Սամարայի մարզ (ռուս.՝ Самарская область), մարզ Ռուսաստանի կազմում[2], Ռուսաստանի ֆեդերացիայի միավոր։ Մայրաքաղաքն է Սամարա քաղաքը։
Սահմանակից է Ռուսաստանի Սարատովի, Ուլյանովսկի, Օրենբուրգի մարզերի, Թաթարստան հանրապետության, ինչպես նաև Ղազախստանի հետ։
Կազմվել է 1928 թվականի մայիսի 14-ին, որպես Միջինվոլգյան մարզ, 1929 թվականի հոկտեմբերի 20-ին վերանվանվել է Միջինվոլգյան երկրամաս, 1935 թվականի հունվարի 27-ին՝ Կույբիշևի մարզ։ Տարածությունը՝ 53,6 հազ.կմ²։ Ուներ 25 վարչական շրջան, 10 քաղաք, 19 քաղաքատիպ ավան։ Կենտրոնը՝ Կույբիշև (Սամարա)։ Կույբիշևի մարզը պարգևատրվել է Լենինի 2 շքանշանով (1958 և 1970 թվականներ)։
Կույբիշևի մարզը գտնվում է Արևելա-Եվրոպական հարթավայրի հարավ-արևելքում, Վոլգայի միջին հոսանքում, որտեղ Վոլգան առաջացնում է Սամարայի աղեղը։ Վոլգայով բաժանվում է աջափնյա (փոքր) և ձախափնյա մասերի։ Աջափնյա մասում Մերձվոլգյան բարձրությունն է, Սամարայի աղեղի հյուսիսում՝ Ժիգուլները (բարձրությունը՝ մինչև 375 մ)։ Ձախափնյակի հյուսիս-արևմուտքում է Ցածրադիր Զավոլժիեն, հյուսիս-արևելքում՝ Բարձրադիր Զավոլժիեն (300 մ)։ Հարավում զառիկող ալիքավոր հարթավայր է։ Կան նավթ, գազ, այրվող թերթաքարեր, ծծումբ, գիպս, կրաքար, բիտումինուլային դոլոմիտ։ Կլիման չոր ցամաքային է։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը -13 °C-ից -14 °C է, հուլիսինը՝ 20-22 °C, տարեկան տեղումները՝ 300-450մմ։ Կույբիշևի մարզի հարավում հաճախակի են երաշտներն ու խորշակները։ Գլխավոր գետը Վոլգան է։ Գերակշռում են սևահողերը, կան նաև պոդզոլացած և շագանակագույն հողեր։ Տարածքի 12%-ը անտառածածկ է։ Կենդանիներից կան գայլ, աղվես, որմզդեղն, այծյամ, սկյուռ, կրծողներ, թռչուններ, գետերում՝ ձկներ։
Բնակչության 82%-ը ռուսներ են, բնակվում են նաև մորդվաներ, չուվաշներ, թաթարներ, ուկրաինացիներ և այլք։ Խոշոր քաղաքներն են Կույբիշևը, Տոլյատին, Սիզրանը, Նովոկույբիշևսկը։ Կույբիշևի մարզը զարգացած ինդուստրիալ և մեքենայացված գյուղատնտեսության շրջան է։ Ընդհանուր միութենական արտադրությունում մարզն աչքի է ընկնում էլեկտրաէներգիայի արտադրությամբ, մեքենաշինությամբ ու մետաղամշակմամբ, նավթի հանույթով ու վերամշակմամբ, նավթաքիմիայով։ Կույբիշևի մարզը եղել է ՍՍՀՄ-ի էներգետիկ կարևոր կենտրոնը։ Աշխատել են խոշոր ՋԷԿ-եր, Վոլգայի ՀԷԿ-ը։ Տոլյատի քաղաքում ստեղծվել էր մարդատար ավտոմոբիլների արտադրության խոշոր համալիր։ Կույբիշևի մարզը Վոլգա-Ուրալյան նավթագազաբեր մարզի նավթարդյունահանող շրջաններից է։ Գյուղատնտեսությունն ունի հացահատիկա-անասնապահական ուղղություն։ Մշակում են ցորեն, գարի, կորեկ, տարեկան, վարսակ, արևածաղիկ և այլն։ Անասնապահությունն ունի մսակաթնատու և մսաբրդատու ուղղություն։ Երկաթուղիների երկարությունը 1277կմ է (1971 թ.), ջրայինը՝ մոտ 300կմ (Վոլգայով), ավտոճանապարհներինը՝ 2,9 հազ.կմ։ Զարգացած է խողովակաշարային տրանսպորտը։ Մարզով է անցնում «Դրուժբա» նավթամուղը։ Մարզում գործում էր 11 բուհ, 8 թանգարան, 5 թատրոն, ֆիլհարմոնիա։ Հրատարակվում է մարզային 2 թերթ։ Այստեղ էր գտնվում Սերնովոդսկը՝ երկրի հին առողջարաններից մեկը։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 13)։ 
|
Ռուսաստան
