Gade kòd pou Segond (tan)

{{eboch}}
{{gade omonim|segond|syans attosecond}}
{{Infobox inite
| inite = Segond
| imaj = 1pixel-wit.png
| taille image = 0
| lejand = <div class="mw-collapsible" data-expandtext="{{int:show}}" data-collapsetext="{{int:hide}}>[[file:Flashingsecond.gif]]</div> {{clr}} Animasyon sa a reprezante zèklè ki rive yon fwa pa segonn.
| sistèm = [[Inite debaz nan Sistèm Entènasyonal la]]
| kantite = [[Tan]]
| senbòl = s
}}
'''Segond''' se yon [[inite mezi]] [[tan]], ak senbòl "s" (san abrevyasyon). Li se swasantyèm pati nan [[Minit (tan)|minit la]], minit nan li menm se swasantyèm pati nan [[lè]]. 

Definisyon dezyèm nan orijinèlman soti nan lè a, jan sa endike nan [[etimoloji]] mo a (se [[fransizasyon (lèksikoloji)|fransizasyon]] nan [[Laten medyeval]] ''{{ lang|la|minutum secunda}}'', "minit dezyèm ran" sa vle di "dezyèm divizyon lè a"). Jodi a li se opoze a, dezyèm lan se yon [[Inite debaz nan Sistèm Entènasyonal la|inite debaz]] nan [[Sistèm Inite Entènasyonal|Sistèm Entènasyonal la]] (SI) (ak byen ke, anvan, sa ki nan [[Sistèm CGS]]) ak sa yo se minit ak lè ki soti nan li. Kantitativman, dezyèm SI a defini pa dire yon sèten kantite osilasyon ({{unit|9192631770}} egzakteman) ki lye ak [[Hyperfine structure|hyperfine tranzisyon frekans]] [[atòm]] [[sezyòm]]. Mezi ak konte osilasyon sa yo fèt pa [[atomik revèy|atomik revèy]].<ref>http://www.glencoe.com/sec/science/mlg/hss/Creole_hs_S.pdf</ref>

== Chwa baz 60 ==
Depi nan kòmansman {{-mid|II|e}}, [[Mezopotamyen]] yo te konte nan baz 60 lè l sèvi avèk [[nimerasyon Mezopotamiyen|nimerasyon]] pozisyon ki sòti nan sistèm nimero kalite aditif la ak baz melanje nan. [[Sumeryen]]. Sistèm sa a jeneralman asosye ak [[Babilòn (peyi Wa)|sivilizasyon Babilòn lan]], ki te okipe sid Mesopotamyen an {{nobr|apre -1800}} ak jiska kòmansman epòk nou an. Baz sa a te siviv syèk yo: jodi a nou jwenn li nan notasyon ang yo an degre ({{nobr|360° {{=}} 6 × 60°}}) oswa nan divizyon tan an ({{nobr| 1 èdtan). {{=}} 60 minit {{=}} 60{{2}} segond}}).
{{Loup|Istwa mezi tan}}

== Tan mezi estanda ==
Definisyon dezyèm lan, inite tan nan [[Sistèm Inite Entènasyonal|Sistèm Entènasyonal]], te etabli dapre konesans ak posiblite teknik chak epòk depi premye [[Konferans Jeneral Pwa ak Mezi ]] an 1889.

* Premye fwa te defini l kòm fraksyon {{fraksyon|1|86400}} mwayèn [[tan solè|jou solè]]<ref group=alpha>Yon jou {{lè|24}} koresponn ak {{ unit|24|60|60}} {{=}} {{nb|86400 segond}}.</ref>. Echèl tan ki asosye a se [[tan inivèsèl]] UT.
* An [[1956]], pou pran an konsiderasyon enpèfeksyon wotasyon Latè ki ralanti sitou akòz mare yo, li te baze sou revolisyon [[Latè]] alantou [[Solèy]] la epi li te defini kòm fraksyon {{fraksyon|1|{{nb|31556925.9747}}}} {{nobr|[[ane twopikal]] la 1900}}<ref name="def_jour">{{harvsp|SI Brochure |2019| p=18|id=SI_BROCHURE}}</ref>. Se dezyèm tan [[Ephemeris (astwonomi)|ephemeris]] TE.
* Depi 13yèm Konferans Jeneral sou Pwa ak Mezi, dezyèm lan pa defini ankò an relasyon ak [[Ane (kalandriye)|ane]], men an relasyon ak yon pwopriyete [[matyè]] a ; [[inite debaz Sistèm Entènasyonal la|inite debaz Sistèm Entènasyonal la]] te defini an 1967 nan tèm sa yo:

== Nòt ak referans ==
=== Nòt ===
{{referans|group=alpha}}

=== Referans ===
{{Referans|gwosè=40}}

== Apendis ==
{{Lòt pwojè|wiktionary=seconde|wiktionary2=s}}

=== Bibliyografi ===
* {{Liv|otè enstitisyonèl=[[Biwo Entènasyonal Pwa ak Mezi]]|title=The International System of Units (SI)|location=Sèvres|editè=BIPM|ane=2019|nimewo edisyon=9 total paj= 216|format=pdf|isbn=978-92-822-2272-0|li sou entènèt=https://www.bipm.org/utils/common/pdf/si-brochure/SI-Brochure-9 .pdf|id =SI_BROCHURE}}



=== Lyen ekstèn ===
* [http://www.astronoo.com/fr/articles/mesure-du-temps.html Presizyon tan an]



[[Kategori:Inite tan]]
[[Kategori:Inite SI debaz]]
[[Kategori:Inite CGS]]

== Referans ==
{{reflist}}

[[Kategori:Peryòd nan tan]]
[[Kategori:Inite tan]]