante, Matilda Gould. O 21 de maio, a UVF emitiu unha "declaración de guerra" contra o IRA e calquera persoa que o axudase. A UVF disparou fatalmente un civil católico, John Scullion, mentres camiñaba á casa o 27 de maio. Un mes despois, disparou contra tres civís católicos cando saían dun pub, matando a Peter Ward, un católico de Falls Road. Pouco despois, a UVF foi ilegalizada polo goberno de Irlanda do Norte.

A mediados da década de 1960, comezou unha campaña non violenta polos dereitos civís en Irlanda do Norte. Comprendía grupos como a Asociación polos dereitos civís de Irlanda do Norte (NICRA), a Campaña pola Xustiza Social (CSJ), o Comité de Acción Cidadá de Derry (DCAC) e Democracia Popular, e tiña como obxectivos declarados:

• acabar coa discriminación laboral: mostrou probas de que os católicos/nacionalistas tiñan menos probabilidades de recibir certos traballos, especialmente traballos do goberno.
• acabar coa discriminación na asignación de vivendas: mostrou probas de que os consellos locais controlados polos sindicalistas asignaron vivendas aos protestantes antes que aos católicos/nacionalistas.
• one man, one vote: en Irlanda do Norte, só os fogares podían votar nas eleccións locais, mentres que no resto do Reino Unido todos os adultos podían votar.
• acabar co gerrymandering dos distritos electorais: isto significaba que os nacionalistas tiñan menos poder de voto que os unionistas, mesmo cando os nacionalistas eran maioría.
• reforma da forza policial (Royal Ulster Constabulary): que eran máis do 90% protestantes e criticados polo seu sectarismo e a brutalidade policial.
• derrogación da Lei de Poderes Especiais: isto permitiu á policía buscar sen orde xudicial, arrestar e encarcerar persoas sen cargos nin xuízo, prohibir asembleas ou desfiles e prohibir publicacións; a lei empregouse case exclusivamente contra os nacionalistas.

Monumento á primeira manifestación polos dereitos civís en Irlanda do Norte.

Algúns sospeitaron e acusaron á NICRA de ser un grupo frontal republicano que tiña como obxectivo final unificar Irlanda. Aínda que os republicanos e algúns membros do IRA (entón liderados por Cathal Goulding e seguindo unha axenda non violenta) axudaron a crear e impulsar o movemento, non o controlaban e non eran unha facción dominante dentro del.

O 20 de xuño de 1968, activistas polos dereitos civís, incluído o deputado nacionalista Austin Currie, protestaron contra a discriminación na vivenda ocupando unha casa en Caledon. O consello local asignara a vivenda a unha muller protestante solteira de 19 anos (Emily Beattie, secretaria dun político local da UUP) no canto de dúas grandes familias católicas con fillos. Os oficiais da RUC, un dos cales era o irmán de Beattie, expulsaron pola forza os activistas. Dous días antes da protesta, as dúas familias católicas que estiveran ocupando a casa do lado foron retiradas pola policía. Currie presentara a súa queixa ante o consello local e Stormont, mais díxoselle que se fose. O incidente revitalizou o movemento de dereitos civís.

O 24 de agosto de 1968, o movemento polos dereitos civís realizou a súa primeira manifestación, dende Coalisland ata Dungannon. Celebráronse moitas outras manifestacións durante o ano seguinte. Os unionistas (especialmente os membros da UPV) atacaron algunhas delas e realizaron contramanifestacións nun intento de prohibilas. Debido á falta de reacción policial aos ataques, os nacionalistas viron a RUC, case totalmente protestante, como un apoio aos unionistas e consideraban que permitía os ataques. O 5 de outubro de 1968, o goberno de Irlanda do Norte prohibiu unha manifestación polos dereitos civís en Derry. Cando os manifestantes desafiaron a prohibición, os oficiais da RUC arrodearon os manifestantes e golpeáronos indiscriminadamente e sen provocación. Máis de 100 persoas resultaron feridas, incluídos varios políticos nacionalistas. O incidente foi filmado por equipos de noticias de televisión e mostrado en todo o mundo. Causou indignación entre católicos e nacionalistas, o que provocou dous días de disturbios en Derry entre nacionalistas e a RUC.

Mural de entrada á área coñecida como Free Derry ou «Derry Libre».

Poucos días despois, formouse un grupo estudantil a prol dos dereitos civís, Democracia Popular, en Belfast. A finais de novembro, O'Neill prometeu ao movemento algunhas concesións, mais estas foron vistos como escasas polos nacionalistas e demasiadas polos unionistas. O 1 de xaneiro de 1969, Democracia Popular comezou unha marcha de catro días dende Belfast a Derry, que foi acosada e atacada repetidamente polos unionistas. Na ponte Burntollet, os manifestantes foron atacados por uns douscentos unionistas, incluídos algúns policías fóra de servizo, armados con barras de ferro, ladrillos e botellas nunha emboscada planificada. Cando a marcha chegou a Derry, foi atacada de novo. Os manifestantes afirmaron que a policía non fixo nada para protexelos e que algúns oficiais axudaron os atacantes. Esa noite, os oficiais da RUC desenfreáronse na área de Bogside en Derry, atacando fogares católicos, ameazando residentes e lanzando abusos sectarios. Despois, os residentes selaron o Bogside con barricadas para manter afastada a policía, creando o denominado "Free Derry" («Derry Libre»), que foi brevemente unha área prohibida para as forzas de seguridade.

En marzo e abril de 1969, os unionistas bombardearon instalacións de auga e electricidade en Irlanda do Norte, culpando o IRA inactivo e os elementos do movemento de dereitos civís. Algúns ataques deixaron gran parte de Belfast sen electricidade nin auga. Os unionistas esperaban que os bombardeos obrigarían a O'Neill a renunciar e pór fin a calquera concesión aos nacionalistas. Houbo seis bombardeos entre o 30 de marzo e o 26 de abril. Todos foron amplamente culpados ao IRA, e os soldados británicos foron enviados a instalacións de garda. O apoio unionista a O'Neill diminuíu, e o 28 de abril dimitiu como primeiro ministro.

Disturbios de 1969 e secuelas

O 19 de abril houbo enfrontamentos entre os manifestantes do NICRA, a RUC e os leais en Bogside. Os oficiais da RUC entraron na casa de Samuel Devenny (42 anos), un civil católico non involucrado, e golpeárono ferozmente xunto a dúas das súas fillas adolescentes e un amigo da familia. Unha das fillas foi golpeada inconsciente mentres xacía recuperándose dunha cirurxía. Devenny sufriu un ataque ao corazón e morreu o 17 de xullo por mor das súas feridas. O 13 de xullo, oficiais do RUC golpearon un civil católico, Francis McCloskey (67 anos), durante enfrontamentos en Dungiven. Morreu das súas feridas ao día seguinte.

O 12 de agosto, os Aprendices de Derry, leais, puideron manifestarse ao longo do bordo de Bogside. Intercambiáronse burlas e mísiles entre os leais e os residentes nacionalistas. Despois de ser bombardeada con pedras e bombas de gasolina por parte dos nacionalistas, a RUC, apoiada polos unionistas, tentou asaltar o Bogside. A RUC empregou gas CS, vehículos blindados e canóns de auga, mais centos de nacionalistas mantivéronos baixo control. A loita continua, que se coñeceu como a batalla de Bogside, durou dous días.

En resposta aos acontecementos en Derry, os nacionalistas realizaron protestas nas bases da RUC en Belfast e noutros lugares. Algúns destes acabaron con enfrontamentos coa RUC e ataques ás bases. En Belfast, os unionistas responderon invadindo distritos nacionalistas e incendiando casas e negocios. Houbo enfrontamentos armados entre nacionalistas e a RUC, e entre nacionalistas e unionistas. Un grupo duns trinta membros do IRA participou nos combates en Belfast. A RUC despregou vehículos blindados Shorland montados con metralladoras pesadas Browning. Os Shorlands abriron fogo dúas veces contra un bloque de pisos nun distrito nacionalista, matando un neno de nove anos, Patrick Rooney. Oficiais da RUC abriron fogo contra os manifestantes en Armagh, Dungannon e Coalisland.

Durante os disturbios, o 13 de agosto, o Taoiseach Jack Lynch deu un discurso televisivo. Condenou a RUC e dixo que o Goberno irlandés "xa non pode esperar e ver persoas inocentes feridas, e quizais algo peor". Pediu que se despregase unha forza de paz das Nacións Unidas e dixo que se estaban a establecer hospitais de campaña do exército irlandés na fronteira no condado de Donegal, preto de Derry. Lynch agregou que a reunificación irlandesa sería a única solución permanente. Algúns interpretaron o discurso como unha ameaza de intervención militar. Despois dos disturbios, Lynch ordenou ao exército irlandés que planificase unha posible intervención humanitaria en Irlanda do Norte. O plan, coñecido como Exercicio Armaggedon, foi rexeitado e permaneceu clasificado durante trinta anos.

Do 14 ao 15 de agosto, despregáronse tropas británicas en Derry e Belfast para restablecer a orde, mais non trataron de entrar en Bogside, pondo fin temporalmente aos disturbios. Oito persoas morreran a tiros, máis de 750 resultaran feridas (incluídas 133 que sufriron feridas de bala) e máis de 400 casas e negocios foran destruídos (83 % de propiedade católica). 1505 católicos e 315 familias protestantes foron obrigados a fuxir dos seus fogares. O exército irlandés estableceu campos de refuxiados na República preto da fronteira. Os nacionalistas inicialmente deron a benvida ao exército británico, xa que non confiaban na RUC.

O 9 de setembro, o Comité Conxunto de Seguridade de Irlanda do Norte reuniuse no castelo de Stormont e decidiu que

Estableceríase unha liña de paz para separar fisicamente as comunidades de Falls e Shankill. Inicialmente isto tomaría a forma dunha cerca temporal de arame de púas que sería xestionada polo exército e a policía... Acordouse que non debería haber dúbida ningunha de que a liña de paz se volvería permanente, aínda que se recoñeceu que as barreiras poderían ter que fortalecerse nalgúns lugares.

O 10 de setembro, o exército británico comezou a construción do primeiro "muro da paz". Foi o primeiro de moitos deses muros en Irlanda do Norte que aínda se manteñen en pé.

Despois dos disturbios, creouse o "Comité de Caza" para examinar a RUC. Publicou o seu informe o 12 de outubro, recomendando que a RUC se convertese nunha forza desarmada e que se disolvesen os B Specials. Esa noite, os unionistas saíron ás rúas de Belfast en protesta polo informe. Durante a violencia en Shankill, membros da UVF mataron a tiros o oficial da RUC Victor Arbuckle. Foi o primeiro oficial da RUC que foi asasinado durante o conflito. En outubro e decembro de 1969, a UVF levou a cabo unha serie de pequenos bombardeos na República de Irlanda.

Década de 1970

Auxe da violencia e colapso de Stormont

Noticieiro de 1971 sobre o trasfondo do conflito.

Pancarta unionista (No surrender, «non hai rendición») e graffiti nun edificio da área de Shankill, Belfast, 1970.

A pesar do intento do goberno británico de non facer "nada que suxira parcialidade a unha sección da comunidade" e a mellora da relación entre o Exército e a poboación local despois da asistencia do Exército con axuda en caso de inundación en agosto de 1970, a batalla de Falls e unha situación que foi descrita nese momento como "sectaria inflamada, que está a ser explotada deliberadamente polo IRA e outros extremistas", o que significa que as relacións entre a poboación católica e o exército británico se deterioraron rapidamente.

Dende 1970 ata 1972 produciuse unha explosión de violencia política en Irlanda do Norte. A violencia chegou ao seu punto máximo en 1972, cando case cincocentas persoas, algo máis da metade delas civís, perderon a vida, no que foi o peor ano de todo o conflito.

A finais de 1971, había 29 barricadas en Derry, bloqueando o acceso ao que se coñecía como Free Derry; 16 delas eran intransitables mesmo para os vehículos blindados dunha tonelada do exército británico. Moitas das "áreas prohibidas" nacionalistas ou republicanas estaban controladas por unha das dúas faccións do exército republicano irlandés: o IRA Provisional e o IRA Oficial. Existen diferentes versións de por que a violencia se intensificou neses anos.

Os unionistas afirman que a razón principal foi a formación do IRA Provisional e o IRA Oficial, particularmente o primeiro. Estes dous grupos formáronse cando o IRA se dividiu nestas dúas faccións. Mentres que o IRA anterior asumira a axitación civil non violenta, o novo IRA Provisional estaba decidido a emprender unha "loita armada" contra o dominio británico en Irlanda do Norte. O novo IRA estaba disposto a asumir o papel de "defensores da comunidade católica", en lugar de procurar a unidade ecuménica da clase traballadora en ambas as comunidades.

Os nacionalistas sinalan unha serie de eventos nestes anos para explicar o aumento da violencia. Un deses incidentes foi a batalla de Falls en xullo de 1970, cando 3000 soldados impuxeron un toque de queda na área nacionalista de Lower Falls de Belfast, disparando máis de 1500 roldas de municións en tiroteos co IRA Oficial e matando catro persoas. Outra foi a introdución do internamento sen xuízo en 1971 (de 350 detidos iniciais, ningún era protestante). Ademais, debido á pouca intelixencia, moi poucos dos internos eran en realidade activistas republicanos nese momento; porén, algúns internos radicalizáronse cada vez máis como resultado das súas experiencias.

«Domingo sanguento»

Un terceiro suceso, o «Domingo sanguento», foi a morte a tiros de trece civís desarmados a mans do exército británico nun mitin proscrito contra o internamento en Derry o 30 de xaneiro de 1972 (un décimo cuarto home morreu por mor das súas feridas uns meses despois) mentres outros máis de catorce civís resultaron feridos. A marcha fora organizada pola Asociación polos dereitos civís de Irlanda do Norte (NICRA). Os soldados involucrados eran membros do 1.º Batallón, Rexemento de Paracaidistas, tamén coñecido como «1 Para».

Este foi un dos sucesos máis destacados que aconteceron durante o conflito de Irlanda do Norte, xa que se rexistrou como o maior número de civís asasinados nun só incidente de disparos durante The Troubles, aínda que en xeral morreron máis no atentado de Omagh en 1998.

O «Domingo sanguento» aumentou en gran medida a hostilidade dos católicos e os nacionalistas irlandeses contra o exército e o goberno británico, á vez que aumentou significativamente as tensións durante o conflito norteirlandés. Como resultado, o IRA Provisional obtivo máis apoio, especialmente co aumento do número de recrutas nas áreas locais.

Despois da introdución do internamento, houbo numerosos enfrontamentos armados entre o exército británico e o IRA Provisional e Oficial. Entre 1971 e 1975, 1981 persoas foron internadas; 1874 eran católicos ou republicanos, mientras que 107 eran protestantes/unionistas. Houbo denuncias xeneralizadas de abuso e mesmo tortura de detidos, e en 1972, as «cinco técnicas» empregadas pola policía e o exército para o interrogatorio consideráronse ilegais despois dunha investigación do goberno británico.

O IRA Provisional, coñecido como «Provos», procurou establecerse como o defensor da comunidade nacionalista. O IRA Oficial (OIRA) comezou a súa propia campaña armada en reacción á violencia en curso. A campaña ofensiva do IRA Provisional comezou a principios de 1971 cando o Consello do Exército sancionou os ataques contra o Exército británico.

En 1972, o IRA Provisional matou aproximadamente 100 membros das forzas de seguridade, feriu outros 500 e levou a cabo aproximadamente 1300 bombardeos, principalmente contra obxectivos comerciais que consideraban «economía artificial». A campaña de bombardeos matou moitos civís, especialmente o 21 de xullo («Venres Sanguento»), cando se dispararon 22 bombas no centro de Belfast, que mataron sete civís e dous soldados. O mesmo ano, o IRA Oficial matou ducias de soldados e feriu varios máis, principalmente a través de ataques con armas de fogo, segundo a base de datos Sutton do proxecto CAIN. O IRA Oficial suspendeu a súa campaña en maio de 1972.

As concentracións de tropas británicas alcanzaron o seu punto máximo en 20:1000 da poboación civil, a proporción máis alta atopada na historia da guerra de contrainsurxencia, máis alta que a alcanzada durante a Emerxencia Malaia/Guerra de Liberación Nacional Antibritánica, á cal o conflito é frecuentemente comparada. A Operación Motorman, a operación militar para a ondada, foi a maior operación militar en Irlanda dende a Guerra de Independencia de Irlanda. En total, estiveron involucradas case 22 000 forzas británicas. Nos días previos ao 31 de xullo, ao redor de 4000 tropas adicionais foron levadas a Irlanda do Norte.

A pesar dun alto o fogo temporal en 1972 e as conversas con funcionarios británicos, os Provisionais estaban decididos a continuar a súa campaña ata logra a unificación de Irlanda. O goberno do Reino Unido, crendo que a administración de Irlanda do Norte era incapaz de conter a situación de seguridade, tratou de asumir o control da lei e a orde alí. Como isto era inaceptable para o Goberno de Irlanda do Norte, o goberno británico impulsou a lexislación de emerxencia, a Lei de Irlanda do Norte (Provisións Temporais, 1972), que suspendeu o parlamento e o goberno de Stormont controlados polos unionistas e introduciu o «goberno directo» de Londres. A regra directa foi inicialmente pensada como unha medida a curto prazo; a estratexia a medio prazo era restaurar o autogoberno en Irlanda do Norte sobre unha base que fose aceptable tanto para os unionistas como para os nacionalistas. Con todo, o acordo resultou difícil de acadar e The Troubles continuaron durante os anos setenta, oitenta e noventa nun contexto de punto morto político. A existencia de «áreas prohibidas» en Belfast e Derry foi un desafío á autoridade do goberno británico en Irlanda do Norte, e o exército británico demoleu as barricadas e restableceu o control sobre as áreas na Operación Motorman o 31 de xullo de 1972.

Acordo de Sunningdale e folgas de fame

En xuño de 1973, trala publicación dun libro branco británico e un referendo sobre o estado de Irlanda do Norte en marzo, estableceuse un novo órgano parlamentario, a Asemblea de Irlanda do Norte. As eleccións celebráronse o 28 de xuño. En outubro de 1973, os principais partidos nacionalistas e unionistas, xunto cos gobernos británico e irlandés, negociaron o Acordo de Sunningdale, que tiña a intención de producir un acordo político dentro de Irlanda do Norte, mais cunha chamada «dimensión irlandesa» que involucraba a República. O acordo prevía a «repartición do poder», a creación dun executivo que contase tanto con unionistas como con nacionalistas, e un Consello de Irlanda, un órgano composto por ministros de Irlanda do Norte e da República, deseñado para fomentar a cooperación transfronteiriza. As similitudes entre o Acordo de Sunningdale e o Acordo de Belfast de 1998 fixeron que algúns comentaristas caracterizasen este último como «o Sunningdale para estudantes lentos». Esta afirmación foi criticada polos politicólogos, un dos cales declarou que "...hai diferenzas significativas entre eles [Sunningdale e Belfast], tanto en termos de contido como das circunstancias que rodearon a súa negociación, posta en marcha e operación".

Os unionistas dividíronse sobre Sunningdale, ao que tamén se opuxo o IRA, que seguía a ter como obxectivo a fin da existencia de Irlanda do Norte como parte do Reino Unido. Moitos sindicalistas opuxéronse ao concepto de compartir o poder, argumentando que non era factible compartir o poder con aqueles (nacionalistas) que buscaban a destrución do estado. Non obstante, quizais foi máis importante a oposición sindicalista á «dimensión irlandesa» e ao Consello de Irlanda, que se percibiu como un parlamento en espera de toda Irlanda. As declaracións dun novo concelleiro do SDLP, Hugh Logue, ante un público no Trinity College de Dublín de que Sunningdale era a ferramenta "pola cal os unionistas serán enviados a unha Irlanda unida" tamén danaron as posibilidades dun importante apoio sindical ao acordo. En xaneiro de 1974, Brian Faulkner foi deposto por pouco como líder do Partido Unionista do Ulster (UUP) e substituído por Harry West. As eleccións xerais do Reino Unido en febreiro de 1974 deron aos sindicalistas anti-Sunningdale a oportunidade de probar a opinión sindical coa lema "Dublín está a só un Sunningdale de distancia", e o resultado galvanizou o seu apoio: gañaron 11 dos 12 escanos, gañando o 58% da votación coa maioría do resto indo a nacionalistas e sindicalistas a prol de Sunningdale.

Con todo, en última instancia, o Acordo de Sunningdale foi derrubado por unha acción masiva por parte de paramilitares unionistas (principalmente a Asociación de Defensa do Ulster, nese momento con máis de 20 000 membros) e traballadores, que formaron o Consello de Traballadores do Ulster (UWC, Ulster Workers' Council). Organizaron unha folga xeral, a folga do Consello de Traballadores do Ulster. Isto restrinxiu severamente Irlanda do Norte e cortou servizos esenciais como a auga e a electricidade. Os nacionalistas argumentan que o Goberno británico non fixo o suficiente para romper esta folga e defender a iniciativa de Sunningdale. Hai evidencia de que a folga foi alentada polo MI5 como parte da súa campaña para "desorientar" ao goberno do primeiro ministro británico Harold Wilson. Ante tal oposición, o sindicalistas a favor de Sunningdale renunciaron ao goberno de poder compartido e o novo réxime colapsou. Tres días despois da folga do UWC, o 17 de maio de 1974, dous equipos de UVF das brigadas de Belfast e Mid-Ulster detonaron tres coches bomba sen aviso previo no centro da cidade de Dublín durante a hora punta do venres pola noite, resultando en 26 mortos e preto de 300 feridos. Noventa minutos despois, un cuarto coche bomba explotou en Monaghan, matando outras sete persoas. Ninguén foi condenado por estes ataques, que foron o ataque máis mortal na historia de The Troubles.

Proposta de independencia de Irlanda do Norte

Harold Wilson reuniuse en segredo co IRA en 1971 mentres era líder da oposición; o seu goberno a finais de 1974 e principios de 1975 reuniuse novamente co IRA para negociar un cesamento do fogo. Durante as reunións, as partes discutiron a posibilidade da retirada británica dunha Irlanda do Norte independente. O fracaso de Sunningdale levou á seria consideración en Londres, ata novembro de 1975, da independencia norteirlandesa. Se se producise a retirada —que Wilson apoiou mais á que outros, como James Callaghan, se opuxeron— a rexión converteríase nun Dominio separado da Commonwealth británica.

As negociacións británicas cunha organización ilegal anoxaron o goberno irlandés. Non coñecía os seus procedementos, mais temía que os británicos estivesen a considerar abandonar Irlanda do Norte. O ministro de Relacións Exteriores, Garret FitzGerald, discutiu nun memorándum de xuño de 1975 as posibilidades dunha retirada e independencia ordenadas, a repartición da illa ou o colapso de Irlanda do Norte na guerra civil e a anarquía. O memorándum prefería unha independencia negociada como o mellor do tres "peores escenarios", mais concluíu que o goberno irlandés podía facer pouco.

O goberno irlandés xa non lograra evitar que o IRA incendiase a embaixada británica en 1972. Cría que non podía ampliar o pequeno exército do país de 12 500 homes sen consecuencias negativas. Unha guerra civil en Irlanda do Norte causaría moitas mortes e graves consecuencias para a República, xa que o público esixiría que interviñese para protexer os nacionalistas. FitzGerald advertiu a Callaghan que o feito de non intervir, a pesar da incapacidade de Irlanda para facelo, "ameazaría o goberno democrático na República", o que á súa vez puxo en perigo a seguridade británica e europea contra os comunistas e outras nacións estranxeiras.

O goberno irlandés temía tanto as consecuencias dunha Irlanda do Norte independente que FitzGerald se negou a pedir aos británicos que non se retirasen —xa que temía que discutir abertamente o tema puidese permitir que os británicos procedesen— e outros membros do goberno opuxéronse ao gabinete irlandés mesmo discutindo o que FitzGerald chamou un "escenario da fin do mundo". Escribiu en 2006 que "nin entón nin dende entón a opinión pública en Irlanda se deu de conta de que preto do desastre estivo a nosa illa durante os últimos dous anos da presidencia de Harold Wilson".

Mediados da década de 1970

Merlyn Rees, Secretaria de Estado para Irlanda do Norte, levantou a prohibición da UVF en abril de 1974. En decembro, un mes despois dos atentados nun pub de Birmingham que mataron 21 persoas, o IRA declarou un alto o fogo; isto teoricamente duraría a maior parte do ano seguinte. A pesar do cesamento do fogo, os asasinatos sectarios intensificáronse en 1975, e xunto coas disputas internas entre grupos paramilitares rivais converteron 1975 nun dos "anos máis sanguentos do conflito".

O 31 de xullo de 1975 en Buskhill, nos arredores de Newry, a popular banda de cabaré irlandés The Miami Showband regresaba á súa casa en Dublín despois dun concerto en Banbridge cando foi emboscada por homes armados da Brigada UVF Mid-Ulster que vestían uniformes do exército británico nun falso posto de control militar na estrada principal A1. Tres dos membros da banda, dous católicos e un protestante, foron asasinados a tiros, mentres que dous dos homes da UVF morreron cando a bomba que cargaran no minibús da banda detonou prematuramente. O seguinte xaneiro, once traballadores protestantes foron asasinados a tiros en Kingsmill, South Armagh, despois de que unha banda republicana armada lles ordenou baixaren do autobús, que se autodenominu Forza de Acción Republicana de South Armagh. Un home sobreviviu a pesar de recibir 18 disparos, mais houbo dez mortos. Segundo os informes, estes asasinatos foron en represalia por un ataque unionista de dobre disparo contra as familias Reavey e O'Dowd a noite anterior.

A violencia continuou durante o resto da década de 1970. O goberno británico restableceu a prohibición contra a UVF en outubro de 1975, converténdoa novamente nunha organización ilegal. Cando o cesamento do fogo provisional do IRA de decembro de 1974 terminou a principios de 1976 e volveu á violencia, perdera a esperanza de sentir a principios da década de 1970 que podería forzar unha rápida retirada británica de Irlanda do Norte, e no seu lugar desenvolveu unha estratexia coñecida como a «Guerra Longa», que involucrou unha campaña de violencia menos intensa pero máis sustentada que podería continuar indefinidamente. Non obstante, o cesamento do fogo oficial da IRA de 1972 converteuse en permanente, e o movemento «oficial» eventualmente converteuse no Partido dos Traballadores, que rexeitou a violencia por completo. Con todo, unha escisión dos «Oficiais», o Exército Irlandés de Liberación Nacional, continuou unha campaña de violencia en 1974.

Final da década de 1970

A finais da década de 1970, o cansazo da guerra era visible en ambas as comunidades. Un sinal disto foi a formación dun grupo coñecido como «Peace People», que gañou o Premio Nobel da Paz en 1976. «Peace People» organizou grandes manifestacións pedindo o fin da violencia paramilitar. Con todo, a súa campaña perdeu impulso despois de apelar á comunidade nacionalista para que proporcionase información sobre o IRA ás forzas de seguridade.

A década rematou cun dobre ataque da IRA contra os británicos. O 27 de agosto de 1979, Lord Mountbatten, mentres estaba de vacacións en Mullaghmore, condado de Sligo, foi asasinado por unha bomba colocada a bordo do seu barco. Outras tres persoas tamén foron asasinadas: Lady Brabourne, a anciá nai do xenro de Mountbatten; e dous adolescentes, un neto de Mountbatten e un barqueiro local. Ese mesmo día, dezaoito soldados británicos, na súa maioría membros do Rexemento de Paracaidistas, foron asasinados por dúas bombas controladas a distancia na emboscada de Warrenpoint, no condado de Down.

Os sucesivos gobernos británicos, ao non lograren un acordo político, tentaron «normalizar» Irlanda do Norte. Algúns dos aspectos incluían a eliminación da internación sen xuízo e a eliminación do status político dos prisioneiros paramilitares. A partir de 1972, os paramilitares foron xulgados nos Diplock courts sen xurado para evitar a intimidación dos xurados. En caso de condena, tiñan que ser tratados como delincuentes comúns. A resistencia a esta política entre os presos republicanos levou a máis de 500 deles na prisión do Labirinto a iniciar as protestas «xerais» e «sucias». As súas protestas culminaron nas folgas de fame en 1980 e 1981, dirixidas á restauración do status político, así como a outras concesións.

Década de 1980

Na folga de fame irlandesa de 1981, morreron de fame dez prisioneiros republicanos (sete do IRA Provisional e tres do INLA). O primeiro folguista de fame falecido, Bobby Sands, foi elixido para o Parlamento como un Anti-H-Block, do mesmo xeito que o seu axente electoral Owen Carron despois da morte de Sands. As folgas de fame resoaron entre moitos nacionalistas; máis de 100 000 persoas asistiron á misa fúnebre de Sands no oeste de Belfast e miles asistiron ás dos outros folguistas. Dende unha perspectiva republicana irlandesa, estes eventos serviron para demostrar o potencial dunha estratexia política e electoral.

A partir das folgas de fame, o Sinn Féin, que se converteu no brazo político do IRA Provisional, comezou a participar nas eleccións por primeira vez tanto en Irlanda do Norte (como abstencionistas) como na República. En 1986, o Sinn Féin recoñeceu a lexitimidade do Dáil irlandés, o que provocou que un pequeno grupo de membros se separase e formase o Sinn Féin Republicano.

Soldados británicos en Belfast, 1981.

A «Guerra Longa» do IRA foi impulsada polas grandes doazóns de armas de Libia na década de 1980 debido á ira de Muamar al-Qadafi contra a primeira ministra británica, Margaret Thatcher, por colaborar no bombardeo de Trípoli por parte do goberno estadounidense de Ronald Reagan en que faleceu unha filla de Qadafi. Ademais, recibiu diñeiro de partisanos a prol do IRA nos Estados Unidos e noutras partes da diáspora irlandesa.

En 1982, o IRA bombardeou cerimonias militares en Hyde Park e Regent's Park de Londres, matando catro soldados, sete membros da banda militar e sete cabalos. O INLA foi moi activo a principios e mediados da década de 1980. En 1982, bombardeou unha discoteca en Ballykelly frecuentada por soldados británicos fóra de servizo, matando 11 soldados e seis civís. Unha das accións de máis alto perfil do IRA neste período foi o bombardeo do hotel de Brighton o 12 de outubro de 1984, cando fixo estoupar unha bomba de 100 libras no Grand Brighton Hotel en Brighton, onde políticos, incluída Thatcher, se hospedaban por mor dunha conferencia do Partido Conservador. A bomba, que estoupou nas primeiras horas da mañá, matou cinco persoas, incluído o deputado conservador Sir Anthony Berry e a esposa do xefe de goberno Whip John Wakeham, e outras trinta e catro resultaron feridas, incluído Wakeham, o secretario de Comercio e Industria, Norman Tebbit e a esposa de Tebbit, Margaret. Margaret Tebbit quedou paralizada permanentemente, mentres que as lesións do seu esposo foron menos graves.

O 28 de febreiro de 1985 en Newry, nove oficiais da RUC (sete protestantes e dous católicos) foron asasinados nun ataque con morteiro contra a estación de policía de Corry Square. O atentado planeárono a Brigada do Sur de Armagh do IRA e unha unidade do IRA en Newry. Dispararon nove proxectís dende un morteiro de marca 10 que se aparafusou á parte traseira dunha furgoneta Ford roubada en Crossmaglen. Oito proxectís superaron a estación; o noveno golpeou un Portakabin que estaba a ser empregado como cantina. O 8 de maio de 1987, oito membros do IRA atacaron unha estación da RUC en Loughgall mediante unha bomba e armas de fogo. Todos foron asasinados polo SAS, o maior número de membros do IRA asasinados nun só incidente durante The Troubles. O 8 de novembro de 1987, en Enniskillen, condado de Fermanagh, estoupou unha bomba de tempo do IRA Provisional durante unha cerimonia dominical en recordo polas vítimas da guerra da Commonwealth. A bomba estoupou nun cenotafio que estaba no corazón do desfile. Morreron once persoas (dez civís, incluída unha muller embarazada e un membro en funcións da RUC) e 63 resultaron feridas. O exdirector da escola, Ronnie Hill, resultou gravemente ferido no bombardeo e entrou en coma dous días despois, permanecendo nesa condición durante máis dunha década ata a súa morte en decembro de 2000. O IRA finalmente desculpouse polo que alegou que fora un erro e que o seu obxectivo eran os soldados británicos que desfilaban cara ao monumento. A unidade que levou a cabo o bombardeo disolveuse. Os paramilitares unionistas responderon ao bombardeo con ataques vingativos contra os católicos, na súa maioría civís. Outra bomba fora plantada no próximo Tullyhommon nunha conmemoración paralela do Remembrance Day, mais non estoupou.

Gasolineira en Xibraltar na actualidade, onde os membros do IRA Daniel McCann e Mairéad Farrell foron asasinados polo SAS como parte da Operación Flavius en 1988.

En marzo de 1988, o SAS asasinou a tiros tres voluntarios do IRA que estaban a planear un bombardeo nunha estación de servizo Shell na avenida Winston Churchill en Xibraltar, no que se coñeceu como a Operación Flavius. O seu funeral no cemiterio de Milltown en Belfast foi atacado por Michael Stone, un membro da UDA, que lanzou granadas mentres baixaban o cadaleito e disparou contra as persoas que o perseguiron. Stone matou tres persoas, incluído o voluntario do IRA Kevin Brady. Stone foi condenado a cadea perpetua o ano seguinte, mais foi liberado once anos despois polo Acordo do Venres Santo. Dous cabos do exército británico, David Howes e Derek Wood, chegaron ao funeral de Brady en Andersonstown nun automóbil e roupa civil, coas súas armas no seu automóbil. Foron secuestrados e asasinados a tiros polo IRA. O caso coñeceuse como os «asasinatos dos cabos».

Na década de 1980, grupos paramilitares unionistas, incluídos a Forza de Voluntarios do Ulster, a Asociación de Defensa do Ulster e a Resistencia do Ulster, importaron armas e explosivos de Suráfrica. As armas obtidas dividíronse entre os grupos, aínda que algunhas (como as granadas propulsadas por foguetes) apenas se empregaron. En 1987, a Organización pola Liberación do Pobo Irlandés (IPLO), unhfa facción separatista do INLA, participou nunha sanguenta disputa contra o INLA que debilitou a súa presenza nalgunhas áreas. En 1992, a IPLO foi destruída polos Provisionais pola súa participación no tráfico de drogas, o que puxo fin á disputa.

Década de 1990

Dende finais da década de 1980, mentres o IRA continuaba a súa campaña armada, o seu brazo político, o Sinn Féin, dirixido dende 1983 por Gerry Adams, buscou un final negociado do conflito, aínda que Adams predixo con precisión que este sería un proceso moi longo, indicando que a guerra duraría outros 20 anos. Dirixiu conversas abertas con John Hume, o líder do SDLP, e conversas secretas con funcionarios do goberno. Os unionistas tamén participaron en conversas fóra de escena para pór fin á violencia, conectándose cos gobernos británico e irlandés a través do clero protestante, en particular o ministro presbiteriano, o reverendo Roy Magee e o arcebispo anglicano Robin Eames.

Cando un equipo de televisión francés filmou o IRA nun campo de adestramento en Donegal, entrevistouse a un representante do Persoal da Sede Xeral do IRA. Dixo que o IRA "acabaría coa vontade política do goberno británico de permanecer en Irlanda".

Escalada no sur de Armagh

O Provisional IRA South Armagh Brigade convertera a aldea rural de Crossmaglen na súa fortaleza dende a década de 1970. As aldeas circundantes de Silverbridge, Cullyhanna, Cullaville, Forkhill, Jonesborough e Creggan tamén foron bastións do IRA. En febreiro de 1978, un helicóptero Gazelle do exército británico foi derrubado preto de Silverbridge, matando o tenente coronel do exército británico Ian Corden-Lloyd.

Cartel de "Sniper at Work" («francotirador traballando») en Crossmaglen.

Na década de 1990, o IRA ideou un novo plan para restrinxir as patrullas a pé do exército británico preto de Crossmaglen. Estableceron dous equipos de francotiradores que atacasen patrullas do exército británico e da RUC. Polo xeral, disparaban dende un vehículo blindado improvisado cun rifle de francotirador M82 calibre .50 BMG. Colocáronse carteis arredor do sur de Armagh que dicían "Sniper at Work" («francotirador traballando»). Os francotiradores mataron un total de nove membros das forzas de seguridade: sete soldados e dous axentes. O último que foi asasinado antes do Acordo do Venres Santo foi un soldado británico, o bombardier Steven Restorick.

O IRA desenvolvera a capacidade de atacar helicópteros no sur de Armagh e noutros lugares dende a década de 1980, incluído o derrubamento doutro Gazelle en 1990 que sobrevoaba a fronteira entre Tyrone e Monaghan; non houbo vítimas mortais nese incidente.

Outro incidente que involucrou helicópteros británicos no sur de Armagh foi a batalla de Newry Road en setembro de 1993. Outros dous helicópteros, un British Army Lynx e un Royal Air Force Puma foron derrubados por fogo de morteiro improvisado en 1994. O IRA estableceu postos de control no sur de Armagh durante este período, sen oposición polas forzas de seguridade.

Ataque de morteiro en Downing Street

O 7 de febreiro de 1991, o IRA intentou asasinar o primeiro ministro John Major e o seu gabinete de guerra lanzando un morteiro contra o 10 Downing Street mentres se reunían para discutir sobre a Guerra do Golfo. O atentado causou catro feridos, dous deles policías, mentres que o primeiro ministro e todo o gabinete de guerra resultaron ilesos.

Primeiro cesamento do fogo

Despois dun período prolongado de manobras políticas de fondo, durante o que houbo atentados como o do edificio do Baltic Exchange e do Bishopsgate en Londres, tanto os grupos paramilitares unionistas como os republicanos declararon o alto o fogo en 1994. O ano previo fora particularmente tenso, marcado por atrocidades. A UDA e a UVF intensificaron os seus ataques e o IRA respondeu co atentado de Shankill Road en outubro de 1993, que tiña como obxectivo asasinar os líderes da UDA; porén, matou oito compradores civís protestantes e un membro da UDA de baixo rango, así como un dos perpetradores, que morreu cando a bomba estoupou prematuramente. A UDA tomou represalias con tiroteos masivos en áreas nacionalistas como Greysteel e Castlerock. Doce persoas foron asasinadas en Greysteel e Castlerock, das que dez eran católicas.

O 16 de xuño de 1994, xusto antes do alto o fogo, o Exército de Liberación Nacional irlandés matou un membro da UVF nun ataque con armas de fogo en Shankill Road. En represalia, tres días despois, a UVF matou seis civís nun tiroteo nun pub en Loughinisland, no condado de Down. O IRA, no mes anterior ao alto o fogo, matou catro paramilitares unionistas de alto rango, tres da UDA e un da UVF. O 31 de agosto de 1994, o IRA declarou o cesamento do fogo. Os paramilitares unionistas, unidos temporalmente no "Comando Militar Leal Combinado", corresponderon seis semanas despois. Aínda que os cesamentos da violencia fallaron a curto prazo, marcaron un final efectivo á violencia política a grande escala, xa que achandaron o camiño para o alto o fogo final.

En 1995, os Estados Unidos nomearon a George J. Mitchell como Enviado Especial para Irlanda do Norte. Mitchell foi recoñecido como algo máis que un enviado simbólico e como representante dun presidente (Bill Clinton) cun profundo interese nos eventos. Os gobernos británico e irlandés acordaron que Mitchell presidise unha comisión internacional sobre desarmamento de grupos paramilitares.

Segundo cesamento do fogo

O 9 de febreiro de 1996, menos de dous anos despois da declaración do alto o fogo, o IRA crebouno co atentado a Docklands en Canary Wharf en Londres, que matou dúas persoas, feriu outras 39 e causou 85 millóns de libras en danos ao centro financeiro da cidade. O Sinn Féin culpou do fracaso do alto o fogo á negativa do Goberno británico a comezar as negociacións con todos os partidos ata que o IRA desmantelase as súas armas.

Ao ataque seguírono outros máis, especialmente o atentado de Manchester de 1996, que destruíu unha grande área do centro da cidade o 15 de xuño. Foi o maior ataque con bomba en Gran Bretaña dende a segunda guerra mundial. Aínda que non houbo vítimas mortais debido a unha advertencia telefónica previa e á rápida resposta dos servizos de emerxencia, máis de 200 persoas resultaron feridas, moitas delas fóra do cordón establecido. O dano causado pola explosión estimouse en 411 millóns de libras. O bombardier Stephen Restorick, o último soldado británico asasinado durante The Troubles, morreu tiroteado nun posto de control en Green Road preto de Bessbrook o 12 de febreiro de 1997 por un francotirador do IRA de South Armagh.

O IRA restableceu o cesamento do fogo en xullo de 1997, xa que as negociacións para o documento que se coñeceu como o «Acordo do Venres Santo» comezaron sen o Sinn Féin. En setembro do mesmo ano, o Sinn Féin asinou os Principios Mitchell e foron admitidos nas conversas. A UVF foi a primeira agrupación paramilitar que se separou como resultado do alto o fogo, xerando a Forza Voluntaria Lealista (LVF) en 1996. En decembro de 1997, o INLA asasinou o líder da LVF Billy Wright, o que provocou unha serie de asasinatos como represalia por parte de grupos unionistas. Un grupo separouse do IRA Provisional e formou o IRA Auténtico (RIRA, Real IRA).

En agosto de 1998, unha bomba do IRA Auténtico matou en Omagh 29 civís. Este atentado para moitos que anteriormente apoiaran as súas campañas desacreditou os "republicanos disidentes". Convertéronse en pequenos grupos con pouca influencia, pero aínda capaces de violencia.

O INLA tamén declarou un alto o fogo despois do Acordo de Belfast de 1998. A partir de entón, a maioría da violencia paramilitar dirixiuse ás súas "propias" comunidades e a outras faccións dentro das súas organizacións. A UDA, por exemplo, enfrontouse cos unionistas da UVF en dúas ocasións dende 2000. Houbo loitas internas polo poder entre os "comandantes de brigada" e a participación no crime organizado.

Membros do IRA Provisional foron acusados ou condenados por participar, entre outros, nos asasinatos de Robert McCartney, Matthew Burns, James Curran e Andrew Kearney.

O proceso político

Mural de 1994 que expresa a demanda republicana dunha retirada das tropas británicas, finalmente concretada en 2007 como consecuencia do acordo do Venres Santo.

Despois do alto o fogo, comezaron as conversas entre os principais partidos políticos en Irlanda do Norte para establecer un acordo político. Estas conversas conduciron ao «Acordo do Venres Santo» de 1998. Este Acordo restaurou o autogoberno en Irlanda do Norte sobre a base do "poder compartido". En 1999, estableceuse un executivo formado polos catro partidos principais, incluído o Sinn Féin. Outros cambios importantes incluíron a reforma da RUC, rebautizada como o Servizo de Policía de Irlanda do Norte, que debía recrutar polo menos unha cota do 50% de católicos durante dez anos, e a eliminación dos Diplock courts segundo a Acta de Xustiza e Seguridade de Irlanda do Norte de 2007.

Tamén comezou un proceso de normalización de seguridade como parte do tratado, que comprendía o peche progresivo de cuarteis do exército británico, torres de observación da fronteira e a retirada de todas as forzas que participaban na Operación Banner, incluídos os batallóns residentes do Real Rexemento Irlandés, que foi substituído por unha brigada de infantaría, despregada en dez lugares de Irlanda do Norte pero sen ningún papel operativo na provincia.

O Executivo e a Asemblea de poder compartido foron suspendidas en 2002, cando os sindicalistas se retiraron despois do "Stormontgate", unha controversia sobre as acusacións dunha rede de espías do IRA que operaba en Stormont. Houbo tensións sobre o fracaso do IRA Provisional para desarmarse completamente e suficientemente rápido. O desmantelamento do IRA completouse en setembro de 2005 coa satisfacción da maioría das partes.

Unha característica da política de Irlanda do Norte dende o Acordo foi a desaparición en termos electorais de partidos como o Partido Socialdemócrata e Laborista (SDLP) e o Partido Unionista do Ulster (UUP), en favor de partidos rivais como o Sinn Féin e o DUP. Do mesmo xeito, aínda que a violencia política se reduciu en gran medida, non desapareceu a animosidade sectaria. As áreas residenciais están máis segregadas entre os nacionalistas católicos e os unionistas protestantes que nunca. Polo tanto, o progreso cara á restauración das institucións de poder compartido foi lento e tortuoso. O 8 de maio de 2007, o goberno delegado regresou a Irlanda do Norte. O líder do DUP Ian Paisley e Martin McGuinness do Sinn Féin asumiron os cargos de Primeiro Ministro e Viceprimeiro Ministro, respectivamente.

Presente

Dende o final do conflito, varias faccións disidentes do antigo IRA pretenderon facer fracasar o proceso de paz con ataques esporádicos en Irlanda do Norte. En marzo de 2009, dous soldados británicos foron asasinados con armas automáticas nun ataque ao cuartel militar de Massereene, á altura de Antrim. O ataque foi reivindicado polo IRA Auténtico. 48 horas despois, un axente de policía foi abatido a tiros na localidade de Craigavon no condado de Armagh. Nesta ocasión, o ataque foi reivindicado por outro grupo escindido do IRA, o IRA da Continuidade. En xaneiro de 2010, un policía resultou gravemente ferido ao estoupar unha bomba lapa adherida ao seu vehículo. En xullo, mozos republicanos provocaron altercados violentos de importancia nas rúas en distintos barrios de Belfast e noutras localidades da provincia, coincidindo coas celebracións protestantes do 12 de xullo. O 4 de outubro estoupou un coche bomba nos arredores de Derry sen producir danos persoais. En abril de 2011 morreu un policía en Omagh cando estoupou unha bomba lapa encostada ao seu vehículo. En canto ao bando unionista non se produciron actos de violencia terrorista nos últimos anos, aínda que continúan sen desarmarse por completo.

En xullo de 2012 os grupos disidentes máis importantes do IRA contrarios á paz, ao non acadaren o obxectivo principal de que Irlanda do Norte se unise a Irlanda do Sur e que toda a illa de Irlanda fose unha única nación sen que teña nada que ver o Reino Unido, anunciaron que se unían nun único grupo co obxectivo de volver realizar diversas accións co obxectivo de que a causa do IRA non se esquecese.

O novo IRA está integrado polo Exército Republicano Irlandés Auténtico (IRA Auténtico, RIRA/rIRA ou True IRA; en gaélico irlandés: Fíor-IRA) ou, segundo a súa propia denominación Óglaigh na hÉireann (Voluntarios de Irlanda) (RIRA), unha escisión do IRA Provisional (PIRA); a Acción Republicana contra as Drogas (RAAD), formada por excombatentes do PIRA que iniciaron unha batalla contra o narcotráfico, sobre todo na cidade de Derry; e polas Faccións Republicanas Independentes, unha amálgama de distintos grupos de combatentes católicos.

En 2015 tiveron lugar varios asasinatos aparentemente relacionados co conflito. O 5 de maio foi asasinado o ex dirixente do IRA Gerard Davison, abatido a tiros no sur de Belfast. O 13 de agosto do mesmo ano tamén morreu tiroteado outro antigo dirixente do IRA, Kevin McGuigan, nun barrio católico do leste de Belfast. Ningún grupo armado se atribuíu a autoría destes actos.

Na noite do 18 de abril de 2019 a xornalista Lyra McKee morreu tiroteada por disidentes republicanos en Derry.

Repercusións sociais

O impacto que tivo o conflito na xente común de Irlanda do Norte comparouse co dos Blitz na xente de Londres. A tensión que resultou dos ataques con bombas, dos disturbios nas rúas, dos puntos de control de seguridade e da presenza militar constante tiveron un efecto maior en nenos e adultos novos. Existía ademais o temor de que os paramilitares locais inculcasen nas súas respectivas comunidades coas malleiras de castigo, os "golpes" e enfrontamentos impostos ás persoas por diversas presuntas infraccións.

Ademais da violencia e da intimidación, houbo desemprego crónico e unha grave escaseza de vivenda. Moitas persoas quedaron sen fogar como resultado da intimidación ou da queima das súas casas e a reconstrución urbana tivo un papel na axitación social. As familias de Belfast enfrontáronse a seren transferidas a novas propiedades estatais cando se demoleron distritos máis vellos como Sailortown e Pound Loney. Segundo a traballadora social e escritora Sarah Nelson, este novo problema social de desamparo e desorientación contribuíu ao colapso do tecido normal da sociedade, permitindo que os paramilitares exercesen unha influencia moi forte nalgúns distritos. O vandalismo tamén foi un problema importante. Na década de 1970, só en Belfast había 10 000 casas baleiras esnaquizadas. A maioría dos vándalos tiña entre oito e trece anos.

Vítimas do conflito

Segundo o Arquivo de Conflitos en Internet (CAIN), como resultado do conflito foron asasinadas 3532 persoas entre 1969 e 2001. Delas, 3489 foron asasinadas antes de 1998. Segundo o libro Lost Lives (edición de 2006), as aasinadas foron 3720 persoas de 1966 a 2006, 3635 ata 1998. Hai informes de que 257 das vítimas eran menores de dezasete anos, o que representa o 7,2% de todo o total durante este período. Outros informes indican que un total de 274 menores de dezaoito anos foron asasinados durante o conflito.

En The Politics of Antagonism: Understanding Northern Ireland, Brendan O'Leary e John McGarry sinalan que "case o dous por cento da poboación de Irlanda do Norte foi asasinada ou ferida pola violencia política [...] Se se aplicase unha proporción equivalente en Gran Bretaña, no mesmo período, suporían unhas 100 000 persoas, e se se producise un nivel similar de violencia política, o número de vítimas mortais nos Estados Unidos sería superior ao medio millón". Utilizando esta comparación relativa cos Estados Unidos, o analista John M. Gates suxire que calquera que fose o conflito, "certamente non foi" un "conflito de baixa intensidade".

En 2010 estimouse que 10 000 persoas en Irlanda do Norte sufriron algunha lesión física como resultado do conflito. A partir da base de datos recompilada pola Axencia de Estatísticas e Investigación de Irlanda do Norte, a Comisión de Vítimas estimou que o conflito provocou 500 000 vítimas só en Irlanda do Norte. Define como "vítimas" aquelas que están directamente afectadas polo "dó", a "lesión física" ou o "trauma" como resultado do conflito.

Véxase tamén

Bibliografía

• Bew, Paul and Gillespie, Gordon (1993). Northern Ireland: A Chronology of the Troubles 1968–1993. Dublin: Gill and Macmillan.
• Bourke, Richard (2003). Peace in Ireland: The War of Ideas. Random House.
• Coogan, Tim Pat (16 de febreiro de 2006). Ireland in the Twentieth Century. Palgrave Macmillan. ISBN 1-4039-6842-X.
• English, Richard (2003). Armed Struggle: The History of the IRA. Oxford University Press. ISBN 0-19-517753-3
• English, Richard (2009). The Interplay of Non-violent and Violent Action in Northern Ireland, 1967–72, in Roberts, Adam and Ash, Timothy Garton (eds.). Civil Resistance and Power Politics: The Experience of Non-violent Action from Gandhi to the Present. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-955201-6.
• Harkin, Greg and Ingram, Martin (18 de febreiro de 2004). Stakeknife: Britain's secret agents in Ireland. O'Brien Press. ISBN 0-86278-843-9.
• Irish Parliament (1665). "Act of Settlement [1662] and Act of Explanation [1665]". celt.uuc.ie. Consultado o 18 de febreiro de 2019. 
• McKittrick, David; Kelters, Seamus; Feeney, Brian and Thornton, Chris (1999). Lost Lives: The stories of the men, women and children who died as a result of the Northern Ireland troubles. Mainstream Publishing Company. ISBN 1-84018-227-X.
• McKittrick, David; McVea, David (2001). Making Sense of the Troubles: A History of the Northern Ireland Conflict (Rev ed.). Penguin Books. ISBN 9780141003054. 
• Myers, Kevin (16 de outubro de 2006) Watching the Door A Memoir 1971–1978, Lilliput Press, Dublín. ISBN 1-84351-085-5
• Potter, John Furniss (2001). A Testimony to Courage – the Regimental History of the Ulster Defence Regiment 1969 – 1992. Pen & Sword Books. ISBN 0-85052-819-4.
• Ryder, Chris (1991). The Ulster Defence Regiment: An Instrument of Peace?. ISBN 0-413-64800-1.
• Scottish Parliament (9 de setembro de 1662). The king's majesty's gracious and free pardon, act of indemnity and oblivion. rps.ac.uk. 

Ligazóns externas

• Northern Ireland Elections Archive Arquivado 27 de setembro de 2011 en Wayback Machine.
• Northern Ireland Conflict Archive on the Internet (CAIN Project) Arquivado 30 de maio de 2007 en Wayback Machine.
• BBC Northern Ireland: The Troubles
• The Troubles – Statistical Analysis
• Peacewall Archive – An archive of photos, maps, texts and links relating to Belfast's Peace lines – a legacy of 'The Troubles'
• British Army Historical Document
• Linen Hall Library Northern Ireland Political Collection
• Booknotes interview with J. Bowyer Bell on The Irish Troubles: A Generation of Violence, 1967–1992, 6 de xuño de 1993.
• The Irish Story archive on the Troubles
• The Conflict in Ireland – 1991 Sinn Féin document
• The Roots of Terrorism in Northern Ireland – 1991 Global Security report
• Interview with undercover soldiers by BBC dated 21 November 2013
• Belfast: No Way Out (1970) on BFI PlayerArquivado 12 de xullo de 2017 en Wayback Machine.
• Timeline of events Arquivado 05 de marzo de 2011 en Wayback Machine.