Տոմիսլավ I
Տոմիսլավ I Tomislav | |
|---|---|
| Խորվաթիայի թագավոր | |
 | |
| Իշխանություն | 910-928 թվականներ |
| Թագադրում | 910 թվական, Հռոմի պապ Հովհաննես X-ի կողմից |
| Հանձնում | 928 թվական |
| Ծնվել է՝ | անհայտ |
| Մահացել է՝ | մոտ 928[1][2] |
| Ազգություն | խորվաթ |
| Հարստություն | Տրպիմիրովիչների հարստություն |
| Նախորդ | Մունիցմիր
|
| Տոհմ | Տրպիմիրովիչների արքայատոհմ[1][2] |
| միապետ | |
| Հայր | ենթդ․ Մունիցմիր[1][2] |
| Հավատք | քրիստոնեություն |
Տոմիսլավ I (խորվ.՝ Tomislav I, անհայտ - մոտ 928[1][2]), Խորվաթիայի թագավոր Տրպիմիրովիչների հարստությունից, որը կառավարել է երկիրը 910-928 թվականներին։ 910-925 թվականներին Տոմիսլավը ի սկզբանե զբաղեցրել է Խորվաթիայի իշխանի տիտղոսը, սակայն 925 թվականին թագադրվելով դարձել է Խորվաթական պետության առաջին բացարձակ միապետը։
Նրա կառավարման տարիներին խորվաթական դրոշի ներքո միավորվել են Դալմաթիան և Պանոնիան, որի արդյունքում մեծապես ընդարձակվել է պետության աշխարհագրական սահմանները։ Տոմիսլավ I-ի օրոք Խորվաթիայի թագավորությունը տարածվում էր Ադրիատիկից մինչև Դրավա, և Իստրիայից մինչև Դրինա։ Տոմիսլավը Խորվաթիայի թագավորությունը առժամանակ դարձնում է Բալկանյան թերակղզու ամենահզոր պետություններից մեկը։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Թոմիսլավ ընտանիքի մասին շատ քիչ բան է հայտնի։ Վերջինս, հավանաբար, իշխան Մունցիմիրի որդին էր։
Իր տիրապետության առաջին շրջանում արքայազն Տոմիսլավը հաջողությամբ կասեցնում է հունգարների ներխուժումը և ստիպեց նրանց նահանջել Դրավայի խորքերը։ Հունգարների նկատմամբ կարևոր հաղթանակից հետո Թոմիսլավն իրեն է վերապահում իր իշխանապետությանը միացնել պատերազմի արդյունքում իր տիրապետության տակ հայտնված հողերը։ Արդյունքում՝ դալմատյան և պոսավյան խորվաթներն առաջին անգամ միավորվում են մեկ պետության կազմում։ 925 թվականին տեղի է ունենում Խորվաթիայի պատմության ամենակարևոր իրադարձություններից մեկը՝ Թոմիսլավի թագադրումը որպես համախորվաթական պետության թագավոր։ Այդ օրը Հռոմի պապ Հովհաննես X-ը ճանաչում է Տոմիսլավի իշխանությունը և վերջինիս շնորհում «Rex Chroatorum» տիտղոսը։ Երկրի կառավարումը դյուրացնելու նպատակով Թամիսլավը այն բաժանում է 11 երկրամասերի։ Երկրամասերից յուրաքանչյուրում կար առնվազն մեկ պարսպապատված քաղաք։
Խորվաթիայի աստիճանական զարթոնքը հանգեցնում է տարածաշրջանում էական դիրք ունեց Բուլղարական առաջին կայսրության հետ առճակատման, որը Սիմեոն I-ի կառավարման տարիներին հասել էր իր հզորության գագաթնակետին։ Բուլղարների թշնամական վերաբերմունքը Տոմիսլավին ստիպում է դաշինք կնքել Բյուզանդական կայսրության հետ։ Խորվաթա-բյուզանդական դաշնագրով Բյուզանդիայի կայսրը ճանաչում էր Խորվաթիայի լիրիշխանությունը, իսկ Խորվաթիան իր հերթին պարտավորվում էր պայքար մղել Սիմեոն I-ի նվաճողական քաղաքականության դեմ։
926 թվականին բուլղարական բանակը սկսում է ասպատակել Խորվաթական թագավորության սահմանները։ Պատերազմն ընթանում է փոփոխական հաջողություններով, սակայն Բոսնիական բլուրների ճակատամարտում խորվաթներին հաջողվում է վճռական հաղթության հասնել հակառակորդի նկատմամբ[3]։ Ըստ բյուզանդական աղբյուրների, մասնավորապես՝ կայսեր Կոնստանտին VII-ի կայսերական տրակտատի՝ այդ ժամանակաշրջանում Տոմիսլավ I-ը մարտադաշտ կարողանում էր դուրս բերել 100 հազար հետևակ և 60 000 հեծյալ, նավատորմում ուներ 80 մեծ և 100 փոքր նավ, այսինքն՝ Տոմիսլավի բանակը քանակապես գերազանցում էր բյուզանդական զինուժին։ 926 թվականին Աֆրիկայի ափերից դեպի հյուսիս ուղղությամբ դուրս են գալիս 30 նավեր, որի հրամանատարը սլավոն Սարիբն էր, հավանաբար՝ խորվաթ[4] : Տոմիսլավ I-ի կառավարում է ցկյանս՝ մինչև 928 թվականը։ Արքայի մահվան հանգամանքների մասին ոչինչ հայտնի չէ[5] անհայտ։ Գահի իրավահաջորդը Տոմիսլավն էր նրա կրտսեր եղբայր Տպիրիմ Երկրորդը ։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.
- ↑ Продолжатель Феофана. Кн. 6. Царствование Романа. Прим. 26
- ↑ Историю славянского мореплавания в Средиземных водах активно разрабатывал историк и географ С. Н. Марков.
- ↑ С. Станоевич, Н. С. Державин и И. М. Голенищев-Кутузов относят смерть Томислава в 930 году.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Գոլենիշչև-Կուտուզով I. Մ. «Իտալական վերածնունդ և սլավոնական գրականություն» - Մ.: Հրատարակչություն։ ԽՍՀՄ ԳԱ, 1963։
- Դերժավին Ն.Ս. «Սլավոնները հնում»։ - Մ. (?). Էդ. ԽՍՀՄ ԳԱ, 1945։
- Ֆրեյզոն V.I. Խորվաթիայի պատմություն։ Հակիրճ ուրվագիծ հնագույն ժամանակներից մինչև հանրապետության ձևավորում (1991) - Սանկտ Պետերբուրգ. Ալետեա, 2001։
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տոմիսլավ I» հոդվածին։ |
| ||||||||||
