Stróža (Rakecy)
| |||||
| gmejna: | Rakecy | ||||
| zagmejnowanje: | 1995 (do Hórnikečanskeho jězora) | ||||
| wobydlerstwo: | 356 (31. decembra 2022)[1] | ||||
| wysokosć: | 132 metrow n.m.hł. | ||||
51.35019514.32586132
| |||||
| póstowe čisło: | 02699 | ||||
| předwólba: | 035726 | ||||
| wotwodźene słowa: |
| ||||
 Stróžanski hród | |||||
wikidata: Stróža (Q160650)
| |||||
Stróža (němsce Wartha) je hornjołužiska wjes w sakskim wokrjesu Budyšin, kotraž leži při rěce Čornicy južnje Wojerec. Wjes słuša wot lěta 2005 k Rakecam a ma 356 wobydlerjow.[2]
Přez Stróžu wjedźetej zwjazkowa dróha 96 a Krabatowy kolesowarski pućik.
Geografija
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Stróža nadeńdźe so při dróze B 96 něhdźe pjeć kilometrow sewjernje Rakec a dwaj kilometraj juhowuchodnje Wulkich Zdźarow. Dalše susodne wsy su Šćeńca na wuchodźe, Kamjenej na juhowuchodźe a Komorow na juhozapadźe.
Rěčka Čornica ćeče při zapadnej kromje wjeski a zastaruje wulke rybniki na sewjeru Stróže z wodu. Tute słušeja k biosferowemu rezerwatej Hornjołužiska hola a haty.
Stróžanski hród steji w juhozapadnym róžku wsy njedaloko Cyheloweho hata.
Stawizny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Po sydlišćowej formje jedna so wo nawsowc. Prěnje historiske naspomnjenje jako sydło knjeza Petir von der Warte pochadźa z lěta 1374. Ležownostne knjejstwo wukonješe ryćerkubło we wsy samej. Cyrkwinsce słušeše Stróža hižo w 16. lětstotku kaž dźensa do Rakečanskeje wosady. Po přizamknjenju Pruskej chodźachu Stróženjo sčasami tež do Zdźarowsku cyrkej.[3]
Po Wienskim kongresu 1815 słušeše Stróža hač do lěta 1945 k Pruskej. Hranica ze Sakskej běžeše hnydom južnje wjeski.
Hač do lěta 1995 bě Stróža samostatna gmejna, kotraž so w tutym lěće z Wulkimi Zdźarami a Koblicami do noweje gmejny Hórnikečanski jězor zjednoći. Tuta bu w lěće 2005 zaso rozpušćena, při čimž přińdźeštej Wulke Zdźary a Koblicy do Łazowskeje gmejny, Stróža pak do Rakečanskeje.
Wobydlerstwo a rěč
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]W lěće 1884 měješe wjes po Mukowej statistice 306 wobydlerjow, z nich 301 Serbow (98 %) a pjećo Němcy.[4] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbski podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 53,1 %.[5]
Po ludličenju w lěće 2011 bydlachu we wsy 377 wobydlerjow w přerěznej starobje wot 43,8 lět (Sakska: 46,4).[6]
Zajimawostki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Stróžanski hród
- Wojerski pomnik z němskimi a serbskimi napisami při křižowanišću Młynski puć/Komorowska dróha
- Kamjentny křiž
Wosobiny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Awgust Lapštich (1883–1962) – ratar, braška, ludowy basnik; bydleše wot 1926 w Stróži a bě tam po 1945 wjesnjanosta
- Marta Bittnerowa (1884–1965) – dźěłaćerka a komunistiska funkcionarka; narodźena w Stróži
- Pawoł Wirth (1906–1946) – wučer, załožer serbskeje rěčneje geografije; narodźeny w Stróži
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ staw: 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjadnistwa Rakecy na koenigswartha.net
- ↑ 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjadnistwa Rakecy na koenigswartha.net
- ↑ Stróža w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 94. → wšě wjeski
- ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 250. [439 wobydlerjow, z nich 155 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 18 z pasiwnymi, 60 serbskich dźěći a młodostnych, 206 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
- ↑ Wuslědki ludličenja 2011 za Rakecy (pdf)
Wotkaz
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Stróža – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow