Չորացուցիչ

Սիլիկա գել տոպրակի մեջ կամ ծակոտկեն փաթեթում։

Չորացուցիչ, հիգրոսկոպիկ նյութ, օգտագործվում է իր մոտակայքում չոր վիճակ առաջացնելու կամ պահպանելու համար, վերացնում է խոնավությունը: Հաճախ հանդիպող նախապես փաթեթավորված չորացուցիչները պինդ նյութեր են, որոնք կլանում են ջուրը: Մասնագիտացված նպատակներով չորացնող նյութերը կարող են լինել այլ ձևերով և կարող են գործել այլ սկզբունքներով, ինչպիսիք են ջրի մոլեկուլների քիմիական կապը: Դրանք սովորաբար հանդիպում են մթերքների մեջ՝ փխրունությունը պահպանելու համար: Արդյունաբերական առումով, չորացուցիչները լայնորեն օգտագործվում են գազի հոսքերում ջրի մակարդակը վերահսկելու համար:

Չորացնող նյութերի տեսակներ

Չնայած որոշ չորացուցիչներ քիմիապես իներտ են, սակայն մյուսները չափազանց ռեակտիվ են և պահանջում են հատուկ մշակման տեխնիկա: Ամենատարածված չորացուցիչը սիլիկա գելն է, իներտ, ոչ թունավոր, ջրի մեջ չլուծվող սպիտակ պինդ նյութ: Այդ նպատակով տարեկան արտադրվում է տասնյակ հազարավոր տոննա^[1]։ Այլ սովորական չորացուցիչները պարունակում են ակտիվացված ածուխ, կալցիումի սուլֆատ, կալցիումի քլորիդ և մոլեկուլային մաղեր (սովորաբար՝ ցեոլիթներ): Չորացնող նյութերը կարող են նաև դասակարգվել ըստ իրենց տեսակի՝ I, II, III, IV կամ V: Այս տեսակները կախված են չորացուցիչի խոնավության կլանման իզոթերմի ձևից:

Ալկոհոլներն ու ացետոնները նույնպես ջրազրկող նյութեր են: Բրնձի կեղևից պատրաստված չորացուցիչների մշակումը գյուղատնտեսական թափոնների խոստումնալից օգտագործում է:

Կատարման արդյունավետություն

Չորացնող նյութի արդյունավետության չափանիշներից մեկը չորացնող նյութի մեջ պահվող ջրի հարաբերակցությունն է (կամ տոկոսը) չորացնող նյութի զանգվածի նկատմամբ:

Մեկ այլ միջոց է չորացման օդի կամ այլ հեղուկի հարաբերական խոնավությունը:

Ցանկացած չորացնող նյութի արդյունավետությունը տարբեր է կախված ջերմաստիճանից, հարաբերական խոնավությունից և բացարձակ խոնավությունից: Որոշ չափով, չորացնող նյութի արդյունավետությունը կարելի է ճշգրիտ նկարագրել, բայց վերջնական ընտրությունը, թե որ չորացուցիչն է լավագույնս համապատասխանում տվյալ իրավիճակին, որքա՞ն է այն օգտագործել և ինչպիսի ձևով, իրականանում է փորձարկման և գործնական փորձի հիման վրա:

Գունավոր հագեցվածության ցուցանիշներ

Երբեմն խոնավության ցուցիչը ներառվում է չորացուցիչի մեջ՝ գունային փոփոխություններով ցույց տալու համար չորացնող նյութի ջրային հագեցվածության աստիճանը: Հաճախ օգտագործվող ցուցանիշներից մեկը կոբալտի քլորիդն է (CoCl2), որը կապույտ է, երբ անջուր է, բայց մանուշակագույն է դառնում ջրի երկու մոլեկուլների հետ կապվելուց (CoCl2·2H2O): Հետագա խոնավացումը հանգեցնում է վարդագույն հեքսաակակոբալտ(II) քլորիդային համալիրի [Co(H2O)6]Cl2: Այնուամենայնիվ, կոբալտի քլորիդի օգտագործումը առողջության հետ կապված մտահոգություններ է առաջացնում՝ լինելով պոտենցիալ քաղցկեղածին:

Հավելումներ

Չորացնող նյութի օգտագործման օրինակներից մեկը մեկուսացված պատուհանների արտադրությունն է, որտեղ ցեոլիտ գնդերը լցնում են ապակիների միջև: Չորացուցիչն օգնում է կանխել խոնավության խտացումը ապակիների միջև: Զեոլիտների մեկ այլ օգտագործումը սառնարանային համակարգերի «չորանոց» բաղադրիչն է՝ տեղափոխվող ջուրը կլանելու համար, լինի դա համակարգի կառուցումից մնացած մնացորդային ջուրը, թե ժամանակի ընթացքում այլ նյութերի քայքայման հետևանքով առաջաղած ջուրը:

Փաթեթավորված չորացուցիչները սովորաբար օգտագործվում են նաև փակված բեռնատարների բեռնարկղերում գտնվող ապրանքները խոնավությունից (ժանգից, կոռոզիայից և այլն) վնասներից պաշտպանելու համար^[2]^[3]։ Հիգրոսկոպիկ բեռները, ինչպիսիք են կակաոն, սուրճը, տարբեր ընկույզներն ու հացահատիկները և այլ մթերքներ^[4] կարող են հատկապես բորբոսել և փտել: Այդ պատճառով, առաքիչները հաճախ միջոցներ են ձեռնարկում՝ տեղադրելով չորացուցիչներ՝ վնասից պաշտպանվելու համար: Դեղագործական փաթեթավորումը հաճախ ներառում է չորացնող նյութի փոքր փաթեթներ՝ փաթեթի ներսում մթնոլորտը ջրի գոլորշիների կրիտիկական մակարդակից ցածր պահելու համար:

Չորացնող նյութերը առաջացնում են չորություն ցանկացած միջավայրում և նվազեցնում օդում առկա խոնավության քանակը: Չորացնող նյութերը գալիս են տարբեր ձևերով և լայն կիրառություն են գտել սննդի, դեղագործության, փաթեթավորման, էլեկտրոնիկայի և շատ արտադրական արդյունաբերություններում:

Օդորակման համակարգերը կարող են հիմնված լինել չորացնող նյութերի վրա, քանի որ ավելի չոր օդն ավելի հարմարավետ է, իսկ ջուրը կլանելը ինքնին հեռացնում է ջերմությունը^[5]։

Չորացնող նյութերն օգտագործվում են անասնաբուծության մեջ, որտեղ, օրինակ, նորածին խոճկորները պաշտպանվում են խոնավությունից առաջացած հիպոթերմայից^[6]։

Լուծիչների չորացում

Տոլուենը տաքացվում է նատրիումի և բենզոֆենոնի ռեֆլյուքսի տակ՝ չոր, թթվածնազուրկ տոլուոլ արտադրելու համար: Տոլուոլը չոր է և թթվածնից զերծ, երբ նկատվում է բենզոֆենոն կետիլ ռադիկալից ինտենսիվ կապույտ գունավորում:

Չորացնող նյութերը նաև օգտագործվում են լուծիչներից ջուրը հեռացնելու համար, որը սովորաբար պահանջվում է այն քիմիական ռեակցիաների ժամանակ, որտեղ ջուրը արգելվում է, օրինակ՝ Գրիգնարդի ռեակցիան: Մեթոդը սովորաբար, թեև ոչ միշտ, կատարվում է լուծիչը պինդ չորացնող նյութի հետ խառնելով: Ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ մոլեկուլային մաղերը գերազանցում են չորացման քիմիական նյութերի համեմատ, ինչպիսին է նատրիում-բենզոֆենոնը: Մաղերն առավելություններ ունեն օդում անվտանգ և վերամշակելի լինելու առումով^[7]^[8]։

Ծանոթագրություններ

↑ Otto W. Flörke, et al. "Silica" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, 2008, Weinheim: Wiley-VCH, . doi:10.1002/14356007.a23_583.pub3.
↑ Rollo, P (1996). A Protective packaging evaluation involving a high barrier film lamiation, desiccants and oxygen absorbers (MSc). Rochester Institute of Technology. Վերցված է August 8, 2021-ին.
↑ MIL-D-3464E, MILITARY SPECIFICATION: DESICCANTS, ACTIVATED, BAGGED, PACKAGING USE AND STATIC DEHUMIDIFICATION, 1987, Վերցված է August 8, 2021-ին
↑ Hirata, T (1985). «Simulation of Moisture and Chlorophyll Changes in Dried Laver, Porphyra Yezoensis, in a Desiccant-Enclosing Packaging System». Nippon Shokuhin Kogyo Gakkaishi. 32 (4): 266–273. doi:10.3136/nskkk1962.32.4_266. S2CID 101082998. Վերցված է 11 August 2021-ին.
↑ Daou, K; Wang, Xia (2005). «Desiccant cooling air conditioning: a review». Renewable and Sustainable Energy Reviews. 10 (2): 55–77. doi:10.1016/j.rser.2004.09.010.
↑ Vande Pol, Katherine D.; Tolosa, Andres F.; Shull, Caleb M.; Brown, Catherine B.; Alencar, Stephan A S.; Ellis, Michael (2020). «Effect of method of drying piglets at birth on rectal temperature over the first 24 h after birth1». Translational Animal Science. 4 (4): txaa183. doi:10.1093/tas/txaa183. PMC 7672461. PMID 33241187.
↑ Chai, Christina Li Lin; Armarego, W. L. F. (2003). Purification of laboratory chemicals. Oxford: Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-7506-7571-0.
↑ Williams, D. Bradley G.; Lawton, Michelle (2010). «Drying of Organic Solvents: Quantitative Evaluation of the Efficiency of Several Desiccants». The Journal of Organic Chemistry. 75 (24): 8351–8354. doi:10.1021/jo101589h. PMID 20945830. S2CID 17801540.

[1] Otto W. Flörke, et al. "Silica" in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, 2008, Weinheim: Wiley-VCH, . doi:10.1002/14356007.a23_583.pub3.

[2] Rollo, P (1996). A Protective packaging evaluation involving a high barrier film lamiation, desiccants and oxygen absorbers (MSc). Rochester Institute of Technology. Վերցված է August 8, 2021-ին.

[3] MIL-D-3464E, MILITARY SPECIFICATION: DESICCANTS, ACTIVATED, BAGGED, PACKAGING USE AND STATIC DEHUMIDIFICATION, 1987, Վերցված է August 8, 2021-ին

[4] Hirata, T (1985). «Simulation of Moisture and Chlorophyll Changes in Dried Laver, Porphyra Yezoensis, in a Desiccant-Enclosing Packaging System». Nippon Shokuhin Kogyo Gakkaishi. 32 (4): 266–273. doi:10.3136/nskkk1962.32.4_266. S2CID 101082998. Վերցված է 11 August 2021-ին.

[5] Daou, K; Wang, Xia (2005). «Desiccant cooling air conditioning: a review». Renewable and Sustainable Energy Reviews. 10 (2): 55–77. doi:10.1016/j.rser.2004.09.010.

[6] Vande Pol, Katherine D.; Tolosa, Andres F.; Shull, Caleb M.; Brown, Catherine B.; Alencar, Stephan A S.; Ellis, Michael (2020). «Effect of method of drying piglets at birth on rectal temperature over the first 24 h after birth1». Translational Animal Science. 4 (4): txaa183. doi:10.1093/tas/txaa183. PMC 7672461. PMID 33241187.

[7] Chai, Christina Li Lin; Armarego, W. L. F. (2003). Purification of laboratory chemicals. Oxford: Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-7506-7571-0.

[8] Williams, D. Bradley G.; Lawton, Michelle (2010). «Drying of Organic Solvents: Quantitative Evaluation of the Efficiency of Several Desiccants». The Journal of Organic Chemistry. 75 (24): 8351–8354. doi:10.1021/jo101589h. PMID 20945830. S2CID 17801540.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]