SN 1006

Գերնոր աստղեր, supernova remnant, astronomical radio source, astrophysical X-ray source
Մասն է	Ծիր Կաթին
Հայտնաբերման ամսաթիվ	1006
Համաստեղություն	Կենտավրոս
Spectral class	SNIa
Epoch	J2000.0
Right ascension	225,59208 աստիճան
Declination	−42,09694 աստիճան

SN 1006-ը եղել է գերնոր աստղ, որը հավանաբար պատմության մեջ գրանցված ամենապայծառ աստղային երևույթն է՝ հասնելով մոտավորապես −7.5 տեսողական մեծության և գերազանցելով Վեներայի պայծառությունը մոտ տասնվեց անգամ^[1]: 1006 թվականի ապրիլի 30-ից մայիսի 1-ը հայտնվելով Գայլ համաստեղությունում, այս «հյուր աստղը» նկարագրվել է դիտորդների կողմից Չինաստանում, Ճապոնիայում, ժամանակակից Իրաքում, Եգիպտոսում և Եվրոպայում, և հնարավոր է՝ արձանագրվել է Հյուսիսային Ամերիկայի ժայռապատկերներում: Որոշ հաշվետվություններ նշում են, որ այն հստակ տեսանելի է եղել ցերեկը^[2]:

Պատմական հաշվետվություններ

Եգիպտացի աստղագուշակ և աստղագետ Ալի իբն Ռիդվանը Պտղոմեոսի Տետրաբիբլոս-ի մեկնաբանության մեջ նշել է, որ «տեսարանը մեծ շրջանաձև մարմին էր՝ 21⁄2-ից 3 անգամ ավելի մեծ, քան Վեներան: Երկինքը փայլում էր դրա լույսի պատճառով: Դրա լույսի ինտենսիվությունը մի փոքր ավելի էր, քան լուսնի լույսի քառորդը» (կամ գուցե «քան լուսնի լույսը, երբ այն մեկ քառորդով լուսավորված է»): Ինչպես բոլոր մյուս դիտորդները, Ալի իբն Ռիդվանը նշել է, որ նոր աստղը ցածր է եղել հարավային հորիզոնում: Որոշ աստղագուշակներ մեկնաբանել են այս երևույթը որպես ժանտախտի և սովի նախանշան^[3]:

Ամենահյուսիսային դիտումը գրանցված է Շվեյցարիայի Սենտ Գալլենի վանքի Annales Sangallenses maiores-ում՝ 47.5° հյուսիսային լայնության վրա^[3]^[4]: Սենտ Գալլենի վանականները տվել են անկախ տվյալներ դրա մեծության և երկնքում դիրքի վերաբերյալ՝ գրելով․

«զարմանալի կերպով այն երբեմն կծկվում էր, երբեմն տարածվում, և ավելին՝ երբեմն հանգչում... Այն տեսանելի էր նաև երեք ամիս հարավի ամենախորը սահմաններում՝ երկնքում տեսանելի բոլոր համաստեղություններից այն կողմ»^[5]։

Իրանցի փիլիսոփա Իբն Սինան «Բժշկության գիրք»-ում հաղորդել է այս գերնորի դիտման մասին հյուսիսարևելյան Իրանից: Նա նկարագրել է այն որպես անցողիկ երկնային օբյեկտ, որը անշարժ է եղել և/կամ առանց պոչի (աստղ աստղերի մեջ), որը մնաց մոտ 3 ամիս՝ աստիճանաբար թուլանալով, մինչև անհետացել է։ Այն կայծեր էր արձակում, այսինքն՝ ցոլցլում էր և շատ պայծառ էր, և որ գույնը ժամանակի ընթացքում փոխվում էր^[6]:

Որոշ աղբյուրներ նշում են, որ աստղն այնքան պայծառ էր, որ ստվերներ էր գցում. անշուշտ, այն տեսանելի էր ցերեկային ժամերին որոշ ժամանակ^[1]:

Ըստ Սունգ դինաստիայի պաշտոնական պատմության՝ «Սունշի»-ի (բաժիններ 56 և 461), 1006 թվականի մայիսի 1-ին տեսնված աստղը հայտնվել է Դի համաստեղությունից հարավ՝ Գայլի և Կենտավրոսի միջև: Այն այնքան պայծառ էր փայլում, որ գետնի վրայի առարկաները տեսանելի էին գիշերը:

Դեկտեմբերին այն կրկին նկատվել է Դի համաստեղությունում: Չինացի աստղագուշակ Չժոու Կեմինգը, որը վերադառնում էր Կայֆենգ իր Գուանգդոնգի պարտականություններից, մայիսի 30-ին մեկնաբանել է աստղը կայսրին որպես բարեբեր աստղ՝ դեղին գույնի և փայլուն պայծառության, որը մեծ բարգավաճում կբերի այն պետությանը, որի վրա այն հայտնվել է: Սակայն հաղորդված դեղին գույնը պետք է որոշ կասկածանքով ընդունել, քանի որ Չժոուն կարող էր ընտրել բարենպաստ գույն քաղաքական նկատառումներով^[3]։

Այս գերնորի վաղ էվոլյուցիայում կարծես թե եղել են երկու տարբեր փուլեր: Նախ եղել է երեք ամսվա ժամանակահատված, երբ այն ամենապայծառն էր. այս ժամանակաշրջանից հետո այն թուլացել է, ապա վերադարձել մոտ տասնութ ամսվա ընթացքում:

Արիզոնայի Ուայթ Թենք Մաունթին տարածաշրջանային պարկում հոհոկամների և Նյու Մեքսիկոյի Չակո Կուլտուրայի ազգային պատմական պարկում նախնադարյան պուեբլոների ժայռապատկերները մեկնաբանվել են որպես գերնորի առաջին հայտնի հյուսիսամերիկյան պատկերումները, չնայած որոշ հետազոտողներ մնում են թերահավատ^[2]։

Եմենից հայտնաբերված ավելի վաղ դիտարկումները կարող են վկայել SN 1006-ի տեսնելու մասին ապրիլի 17-ին՝ երկու շաբաթ առաջ նախկինում ենթադրվող ամենավաղ դիտարկումից^[7]:

Մնացորդ

SN 1006-ի հետ կապված գերնոր աստղի մնացորդն այս երևույթից չի նույնականացվել մինչև 1965 թվականը, երբ Դուգ Միլնը և Ֆրանկ Գարդները օգտագործել են Պարկսի ռադիոդիտակը՝ ցուցադրելու համար կապը հայտնի PKS 1459−41 ռադիոաղբյուրի հետ: Այն գտնվել է Բետա Լուպի աստղի մոտ՝ ցուցադրելով 30 աղեղնավայրկյան շրջանաձև պատյան^[8]^[9]: Այս մնացորդից նաև հայտնաբերվել է ռենտգենյան և օպտիկական ճառագայթում, և 2010 թվականին H.E.S.S. գամմա-ճառագայթային աստղադիտարանը հայտարարել է մնացորդից շատ բարձր էներգիայի գամմա-ճառագայթման հայտնաբերման մասին: Չի հայտնաբերվել որևէ կապված նեյտրոնային աստղ կամ սև խոռոչ, ինչը սպասվող իրավիճակ է Ia տիպի գերնոր աստղի մնացորդի համար (պայթյունների մի դաս, որը, ինչպես կարծում են, լիովին քայքայում է իր նախորդ աստղը): 2012 թվականին անցկացված հետազոտությունը՝ գտնելու SN 1006-ի նախորդի կենդանի մնացած ուղեկիցներին, չի հայտնաբերել ոչ մի ենթահսկա կամ հսկա ուղեկից աստղեր, ինչը ցույց է տվել, որ SN 1006-ը ամենայն հավանականությամբ ունեցել է կրկնակի այլասերված նախորդներ. այսինքն՝ երկու սպիտակ թզուկ աստղերի միաձուլում^[10]^[11]^[12]^[12]:

SNR G327.6+14.6 մնացորդի հեռավորությունը Երկրից գնահատվում է 2.2 կպկ, ինչը նշանակում է, որ իրական գծային տրամագիծը մոտավորապես 20 պարսեկ է:

Ազդեցությունը երկրի վրա

Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ Ia տիպի գերնորերը կարող են Երկիրը ճառագայթել գամմա-ճառագայթների նշանակալի հոսքով, համեմատած Արեգակից եկող սովորական հոսքի հետ, մինչև 1 կիլոպարսեկ կարգի հեռավորությունների վրա^[13]: SN 1006-ը գտնվում է 1 կիլոպարսեկից շատ ավելի հեռու, և թվում է, թե այն նշանակալի ազդեցություն չի ունեցել Երկրի վրա: Այնուամենայնիվ, դրա բռնկման ազդանշանը կարելի է գտնել անտարկտիկական սառույցի նիտրատային նստվածքներում^[14]:

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 «Astronomers Peg Brightness of History's Brightest Star» (Press release). National Optical Astronomy Observatory. 2003-03-05. Արխիվացված է օրիգինալից April 2, 2003-ին. Վերցված է 2009-01-12-ին.
↑ ^2,0 ^2,1 Than, Ker (5 June 2006). «Ancient Rock Art Depicts Exploding Star». Space.com.>Burnham, Robert Jr. The Celestial handbook. Dover, 1978. էջեր 1117–1122.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Murdin, Paul; Murdin, Lesley (1985). Supernovae. Cambridge University Press. էջեր 14–16. ISBN 978-0-521-30038-4.
↑ «E-codices – Bibliothèque virtuelle des manuscrits en Suisse».
↑ The Arabic and Latin texts given in
Goldstein, Bernard R. (1965). «Evidence for a supernova of A.D. 1006». The Astronomical Journal. 70 (1): 105–114. Bibcode:1965AJ.....70..105G. doi:10.1086/109679.
↑ Neuhäuser, R.; Ehrig-Eggert, C.; Kunitzsch, P. (2016). «An Arabic report about supernova SN 1006 by Ibn Sīnā». Astronomische Nachrichten. Wiley Online Library (2017). 338 (1): 19–25. arXiv:1604.03798. doi:10.1002/asna.201613200. S2CID 119296453.
↑ Rada, Wafiq; Heuhaeuser, Ralph (April 2015). «Supernova SN 1006 in two historic Yemeni reports». Astronomische Nachrichten. 336 (3): 249–257. arXiv:1508.06126. Bibcode:2015AN....336..249R. doi:10.1002/asna.201412152. S2CID 119234335.
↑ Acero, F.; և այլք: (2010). «First detection of VHE γ-rays from SN 1006 by HESS». Astronomy and Astrophysics. 516: A62. arXiv:1004.2124. Bibcode:2010A&A...516A..62A. doi:10.1051/0004-6361/200913916. S2CID 32741873.
↑ Wheeler, J.C. (2000). Cosmic Catastrophes: Supernovae, gamma-ray bursts, and adventures in hyperspace. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-65195-0. OCLC 42690140.
↑ Gardner, F.F.; Milne, D.K. (1965). «The supernova of A.D. 1006». The Astronomical Journal. 70: 754. Bibcode:1965AJ.....70..754G. doi:10.1086/109813.
↑ Green, D.A. (2014). «A catalogue of 294 Galactic supernova remnants». Bulletin of the Astronomical Society of India. 42 (2): 47–58. arXiv:1409.0637. Bibcode:2014BASI...42...47G.
↑ ^12,0 ^12,1 González Hernández, J.I.; Ruiz-Lapuente, P.; Tabernero, H.M.; Montes, D.; Canal, R.; Méndez, J.; Bedin, L.R. (2012). «No surviving evolved companions of the progenitor of SN 1006». Nature. 489 (7417): 533–536. arXiv:1210.1948. Bibcode:2012Natur.489..533G. doi:10.1038/nature11447. PMID 23018963. S2CID 4431391.
↑ Richmond, Michael (2005-04-08). «Will a nearby supernova endanger life on Earth?». tass-survey.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2007-03-06-ին. Վերցված է 2006-03-30-ին.
↑ «Ancient supernovae found written into the Antarctic ice». New Scientist. No. 2698. 2009-03-04. Վերցված է 2009-03-09-ին.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել SN 1006 կատեգորիայում։

Cause of Supernova SN 1006 Revealed (27 Sept 2012 @ Universitat de Barcelona)
Stories of SN 1006 in Chinese literature (PowerPoint)
National Optical Observatory Press Release for March 2003 Արխիվացված Ապրիլ 2, 2003 Wayback Machine
Simulation of SN 1006 as it appeared in the southern sky at midnight, May 1, 1006
Entry for supernova remnant of SN 1006 from the Galactic Supernova Remnant Catalogue
X-ray image of supernova remnant of SN 1006, as seen with the Chandra X-ray Observatory
Ancient rock art may depict exploding star
Astronomy Picture of the Day (APOD), March 17, 2003
Astronomy Picture of the Day (APOD), July 4, 2008
Margaret Donsbach: The Scholar's Supernova Արխիվացված Փետրվար 7, 2009 Wayback Machine

[NOAO1-1] 1,0 ^1,1 «Astronomers Peg Brightness of History's Brightest Star» (Press release). National Optical Astronomy Observatory. 2003-03-05. Արխիվացված է օրիգինալից April 2, 2003-ին. Վերցված է 2009-01-12-ին.

[napetro-2] 2,0 ^2,1 Than, Ker (5 June 2006). «Ancient Rock Art Depicts Exploding Star». Space.com.>Burnham, Robert Jr. The Celestial handbook. Dover, 1978. էջեր 1117–1122.

[Murdin-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Murdin, Paul; Murdin, Lesley (1985). Supernovae. Cambridge University Press. էջեր 14–16. ISBN 978-0-521-30038-4.

[4] «E-codices – Bibliothèque virtuelle des manuscrits en Suisse».

[Goldstein-5] The Arabic and Latin texts given in
Goldstein, Bernard R. (1965). «Evidence for a supernova of A.D. 1006». The Astronomical Journal. 70 (1): 105–114. Bibcode:1965AJ.....70..105G. doi:10.1086/109679.

[Sina-6] Neuhäuser, R.; Ehrig-Eggert, C.; Kunitzsch, P. (2016). «An Arabic report about supernova SN 1006 by Ibn Sīnā». Astronomische Nachrichten. Wiley Online Library (2017). 338 (1): 19–25. arXiv:1604.03798. doi:10.1002/asna.201613200. S2CID 119296453.

[7] Rada, Wafiq; Heuhaeuser, Ralph (April 2015). «Supernova SN 1006 in two historic Yemeni reports». Astronomische Nachrichten. 336 (3): 249–257. arXiv:1508.06126. Bibcode:2015AN....336..249R. doi:10.1002/asna.201412152. S2CID 119234335.

[8] Acero, F.; և այլք: (2010). «First detection of VHE γ-rays from SN 1006 by HESS». Astronomy and Astrophysics. 516: A62. arXiv:1004.2124. Bibcode:2010A&A...516A..62A. doi:10.1051/0004-6361/200913916. S2CID 32741873.

[Wheeler2000-9] Wheeler, J.C. (2000). Cosmic Catastrophes: Supernovae, gamma-ray bursts, and adventures in hyperspace. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-65195-0. OCLC 42690140.

[Gardner1965a-10] Gardner, F.F.; Milne, D.K. (1965). «The supernova of A.D. 1006». The Astronomical Journal. 70: 754. Bibcode:1965AJ.....70..754G. doi:10.1086/109813.

[Gardner1965-11] Green, D.A. (2014). «A catalogue of 294 Galactic supernova remnants». Bulletin of the Astronomical Society of India. 42 (2): 47–58. arXiv:1409.0637. Bibcode:2014BASI...42...47G.

[hernandez2012-12] 12,0 ^12,1 González Hernández, J.I.; Ruiz-Lapuente, P.; Tabernero, H.M.; Montes, D.; Canal, R.; Méndez, J.; Bedin, L.R. (2012). «No surviving evolved companions of the progenitor of SN 1006». Nature. 489 (7417): 533–536. arXiv:1210.1948. Bibcode:2012Natur.489..533G. doi:10.1038/nature11447. PMID 23018963. S2CID 4431391.

[13] Richmond, Michael (2005-04-08). «Will a nearby supernova endanger life on Earth?». tass-survey.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2007-03-06-ին. Վերցված է 2006-03-30-ին.

[14] «Ancient supernovae found written into the Antarctic ice». New Scientist. No. 2698. 2009-03-04. Վերցված է 2009-03-09-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Պատմական հաշվետվություններ

Մնացորդ

Ազդեցությունը երկրի վրա

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ

Pfad - The Proxy pFad of © 2024 Garber Painting. All rights reserved.